Όσκαρ: Οι ελάχιστοι νικητές και οι πολλοί υποψήφιοι

Στα 95 χρόνια του θεσμού, σπουδαίοι Έλληνες ηθοποιοί περπάτησαν στο κόκκινο χαλί και κατάφεραν να αποκτήσουν το πολυπόθητο χρυσό αγαλματίδιο. Στην περίπτωση του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος δεν παρευρέθηκε ποτέ στη βραδιά, το βραβείο κατέληξε στα σκουπίδια, ενώ η Κατίνα Παξινού ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει το χρυσό αγαλματίδιο και έβγαλε και λόγο.

Κατίνα Παξινού

Το 1943 η Κατίνα Παξινού υποδύθηκε την Πιλάρ στην ταινία «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα», την κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Έρνεστ Χεμινγουέι, η οποία είναι μια αναφορά στον Ισπανικό Εμφύλιο. Στις 2 Απριλίου του 1944 κέρδισε το Όσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της. Ήταν η πρώτη Ελληνίδα που κέρδισε το χρυσό αγαλματίδιο και η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που βραβεύτηκε με Όσκαρ στην πρώτη της εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη.

Στον λόγο της φορώντας μια κομψή μαύρη τουαλέτα παραλαμβάνοντας το χρυσό αγαλματίδιο δεν παρέλειψε να αναφερθεί στους αγαπημένους της συναδέλφους στην Ελλάδα:

«Επιτρέψτε μου να μοιραστώ τη μεγάλη τιμή που απονέμεται απόψε σε μένα με τους συναδέλφους μου του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος, είτε έφυγαν είτε βρίσκονται στη ζωή, μια που η μοίρα με όρισε να τους αντιπροσωπεύω εδώ. Είμαι βαθιά συγκινημένη και θέλω να ευχαριστήσω από τα βάθη της καρδιάς μου την εταιρία Παραμάουντ που μου πρόσφερε το ρόλο της Πιλάρ, τον κ. Μπάντι ντε Σίλβα, τον σκηνοθέτη μου Σαμ Γουντ και όλους όσοι είναι υπεύθυνοι γι’ αυτήν την ευτυχισμένη στιγμή.

Θέλω, επίσης, να ευχαριστήσω τους ψηφοφόρους και την Επιτροπή Βραβείων της Ακαδημίας που μου έδωσαν εκτός από την τιμή, την ευκαιρία να στείλω από τα τηλεπικοινωνιακά μέσα, τη βαθιά μου αγάπη και το θαυμασμό στους ηρωικούς στρατιώτες του μεγάλου σας έθνους, τους νέους της Αμερικής που πολεμούν με τους συμμάχους τους, σε όλο τον κόσμο για την Ελευθερία, τη Δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

Ελία Καζάν

Το πραγματικό όνομα ήταν Ηλίας Καζαντζόγλου, ξεκίνησε την πορεία του στον αμερικανικό κινηματογράφο ως ηθοποιός και το 1942 αποφάσισε να ασχοληθεί με την σκηνοθεσία. Το 1948 τιμήθηκε με Όσκαρ για την ταινία «Συμφωνία Κυρίων» και το 1955 με το Οσκαρ σκηνοθεσίας για «Το λιμάνι της αγωνίας».

Μάνος Χατζιδάκις

Το 1961 κέρδισε το Οσκαρ για τη μουσική για τη μουσική στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή». Δεν ταξίδεψε ποτέ στην Αμερική για να το παραλάβει και όταν η Ακαδημία του το έστειλε ταχυδρομικώς εκλάπη στον δρόμο. Τελικά δανείστηκε το χρυσό αγαλματίδιο της Κατίνας Παξινού για την καθιερωμένη φωτογραφία και όταν η Ακαδημία του έστειλε ένα αντίγραφο το οποίο πέταξε στα σκουπίδια επειδή είχε νεύρα. Ευτυχώς η οικιακή του βοηθός το βρήκε και το έδωσε στην αδερφή του.

«Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου έφερε το Όσκαρ. Οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό…» έλεγε. «Για μένα δεν αποτελεί το στεφάνωμα μιας σταδιοδρομίας αλλά το αληθινό μου ξεκίνημα».

Κώστας Γαβράς

Το 1970 ο Κώστας Γαβράς τιμήθηκε με Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για την ταινία «Ζ» που αφορά τη δολοφονία του αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη. Το 1982 κέρδισε και το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία «Ο Αγνοούμενος», που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τόμας Χάουζερ και αναφέρεαι στην πραγματική ιστορία του αμερικανού δημοσιογράφου Τσάρλι Χόφμαν, που εξαφανίσθη στη Χιλή του Πινοσέτ. Τη μουσική υπέγραφε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου που ήταν υποψήφιος για Όσκαρ.

Βαγγέλης Παπαθανασίου

Γνωστός στο εξωτερικό ως Vangelis γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1943 στην Αγριά Βόλου. Τη δεκαετία του ’60 μετακόμισε στο Παρίσι και ξεκίνησε την καριέρα του στη μουσική. Το 1982 κατέκτησε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς». Μια αληθινή ιστορία δύο βρετανών ερασιτεχνών δρομέων που είχαν βάλει στόχο να κερδίσουν μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το χρυσό αγαλματίδιο το παρέλαβε εκ μέρους του ο William Hurt.

Υποψήφιοι και νικητές με ελληνική καταγωγή

Μελίνα Μερκούρη

Διεκδίκησε το Όσκαρ Α΄γυναικείου ρόλου με το «Ποτέ την Κυριακή» το 1960, αλλά νικήτρια  την ίδια χρονιά ήταν η Ελίζαμπεθ Τέιλορ.

Τζορτζ Μίλερ

Ο ελληνικής καταγωγής αυστραλός σκηνοθέτης Τζορτζ Μίλερ (Γιώργος Μηλιώτης) κέρδισε Όσκαρ για την ταινία κινουμένων σχεδίων «Happy Feet» (2007), ενώ ήταν υποψήφιος 5 φορές, για τις ταινίες του «Λορέντζο» (1993), «Μπέιμπ: Το Μικρό Γουρουνάκι στη Μεγάλη Πόλη» (1996) και Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής (2016).

Αλεξάντερ Πέιν

H ευαίσθητη ματιά του ελληνοαμερικανού σκηνοθέτη Αλεξάντερ Πέιν (Κωνσταντίνος – Αλέξανδρος Παπαδόπουλος) αναγνωρίστηκε από το 1999 με μία υποψηφιότητα καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου για το «Σκάνδαλα στα θρανία».

Το «Πλαγίως» θα αποσπάσει 5 υποψηφιότητες το 2005 κι αυτή τη φορά το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου θα γίνει δικό του, όπως και για την ταινία «Οι απόγονοι» (2012), η οποία κέρδισε συνολικά5υποψηφιότητες.

Η «Νεμπράσκα» θα διεκδικήσει έξι βραβεία το 2014, ένα από τα οποία για τον ελληνικής καταγωγής διευθυντή φωτογραφίας Φαίδωνα Παπαμιχαήλ. Ο Παπαμιχαήλ ήταν υποψήφιος το 2021 για την ταινία του Άαρον Σόρκιν «Η δίκη των 7 του Σικάγου» («The Trial of the Chicago 7»).

Τζορτζ Τσακίρης

Ο ελληνοαμερικανός ηθοποιός Τζορτζ Τσακίρης βραβεύτηκε με το Όσκαρ Β’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στο «West Side Story» (1961) και η ελληνομερικανίδα Ολυμπία Δουκάκη απέσπασε το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία «Κάτω από τη λάμψη του Φεγγαριού» (1987).

Τζον Κασαβέτης

Ο Τζον Κασαβέτης κέρδισε την πρώτη του υποψηφιότητα το 1967 ως ηθοποιός και όχι ως σκηνοθέτης για την ταινία «Και οι 12 ήταν καθάρματα». Η χρονιά του ως δημιουργός είναι το 1968 με τα «Πρόσωπα», ταινία που κέρδισε τρεις υποψηφιότητες (καλύτερου σεναρίου, καλύτερου β’ ανδρικού και καλύτερου β γυναικείου ρόλου). Θα ακολουθήσουν δυο υποψηφιότητες το 1974 για το «Μια γυναίκα εξομολογείται» (καλύτερης σκηνοθεσίας και α’ γυναικείου ρόλου) και μία υποψηφιότητα α’ γυναικείου ρόλου το 1980 για την «Γκλόρια».

Χριστίνα Λαζαρίδη και Νία Βαρντάλος

Τα δικά τους Όσκαρ διεκδίκησαν η σεναριογράφος Χριστίνα Λαζαρίδη (γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, αλλά δραστηριοποιούμενη στις ΗΠΑ) για την ταινία μικρού μήκους «One Day Crossing» (2001) και η Ελληνοκαναδή Νία Βαρντάλος για το σενάριο της ταινίας «Γάμος α λα ελληνικά» το 2003.

Το 1974 ο σκηνογράφος Ντιν Ταβουλάρις, στενός συνεργάτης του Φράνσις Φορντ Κόπολα, απέσπασε το Όσκαρ καλλιτεχνικής διεύθυνσης – σκηνικών για τον «Νονό, μέρος 2ο» και την ίδια χρονιά η Θεώνη Βαχλιώτη – Όλντριτζ, το Όσκαρ κοστουμιών για τον «Υπέροχο Γκάτσμπι».

Ο ελληνικής καταγωγής από την πλευρά της μητέρας του γάλλος συνθέτης Αλεξάντερ Ντεσπλά ήταν υποψήφιος 8 φορές τα τελευταία χρόνια για το Όσκαρ μουσικής. Ό,τι δεν κατάφερε το 2007 με τη «Βασίλισσα», το 2009 με την «Απίστευτη ιστορία του Μπένζαμιν Μπάτον», το 2010 με το «Απίθανο κύριο Φοξ», το 2011 με την «Ομιλία του βασιλιά», το 2013 με το «Επιχείρηση: Argo» και το 2014 με τη «Φιλουμένα», το κατάφερε το 2015 με το «Ξενοδοχείο Grand Budapest».

Την ίδια χρονιά ήταν υποψήφιος και για τη μουσική του στην ταινία «Το παιγνίδι της μίμησης».

Γιώργος Λάνθιμος

Η πρώτη επαφή του σκηνοθέτη ήταν το 2011 όντας υποψήφιος στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για τον «Κυνόδοντα». Το 2017 διεκδικεί το Όσκαρ σεναρίου για τον «Αστακό» παρέα με τον Ευθύμη Φιλίππου ενώ το 2019 η ταινία του «Η Ευνοούμενη» ήταν υποψήφια για 10 Όσκαρ.

Τέλος, το 2021, ο μοντέρ Γιώργος Λαμπρινός ήταν υποψήφιος (για πρώτη φορά στην καριέρα του) για το Όσκαρ Μοντάζ για την ταινία «The Father» του Φλόριαν Ζέλερ.