Ιαπωνία: Η… τοξική αναβίωση της Φουκουσίμα

Πριν την πλήξουν απανωτά τα 9 Ρίχτερ, το φονικό τσουνάμι και η καταστροφή στο πυρηνικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής Νταϊίτσι προ δωδεκαετίας -από τις χειρότερες πυρηνικές καταστροφές στα παγκόσμια χρονικά- η παραθαλάσσια περιφέρεια της Φουσουκίμα ήταν στην κορυφή των προορισμών μεταγκατάστασης στην Ιαπωνία.  Ήταν άλλωστε σχετικά κοντά στο Τόκιο, προσφέροντας έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής.

Όμως όλα αυτά άλλαξαν άρδην από την τριπλή τραγωδία της 11ης Μαρτίου του 2011, αφήνοντας τη Φουκουσίμα -και ειδικά 12 δήμους της- με το τοξικό στίγμα της ραδιενέργειας για πολλές γενιές.

Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, μέχρι που από το 2014 κιόλας άρχισε να συρρικνώνεται σταδιακά η περίμετρος αποκλεισμού γύρω από τον κατεστραμμένο πυρηνικό σταθμό.

Ήδη έχει εφαρμοστεί ένα πιλοτικό σχέδιο για την επανεγκατάσταση των κατοίκων.

Μέχρι και σήμερα πάντως μόνο ένα μικρό κλάσμα αυτών έχει επιστρέψει στις εστίες του, καθώς οι περισσότεροι παραμένουν εύλογα καχύποπτοι απέναντι στις επίσημες διαβεβαιώσεις ότι οι περισσότερες ζώνες έχουν απολυμανθεί και ότι όλα εκεί είναι πλέον ασφαλή.

Τώρα η κυβέρνηση -που παρά την καταστροφή επανεπενδύει στην πυρηνική ενέργεια, εν μέσω κρίσης- έχει λανσάρει μαζί με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές μια συντονισμένη εκστρατεία για να δελεαστούν οι Ιάπωνες σε μαζική μετοίκηση στη Φουκουσίμα.

Περιλαμβάνει γενναιόδωρες επιδοτήσεις σε ζεστό χρήμα, στήριξη στην απόκτηση στέγης και ευκαιρίες απασχόλησης. Η ηλικιακή ομάδα στην οποία εστιάζουν είναι κυρίως άτομα 30-40 ετών.

Έτσι, ενώ πλέον προσφέρονται από αυτόν τον Απρίλιο οικονομικά κίνητρα ύψους ενός και πλέον εκατομμυρίου γιέν στο πλαίσιο αποσυμφόρησης του Τόκιο, τα αντίστοιχα κρατικά κονδύλια ειδικά για τη Φουκουσίμα είναι περίπου διπλάσια: 2 εκατομμύρια γιέν για τριμελείς οικογένειες και 1,2 εκατομμύρια για τους ανύπαντρους.

Η προσφορά δεν περιορίζεται καν στους κατοίκους της ιαπωνικής πρωτεύουσας.

Έχει ωστόσο ως προϋπόθεση τη διαμονή εκτός Φουκουσίμα την τελευταία τριετία και την παραμονή στην περιοχή το λιγότερο μια πενταετία.

Τοξικό έδαφος

Ενόσω τα αποτελέσματα του εγχειρήματος παραμένουν ακόμη αμφίβολα, οι αρχές προλειαίνουν το έδαφος για την εξίσου αμφιλεγόμενη επόμενη ημέρα.

Στον απόηχο της πυρηνικής καταστροφής, επιφανειακά όλα δείχνουν να είναι υπό έλεγχο στην εκτεταμένη τοποθεσία αποθήκευσης και επεξεργασίας μολυσμένου με ραδιενέργεια  χώματος.

Προσωρινή, η εγκατάσταση αποθήκευσης λειτουργεί από το  2015 με φόντο τον τοπικό πυρηνικό σταθμό, καλύπτοντας συνολικά μια έκταση πέντε φορές το μέγεθος του Σέντραλ Παρκ στη Νέα Υόρκη.

Το χώμα συλλέγεται από όλη την περιφέρεια της Φουκουσίμα, στο πλαίσιο της διαδικασίας απορρύπανσης πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών της Φουκουσίμα.

Θάβεται σε λάκκους βάθους 15 μέτρων με προστατευτικό κάλυμμα και σωλήνα αποστράγγισης στο κάτω μέρος, έτσι ώστε το ραδιενεργό καίσιο να μην διαρρεύσει στο έδαφος.

Από πάνω, καλύπτεται με καθαρό από ραδιενέργεια χώμα και γκαζόν.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το επίπεδο ακτινοβολίας εδώ είναι περίπου 0,2 μικροσίβερτ ανά ώρα (uSv/h). Αν και υψηλότερο από τον μέσο όρο των 0,04 uSv/h σε άλλα μέρη της Ιαπωνίας, το υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας το χαρακτηρίζει αβλαβές για τον άνθρωπο, αποδίδοντας τη διαφορά σε δάση της περιοχής που δεν έχει έχουν ακόμη απορρυπανθεί.

Η κυβέρνηση έχει εν τω μεταξύ αναλάβει τη δέσμευση, με νόμο, να απομακρύνει όλο το μολυσμένο έδαφος από τη Φουκουσίμα έως το 2045.

Το που ακριβώς θα καταλήξει αποτελεί ήδη θέμα διαμάχης.

Ως πρώτο μέτρο, εξετάζεται η επαναχρησιμοποίηση του λιγότερο μολυσμένου με ραδιενέργεια χώματος σε δημόσια έργα.

Όχι μόνο στη Φουκουσίμα, αλλά σε όλη την Ιαπωνία.

Η αρχική λίστα, που βρίσκεται υπό δημόσια διαβούλευση, περιλαμβάνει δρόμους, χώρους στάθμευσης, παραθαλάσσια τείχη και φράγματα, μέχρι και παρτέρια.

Όμως τα σχέδια για πιλοτικά έργα στην ευρύτερη περιοχή του Τόκιο έχουν ήδη ξεσηκώσει οργισμένες αντιδράσεις.

Και από τους κατοίκους, αλλά και από ειδικούς.

Επικίνδυνες μεθοδεύσεις;

Μέσες άκρες, προειδοποιούν ότι το μολυσμένο χώμα στη Φουκουσίμα θα πρέπει να παραμείνει αποθηκευμένο σε μια ελεγχόμενη ζώνη για 50 χρόνια, έως ότου διασπαστεί το ραδιενεργό καίσιο-137.

Την ίδια μέθοδο δηλαδή που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των αποβλήτων από άλλους πυρηνικούς σταθμούς στη χώρα.

Στην περίπτωση της Φουκουσίμα έχει ωστόσο προβλεφθεί από το 2012 εξαίρεση, με «ειδικό νόμο», που εξαιρεί την περιοχή από τις υφιστάμενες διατάξεις.

Αυτές ορίζουν ως αρκετά ασφαλή προς επαναχρησιμοποίηση μόνο όσα απόβλητα έχουν επίπεδα ακτινοβολίας κάτω από 100 μπεκερέλ ανά κιλό καισίου.

Στην περίπτωση της Φουκουσίμα, φτάνουν έως και τα 8.000.

Το υπουργείο Περιβάλλοντας διαβεβαιώνει ότι η πρόσθετη έκθεση σε ακτινοβολία από αυτά τα απόβλητα περιορίζεται σε λιγότερο από 1 μιλισίβερτ ετησίως, σε επίπεδο που δεν προκαλεί ανησυχίες για την δημόσια υγεία.

Ωστόσο στη σεισμογενή χώρα έχει εξαπλωθεί ένα κλίμα καχυποψίας μετά την τραγωδία, με πλείστες όσες καταγγελίες για εγκληματική αμέλεια και προσπάθεια συγκάλυψή της από την κυβέρνηση και την Tepco: την εταιρεία διαχείρισης του ηλεκτροπαραγωγικού πυρηνικού σταθμού της Φουκουσίμα.

Η αίσθηση αυτή ενισχύθηκε μόλις προ μηνός, με την τελεσίδικη αθώωση από το Ανώτατο Δικαστήριο τριών πρώην στελεχών της εταιρείας -του προέδρου και δύο αντιπροέδρων: τα μόνα φυσικά πρόσωπα που δικάστηκαν για ποινικές ευθύνες στην καταστροφή του 2011, η οποία ήταν κατά πολλούς προαναγγελθείσα.

Από αυτή την άνοιξη εν τω μεταξύ η κυβέρνηση και η Tepco ετοιμάζονται να αρχίσουν τη διαδικασία απόρριψης 1,3 εκατομμυρίων τόνων επεξεργασμένου νερού από τον κατεστραμμένο πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα.

Έχουν «καθαριστεί» μεν από ραδιενεργά ισότοπα, όχι όμως και από το τρίτιο, που θεωρείται επικίνδυνο σε υψηλές συγκεντρώσεις.

Και σε στεριά, και σε θάλασσα

Προσώρας, αυτές οι ποσότητες επεξεργασμένου νερού είναι αποθηκευμένες σε εκατοντάδες δεξαμενές, που καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις πέριξ του πυρηνικού σταθμού.

Όμως ο χώρος εξαντλείται, καθώς συσσωρεύονται τεράστιες ποσότητες νερού από την ψύξη των κατεστραμμένων πυρήνων των αντιδραστήρων.

Παρά τις έντονες αντιδράσεις ντόπιων, καθώς και των χωρών της περιοχής -και δη σε ιδιαίτερα οξείς τόνους από πλευράς της Κίνας– οι αρχές της Ιαπωνίας εμφανίζονται αποφασισμένες να προχωρήσουν.

Απορρίπτουν ως αβάσιμες τις διαμαρτυρίες για κινδύνους για τη δημόσια υγεία, για περιβαλλοντική μόλυνση και για καταστροφή ζωνών αλιείας.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), που επιθεωρεί τη διαδικασία, τονίζει από την πλευρά του ότι τα πυρηνικά εργοστάσια σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν παρόμοια διαδικασία για λύματα που περιέχουν χαμηλά επίπεδα τριτίου και άλλων ραδιενεργών ισοτόπων.

«Όταν το υγρό αραιωθεί με θαλασσινό νερό, τα επίπεδα τριτίου θα είναι λιγότερο από 1.500 μπεκερέλ ανά λίτρο, ή το 1/40 του κρατικού προτύπου για την απόρριψη νερού στο περιβάλλον», επισημαίνει ο Χικάρου Κουρόντα, στέλεχος της Tepco.

«Θα απορρίπτουμε το νερό πολύ αργά στην αρχή», διαβεβαίωσε, επισημαίνοντας ότι «μπορεί να περάσουν 20 με 30 χρόνια για να ολοκληρωθεί η διαδικασία».

Ήδη βαίνουν προς ολοκλήρωση οι εργασίες κατασκευής υποθαλάσσιας σήραγγας, μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου, μέσω της οποίας θα γίνεται η απόρριψη του επεξεργασμένου νερού στη θάλασσα.

Ο παροπλισμός του πυρηνικού σταθμού στη Φουκουσίμα εν τω μεταξύ όλο και καθυστερεί.

Στο μεσοδιάστημα, στο φόντο της ενεργειακής κρίσης, η συντηρητική κυβέρνηση του Φούμιο Κισίντα προωθεί αμφιλεγόμενες αλλαγές στην πολιτική για την πυρηνική ενέργεια.

Συμπεριλαμβάνουν παράταση της άδειας λειτουργίας των αντιδραστήρων πέραν του σημερινού ορίου των 60 ετών.

Άμεση επαναλειτουργία επτά αντιδραστήρων, που έχουν λάβει έγκριση από την ιαπωνική Υπηρεσία Πυρηνικής Ασφάλειας, καθώς επίσης και σχέδια για την κατασκευή αντιδραστήρων νέας γενιάς.