Η Τουρκία μετά

Οι εσωτερικές διαμάχες στο αντιπολιτευτικό μέτωπο έδωσαν στον Ερντογάν πρόσκαιρη ανάσα για τις εκλογές που παραμένουν οι δυσκολότερες της θητείας του. Ομως η ενότητα αποκαταστάθηκε γρήγορα γύρω από τον αρχηγό των ρεπουμπλικανών Κιλιτσντάρογλου. Και οι πρώτες μετρήσεις δίνουν ήδη τεράστιες, διψήφιες, διαφορές εις βάρος του Ερντογάν. Βέβαια οι εκλογές είναι πάντα εκλογές.

Αν ο Ερτνογάν νικήσει, κάτι που ουδείς όμως αναμένει, δεν θα αλλάξουν πολλά. Αν παραμείνει αντιδημοκρατικά, ουδείς φαντάζεται τι ακολουθεί. Αν ηττηθεί και έχουμε, ως υπόθεση εργασίας, καθόλου ασφαλή, ότι θα τηρήσει τις δημοκρατικές διαδικασίες και σεβαστεί ένα εκλογικό αποτέλεσμα που θα του στερεί την εξουσία, την επομένη θα τεθούν πλήθος ζητήματα στην Αγκυρα. Ενα από αυτά, θα είναι, ασφαλώς και η μετά τον Ερντογάν (είπαμε: αν δεχθεί να φύγει) στάση απέναντι στην Ελλάδα. Ποια θα είναι η νέα ελληνοτουρκική ισορροπία που θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Αυτή τη στιγμή, το ερώτημα είναι περίπου αδύνατον να απαντηθεί. Για πολλούς λόγους: ουδείς γνωρίζει ποιο ακριβώς θα είναι το σχήμα που, σε τέτοιο ενδεχόμενο, θα κυβερνήσει και τι ακριβώς θα θέλει. Είναι άγνωστο το πώς θα μοιραστεί η εξουσία μεταξύ των μετεχόντων στον συνασπισμό που θα την αναλάβει. Ακόμα, κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει πόσο και προς τα πού θα μετακινηθούν από τις σημερινές αντιπολιτευτικές τους θέσεις πρόσωπα κλειδιά των κομμάτων που θα πάρουν εξουσία: δεν υπάρχει άλλωστε πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από αυτό του ίδιου του Ερντογάν, που πριν να γίνει πρωθυπουργός εδώ τον περιμένανε διάφοροι με ανοιχτές αγκάλες ως ένα είδος «μεσσία της ειρήνης απ’ το πολιτικό Ισλάμ» στα ελληνοτουρκικά, για να αποδειχθεί τελικά ο πιο σκληρός και πολεμοχαρής επιθετικός αναθεωρητής τούρκος ηγέτης από την εποχή του Κεμάλ.

Οπότε, όλα αυτά, παραμένουν ανοιχτά – και προς το χειρότερο μάλλον: ο Ερντογάν έχει διαμορφώσει πλέον μία νέα πραγματικότητα που είναι πολύ ελκυστική για τον όποιο ενδεχόμενο διάδοχό του. Ο τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός, το όραμα της αυτοκρατορίας, η επέκταση των συνόρων, οι χρωματιστές πατρίδες, όλα αυτά, ασφαλώς και δεν θα αφήσουν ασυγκίνητη ούτε την ενδεχόμενη επόμενη εξουσία. Αλλωστε ο Κιλιτσντάρογλου έχει πολλάκις εγκαλέσει τον Ερντογάν επειδή δεν… εισέβαλε στην Ελλάδα για τα «νησιά τους»!..

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα που θα αποδειχθεί εξαιρετικής κρισιμότητας στα ελληνοτουρκικά, αν και δεν θα αφορά ευθέως αυτά: η στάση που θα κρατήσει η όποια πιθανή επόμενη τουρκική κυβέρνηση έναντι της Δύσης. Των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης. Και εκεί, η απαλλαγή από το στίγμα του Ερντογάν θα είναι εξίσου αν όχι και ακόμα περισσότερο σύνθετη υπόθεση. Ο Κιλιτσντάρογλου θέλει μεν την εξομάλυνση, αλλά, παράλληλα, θέλει και τη στενή σχέση με τη Ρωσία. Δύσκολο. Και ενώ είναι επικεφαλής του συνασπισμού, δεν είναι ακόμα βέβαιο ότι θα έχει και τον κυρίαρχο λόγο σε σχέση με τους άλλους ηγέτες που μετέχουν: θα μετρήσει το εύρος της νίκης. Ετσι, περιπλέκεται η εικόνα. Επίσης τι θέλει συνολικά για τον φαιδρό τουρκικό ηγεμονισμό.

Το δια ταύτα είναι ότι γι’ αυτές τις εκλογές και, κυρίως, μετά τη διεξαγωγή τους, δεν υπάρχει καμία ασφάλεια υπολογισμών. Ουδείς δύναται να προβλέψει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Οι μόνες σταθερές είναι δύο: πρώτον, ότι ο Ερντογάν δεν θέλει να φύγει. Με κανένα τρόπο. Απέναντί του έχει έναν ιδεολογικά και πολιτικά πολύπλοκο σχηματισμό που όμως δείχνει τώρα να αποκτά τη δυναμική που χρειάζεται για να τον εκπαραθυρώσει οριστικά. Και, δεύτερον, ότι στον λαό, μετά τους σεισμούς, υπάρχει διάσπαρτη οργή που διογκώνεται διαρκώς. Και έτσι, όλα είναι ρευστά. Αλλωστε, στην τουρκική πολιτική ζωή βεβαιότητες ουδέποτε υπήρξαν. Πολλώ μάλλον σήμερα, με έναν αυταρχικό ηγέτη που προφανώς δεν θα δεχθεί απλά να φύγει.