Μέσα στο Θησαυροφυλάκιο Σπόρων της Αρκτικής που θα μπορούσε να σώσει την ανθρωπότητα

Η είσοδος του Παγκόσμιου Θησαυροφυλακίου Σπόρων της «Ημέρας της Κρίσης», που προεξέχει σε μια βουνοπλαγιά στο Σπιτσμπέργκεν, στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, είναι αντάξια κάθε ταινίας Τζέιμς Μποντ που έχουμε δει.

Περιτριγυρισμένη από χιόνι, πάγο και περιστασιακά και καμία πολική αρκούδα, η εγκατάσταση φιλοξενεί 1,2 εκατομμύρια δείγματα σπόρων από κάθε γωνιά του πλανήτη ως ασφαλιστήριο συμβόλαιο κατά της καταστροφής.

Πρόκειται για ένα μνημείο 12.000 χρόνων ανθρώπινης γεωργίας που έχει ως στόχο να αποτρέψει τη μόνιμη απώλεια καλλιεργούμενων ειδών μετά από πόλεμο, φυσική καταστροφή ή πανδημία.

Το μυστήριο γύρω από το Θησαυροφυλάκιο 

Το Παγκόσμιο Θησαυροφυλάκιο Σπόρων στη νορβηγική Αρκτική, το οποίο άνοιξε το 2008, είναι κλειστό για το κοινό και περιβάλλεται από μυστήριο, καθώς αποτελεί αντικείμενο πολυάριθμων θεωριών συνωμοσίας της καταστροφής στο διαδίκτυο.

Τώρα, για τον εορτασμό της 15ης επετείου του θησαυροφυλακίου, αλλάζει πολιτική καλώντας τους πάντες σε μια εικονική περιήγηση ώστε να δουν το εσωτερικό της τεράστιας συλλογής κονδύλων, ρυζιού, σιτηρών και άλλων σπόρων που είναι θαμμένοι βαθιά στο βουνό πίσω από πέντε σειρές μεταλλικών θυρών.

Στην κατάψυξη του Θησαυροφυλακίου 

Η βαθιά κατάψυξη, σχεδιασμένη να διαρκέσει για πάντα, συνδιαχειρίζεται από τη νορβηγική κυβέρνηση, το Crop Trust και τη NordGen, τη τράπεζα γονιδίων των σκανδιναβικών χωρών.

Οι σπόροι που θα μπορούσαν να περιέχουν απαντήσεις στις γεωργικές προκλήσεις που θέτουν η κλιματική κρίση, τα χωροκατακτητικά είδη, τα παράσιτα, οι αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων και η ανεξέλεγκτη απώλεια βιοποικιλότητας μελετώνται, και ανοίγει τρεις φορές το χρόνο για να δέχεται νέες καταθέσεις από άλλες τράπεζες σπόρων ανά τον κόσμο.

Οι επιστήμονες λένε ότι ελπίζουν ότι οι άνθρωποι θα μάθουν περισσότερα για το έργο τους μέσω της εικονικής περιήγησης – χωρίς, ωστόσο, να διατρέχουν τον κίνδυνο να πέσουν θύματα μιας πολικής αρκούδας.

«Είναι λίγο σαν να βρίσκεσαι σε έναν καθεδρικό ναό. Έχει ψηλά ταβάνια και όταν στέκεσαι μέσα στο βουνό, δεν ακούγεται σχεδόν καθόλου ήχος. Το μόνο που ακούς είναι ο εαυτός σου» λέει η Lise Lykke Steffensen, εκτελεστική διευθύντρια της NordGen, η οποία είναι υπεύθυνη για την καθημερινή λειτουργία του θησαυροφυλακίου.

«Όταν ανοίγεις την πόρτα των συλλογών, η θερμοκρασία είναι -18C – το διεθνές πρότυπο για τη συντήρηση των σπόρων – που είναι πολύ, πολύ κρύο. Στη συνέχεια βλέπεις όλα τα κουτιά με σπόρους από όλες αυτές τις χώρες. Έχω πάει τόσες πολλές φορές και εξακολουθώ να είμαι περίεργη και έκπληκτη».

Δείτε το βίντεο

Η τράπεζα σπόρων του Χαλεπιού

Αφού η τράπεζα σπόρων του Χαλεπιού καταστράφηκε στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, το θησαυροφυλάκιο χρησιμοποιήθηκε για την αναπλήρωση των σπόρων για πρώτη φορά από το Διεθνές Κέντρο Γεωργικής Έρευνας στις Ξηρές Περιοχές, ένα περιφερειακό κέντρο που εδρεύει στο Χαλέπι για τη μελέτη καλλιεργειών από όταν πρωτοξεκίνησε η γεωργία.

Η έρευνα για την ανθεκτικότητα αυτών των καλλιεργειών και των φυτικών ειδών θα μπορούσε να είναι ζωτικής σημασίας καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται τις επόμενες δεκαετίες όπως όλοι πλέον μπορούμε να αντιληφθούμε.

Μέσα στην αρκτική νύχτα

Μακριά από την πανοραμική θέα της αρκτικής νύχτας από την είσοδο του θησαυροφυλακίου, η εικονική περιήγηση μας οδηγεί σε ένα μακρύ τούνελ βαθιά μέσα στο βουνό.

Τελικά, φτάνουμε στον «καθεδρικό ναό», όπου βρίσκονται οι τρεις θάλαμοι σπόρων, καθένας από τους οποίους μπορεί να αποθηκεύσει σχεδόν 3.000 κουτιά σπόρων. Κάθε είδος σφραγίζεται σε μια αεροστεγή σακούλα αλουμινίου και φυλάσσεται στο κουτί της χώρας του.

Καθώς περπατάμε ανάμεσα σε αυτά που μοιάζουν με τα ράφια μιας αποθήκης DIY, μπορούμε να κάνουμε κλικ στο κουτί μιας χώρας για να μάθετε περισσότερα.

Θεωρητικά, οι σπόροι είναι ασφαλείς, αν και η είσοδος της εγκατάστασης πλημμύρισε με νερό από τα λιωμένα χιόνια, το 201, μετά από έναν καύσωνα στο Σβάλμπαρντ. Το νησί είναι το πιο γρήγορα θερμαινόμενο μέρος του πλανήτη, αλλά οι ειδικοί λένε ότι τα αποθέματα είναι θαμμένα τόσο βαθιά στο μόνιμο πάγο που θα είναι ασφαλή για αιώνες. Οι σπόροι αντικαθίστανται κάθε λίγες δεκαετίες και αν το σύστημα ψύξης αποτύχει ποτέ, θα χρειαστούν πιθανότατα εκατοντάδες χρόνια για να ανέβει η θερμοκρασία στο εσωτερικό των θόλων πάνω από το μηδέν.

Καλά κλεισμένα μυστικά και ντοκουμέντα

«Η εικονική περιήγηση δίνει σε όλους την ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά στο εσωτερικό. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα γενικό ζήτημα διαφάνειας και λογοδοσίας προς το ευρύτερο κοινό» λέει ο Stefan Schmitz, εκτελεστικός διευθυντής του Crop Trust.

«Αυτό που είναι ασφαλισμένο στο εσωτερικό του θησαυροφυλακίου είναι ένα από τα σημαντικότερα παγκόσμια δημόσια αγαθά που έχουμε στη Γη. Πρέπει όμως να τα προστατεύσουμε, να τα διασφαλίσουμε και να βεβαιωθούμε ότι θα διατηρηθούν στο διηνεκές».

Αυτή την εβδομάδα, το θησαυροφυλάκιο υποδέχθηκε για πρώτη φορά καταθέσεις από την Αλβανία, την Κροατία, τη Βόρεια Μακεδονία και το Μπενίν, μαζί με ποικιλίες άγριας φράουλας από ένα γερμανικό ερευνητικό ινστιτούτο. Φυτά όπως αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν το κλειδί για να βοηθήσουν την ανθρωπότητα να θρέψει τους αυξανόμενους πληθυσμούς σε έναν θερμότερο κόσμο, λέει ο Schmitz.

«Αυτές οι άγριες φράουλες είναι καταπληκτικές. Έχουν αποδείξει απλά και μόνο με την ικανότητά τους να επιβιώνουν στη φύση για εκατομμύρια χρόνια ότι είναι ανθεκτικές» λέει ο Schmitz.

«Μπορούν να αντέξουν τις αλλαγές στο κλίμα, μπορούν να αντέξουν σκληρές καταστάσεις με σχεδόν καθόλου χώμα και αυτό ακριβώς είναι που ενδιαφέρει τους επιστήμονες των φυτών και τους καλλιεργητές. Σήμερα, μπορούμε να ξεκινήσουμε την αναπαραγωγή από ποικιλίες που είναι ανθεκτικές σε πιο σκληρά κλίματα».

*Με στοιχεία από motherjones.com