Λι Τσιανγκ: Ο απόλυτος άνθρωπος του προέδρου Σι

Στα 63 του χρόνια, ο Λι Τσιανγκ, πρώην γενικός γραμματέας του ΚΚΚ στη Σαγκάη, αναμένεται να επικυρωθεί σήμερα και επισήμως από το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο στη θέση του πρωθυπουργού: δεύτερος τη τάξει πίσω από τον κινέζο πρόεδρο, τον Σι Τζινπίνγκ. Θα κάνει το δημόσιο ντεμπούτο του τη Δευτέρα, στο κλείσιμο της ετήσιας, εννιαήμερης κοινοβουλευτικής συνεδρίασης, παραχωρώντας συνέντευξη Τύπου – με ερωτήσεις που θα έχουν υποβληθεί από πριν. Αντικαθιστά στη θέση του πρωθυπουργού τον Λι Κετσιάνγκ, τον οποίο ο Σι θεωρούσε ως απειλή και είχε φροντίσει να περιθωριοποιήσει σταδιακά: μαζί με τον Λι Τσιανγκ έρχεται στα κινεζικά πράγματα μια νέα γενιά αξιωματούχων, απόλυτα αφοσιωμένων στον Σι, στη θέση μιας παλαιότερης γενιάς περισσότερο μεταρρυθμιστών πολιτικών.

Ο μεγαλύτερος κυβερνητικός ανασχηματισμός της τελευταίας δεκαετίας, με τον Σι στη θέση του απόλυτου άρχοντα – στις εντολές του κινεζικού κοινοβουλίου περιλαμβανόταν και η επικύρωση της νέας, πενταετούς του θητείας. Στην πραγματικότητα, όσα πρέπει να γνωρίζει κανείς για τον νέο πρωθυπουργό του τα συνόψισε ο Ουίλι Λαμ, ερευνητής στο αμερικανικό Jamestown Foundation: «Δεν έχει κανένα ιδιαίτερο πολιτικό επίτευγμα να τον στηρίζει, είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οφείλει τη θέση του στον Σι. Ο,τι λοιπόν του λέει ο Σι να κάνει θα το κάνει». Ο απόλυτος άνθρωπος του προέδρου.

Γνωρίζονται άλλωστε χρόνια, από τότε που ο Σι ήταν κομματικός γραμματέας στη Τσεντζιάνγκ και ο Λι προσωπάρχης του, την περίοδο 2004-2007. Γεννημένος το 1959 στο Ρούι Αν, στο νότιο κομμάτι της Τσεντζιάνγκ, στο σημερινό Γουενζού, ο Λι πήγε να εργαστεί στα 17 του, την τελευταία χρονιά της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο Τσετούνγκ, σε έναν σταθμό άρδευσης και δύο χρόνια αργότερα, το 1978, όταν επαναλειτούργησαν τα πανεπιστήμια στην Κίνα και ενώ ο ανταγωνισμός για τις θέσεις ήταν σκληρός, ξεκίνησε τις σπουδές του στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Τσεντζιάνγκ. Αργότερα, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην κεντρική κομματική σχολή του Πεκίνου και στο Πολυτεχνείο του Χονγκ Κονγκ. Είχε ενταχθεί στο ΚΚΚ από τα νεανικά του χρόνια, ανέβηκε σταδιακά τα σκαλιά ως τοπικό στέλεχος σε πολλές πόλεις της επαρχίας, μέχρι να φτάσει να αναλάβει προσωπικός βοηθός του Σι. Οι δυο τους καλλιέργησαν στενή σχέση. «Αντίθετα με τους περισσότερους άλλους υπαλλήλους των ανώτερων ηγετών, ο Λι δεν ήταν διακοσμητικός» διαβεβαιώνει ο αμερικανός συγγραφέας Ρόμπερτ Λόρενς Καν, που είχε συναντήσει τον Σι και τον Λι μαζί το 2005 και το 2006.

Οταν ο Σι έγινε πρόεδρος της Κίνας, το 2013, προήγαγε τον Λι κατόπιν σε κυβερνήτη της Τσεντζιάνγκ κι έπειτα, το 2016, σε κομματικό γραμματέα της Τσιανγκτσού, προσφέροντάς του έτσι την περιφερειακή κυβερνητική εμπειρία και τα διαπιστευτήρια που (θα) χρειαζόταν προκειμένου να αναλάβει μεγαλύτερους ρόλους. Στη διάρκεια της περιόδου αυτής, ο Λι συνόδευε τον Σι σε πολλά ταξίδια (μεταξύ άλλων και μια επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ, το 2015, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα), επιμελούνταν τους λόγους του και βοηθούσε στον σχεδιασμό της πολιτικής του. Το 2017, ο πρόεδρος της Κίνας τον διόρισε γενικό γραμματέα του Κόμματος στη Σαγκάη – ήταν και αυτό μέρος μιας στρατηγικής κίνησης να τοποθετήσει συμμάχους του, πολλοί από αυτούς μέλη του επονομαζόμενου «Νέου Στρατού της Τσεντζιάνγκ», σε θέσεις-κλειδιά, φέρνοντας τη βάση της εξουσίας του στις ανώτερες τάξεις του Κόμματος.

Ως περιφερειακό ηγετικό στέλεχος, ο Λι απέκτησε τη φήμη ενός ανθρώπου ανοιχτόμυαλου, πραγματιστή και πρακτικού, ενός αποτελεσματικού γραφειοκρατικού διαχειριστή, υποστηρικτικού προς τον ιδιωτικό τομέα – η σταδιοδρομία του, άλλωστε, τον έκανε επικεφαλής ορισμένων από τις πλέον δυναμικές οικονομικά περιοχές της Κίνας. Στη Σαγκάη εργάστηκε παρασκηνιακά (παρακάμπτοντας, καθώς λένε, την Εποπτική Αρχή Κεφαλαιαγοράς της Κίνας, χάρη στη σχέση του με τον Σι) ώστε να λανσάρει ένα νέο χρηματιστήριο, το STAR Market, ειδικευμένο στις μετοχές του τομέα των τεχνολογιών, και στήριξε την εκεί εγκατάσταση ενός εργοστασίου της Tesla, το οποίο κατασκευάστηκε μέσα σε μόλις 10 μήνες. Η εικόνα του, βέβαια, αμαυρώθηκε από τη χαοτική διαχείριση του lockdown που επιβλήθηκε λόγω αναζωπύρωσης του COVID-19 σε αυτή τη μεγαλούπολη των 25 εκατομμυρίων ανθρώπων από τα τέλη Μαρτίου έως την 1η Ιουνίου του 2022: σημαδεύτηκε από ελλείψεις σε τρόφιμα, προβλήματα πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ένα κύμα λαϊκής οργής και τεράστιο κόστος για την τοπική και εθνική οικονομία. Οπως σημειώνει ωστόσο χαρακτηριστικά στην «Guardian» ο Τσεν Νταογίν, πρώην καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πολιτικών Επιστημών και Νομικής της Σαγκάης, «ο ρόλος του πρωθυπουργού σε σχέση με τον Σι έχει αλλάξει σε απλό εκτελεστή των αποφάσεών του. Αυτό που χρειάζεται ο Σι είναι κάποιον να υλοποιεί τις αποφάσεις του και στη διάρκεια του lockdown της Σαγκάης ο Λι απέδειξε ότι ήταν ένας πιστός φορέας επιβολής της πολιτικής μηδενικού COVID του Σι».

Αντίθετα με τους περισσότερους προκατόχους του στο πρωθυπουργικό πόστο, ο Λι δεν έχει εμπειρία ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ούτε ευρεία περιφερειακή κυβερνητική εμπειρία – ουδέποτε ηγήθηκε κάποιας φτωχής επαρχίας.

Ολοι οι αναλυτές συναινούν όμως στο εξής: για τον κινέζο πρόεδρο, περισσότερο μετρούν η αφοσίωση και η αξιοπιστία. Οσο για το ανοιχτό μυαλό που πιστώνεται στον Λι, «τώρα πια είναι ένας εθνικός ηγέτης, κάτω από ένα αφεντικό που έχει οδηγήσει την οικονομία σε μια περισσότερο κρατιστική κατεύθυνση, έναν σκεπτικιστή της ελεύθερης αγοράς» επισημαίνει ο Νιλ Τόμας, αναλυτής στο Eurasia, «πρέπει λοιπόν να εξισορροπήσει την ανάπτυξη με ένα φάσμα κοινωνικών, τεχνολογικών και γεωπολιτικών στόχων».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ