Photograph 51

Την περασμένη Δευτέρα, η Πανελλήνια Ενωση Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ) οργάνωσε για τα μέλη της μια θεατρική βραδιά με αφορμή την επερχόμενη Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου. Συγκεντρωθήκαμε έτσι στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης προκειμένου να παρακολουθήσουμε την παράσταση «Photograph 51» σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία: Το έργο της Αννας Ζίγκλερ εξιστορεί την κομβική συμβολή της Ρόζαλιντ Φράνκλιν (1920-1958) στη διαλεύκανση της δομής του DNΑ, το 1953. Για την ακρίβεια, η φωτογραφία αριθμός 51 του τίτλου αναφέρεται στην εξαιρετικής καθαρότητας φωτογραφία του DNA (προϊόν κρυσταλλογραφικής ανάλυσης με τη βοήθεια ακτίνων Χ που διεξήγαγε η Φράνκλιν) η οποία αποκάλυπτε ότι επρόκειτο για ένα μόριο με ελικοειδή τρισδιάστατη δομή.

Για τη διαλεύκανση της δομής του DNA μοιράστηκαν το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής 1962 οι Τζέιμς Ουάτσον, Φράνσις Κρικ και Μόρις Ουίλκινς. Τα Νομπέλ δεν δίνονται μεταθανάτια και δεν μοιράζονται σε περισσότερους από τρεις επιστήμονες. Καθώς η Φράνκλιν είχε ήδη πεθάνει (από καρκίνο των ωοθηκών, πιθανότατα λόγω της έκθεσης στην ακτινοβολία των πειραματισμών της), δεν θα μάθουμε ποτέ αν θα είχε αναγνωρισθεί η συμβολή της ή αν θα είχε προτιμηθεί για το βραβείο ο άνδρας συνάδελφός της Ουίλκινς. Οσο για τους Ουάτσον και Κρικ, θα είχαν άραγε κόψει πρώτοι το νήμα στην κούρσα της διαλεύκανσης της δομής του DNA χωρίς τη φωτογραφία 51; Στην οποία είχαν πρόσβαση χάρη στον Ουίλκινς πίσω από την πλάτη της Φράνκλιν!

Η Φράνκλιν αποτελεί σήμερα το σύμβολο των διακρίσεων ενάντια στις γυναίκες στον ερευνητικό χώρο, οι οποίες δυστυχώς δεν έχουν εκλείψει. Και είναι προς τιμήν της ΠΕΒ που αποφάσισε να αναδείξει το θέμα. Χωρίς να διεκδικώ δάφνες κριτικής θεάτρου και μόνο με την ιδιότητα του απλού θεατή, παρακαλώ επιτρέψτε μου την προτροπή να δείτε την παράσταση. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ούτε βιολόγος ούτε γυναίκα για να βιώσει τη μέθεξη. Οι ανισότητες δεν ενδημούν στα εργαστήρια! Η μεγάλη επιτυχία του Τάκη Τζαμαργιά και των εξαιρετικών ηθοποιών του έγκειται στη δημιουργία αληθινών χαρακτήρων που παλεύουν με τους δαίμονές τους εγκλωβισμένοι στα κοινωνικά στερεότυπα που επιβάλλει η εποχή τους, ενώ το εργαστήριο δεν είναι παρά το υπόβαθρο για να διηγηθεί την ιστορία ενός κόσμου όπου οι διακρίσεις ευνοούν τον καιροσκοπισμό και συνθλίβουν την αριστεία. Δηλαδή ενός κόσμου όπως ο σημερινός που πρέπει να τον αλλάξουμε.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα