Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία «ενεργοποιεί» τη διεύρυνση της ΕΕ

Για τη διεύρυνση της ΕΕ έχει χυθεί πολύ μελάνι στο παρελθόν.

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις οδήγησαν στο «πάγωμα» της. Ο πόλεμος στην Ουκρανία θέτει το ζήτημα υπό εξέταση ξανά.

Αυτό υποστηρίζει άρθρο του Foreign Policy, θυμίζοντας ότι τη δεκαετία του 2000 έδαφος σε όλη τη Δύση κέρδιζε η άποψη της ύπαρξης μιας γκρίζας ζώνης ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Ρωσία, που απάρτιζαν τα κράτη της ανατολικής πλευράς της, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Λευκορωσία, οι χώρες του νότιου Καυκάσου και ίσως και αυτές των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας.

Αυτά τα κράτη ανάσχεσης (buffer states) είχαν διττό σκοπό: βάζοντας φρένο στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ επέτρεπαν σε αυτούς τους δύο οργανισμούς (και ιδιαίτερα στον τελευταίο) να επικεντρωθούν στους εαυτούς τους, ενώ κρατούσαν, τουλάχιστον στη θεωρία, τη Ρωσία σε απόσταση ασφαλείας.

Το κουτί της Πανδώρας

Από το 2005, οπότε και άνοιξε το κουτί της Πανδώρας για την ΕΕ με τις διαδοχικές κρίσεις του χρέους, της μετανάστευσης, του κοροναϊού και φυσικά του Brexit, κάθε επιθυμία για επέκταση έσβησε οριστικά. Αυτό το κατάλαβαν ιδιαίτερα τα Δυτικά Βαλκάνια και η Τουρκία.

Το «πάγωμα» της διεύρυνσης της ΕΕ και του ΝΑΤΟ καθησύχασε επίσης τους φόβους ασφαλείας της Ρωσίας.

Ο ρωσικός πόλεμος στη Γεωργία το 2008 σημειώθηκε στον απόηχο της συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, όπου συμφωνήθηκε ότι η Γεωργία και η Ουκρανία «θα γίνουν» μέλη.

Η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και ο πόλεμος στο Ντονμπάς σχετίστηκαν με τη ρωσική αντίδραση στην εμβαθυμένη και  ευρεία ζώνη ελεύθερων συναλλαγών ανάμεσα στην ΕΕ και την Ουκρανία (EU-Ukraine Deep and Comprehensive Free Trade Area).

Καμιά από τις δύο περιπτώσεις, ωστόσο, δεν αποτελούσαν πρελούδιο μιας διεύρυνσης, που βρισκόταν στα σκαριά, σημειώνει το αμερικανικό περιοδικό, παρά μόνο αναγνώριση της επιθυμίας των κρατών ανάσχεσης να κινηθούν… δυτικά.

Ατελέσφορη στάση;

Η στάση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν ήταν η καλύτερη, σύμφωνα με την ίδια πηγή, γιατί δεν προωθούσε τις φιλοδοξίες των κρατών ανάσχεσης για ευημερία, δημοκρατία και ασφάλεια, ενώ δεν ικανοποιούσε στον απόλυτο βαθμό τη Ρωσία και όλα όσα θεωρεί μέχρι σήμερα πίσω αυλή της.

Απέδιδε, ωστόσο, για μεγάλο χρονικό διάστημα καρπούς, αφού η υπόσχεση της ένταξης, είτε στην ΕΕ είτε στο ΝΑΤΟ, «έτρεξε» σε κάποιες χώρες από τις προαναφερόμενες σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία όμως έφερε τα πάνω κάτω. Η Μόσχα επιχειρηματολογεί έκτοτε ότι η εισβολή ήταν επιβεβλημένη λόγω της επέκτασης του ΝΑΤΟ, παρότι στην πραγματικότητα το Κιέβο δεν είχε έρθει πιο κοντά στην ομάδα της συμμαχίας.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν κράτη ανάσχεσης ανάμεσα στην ΕΕ και την Ρωσία, γράφει το Foreign Policy.

Μια εβδομάδα μετά την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022 η Ουκρανία υπέβαλε αίτημα ένταξης στην ΕΕ. Η Μολδαβία και η Γεωργία έπραξαν τα ανάλογα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Τον Σεπτέμβριο του 2022 το Κίεβο αιτήθηκε επίσης την ένταξη του στο ΝΑΤΟ.

Καταιγισμός υποψηφιοτήτων

Το δίχως άλλο αυτές οι υποψηφιότητες εν μέσω πόλεμου θεωρούνται από κάποιους κυρίως συμβολικές χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Ωστόσο το ίδιο άρθρο του αμερικανικού περιοδικού επιχειρηματολογεί ότι το κόστος της «εγκατάλειψης» της Ουκρανίας από την άλλη πλευρά των συνόρων θα αποδειχτεί πολύ μεγάλο για την Ευρώπη.

Ακόμη κι αν επέλθει το τέλος του πολέμου, είναι βέβαιο ότι για τη διασφάλιση της όποιας ειρηνευτικής συμφωνίας η Ουκρανία θα μεταλλαχθεί σε ένα υπερστρατικοποιημένο κράτος για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, εάν χρειαστεί ξανά.

Το κόστος της ανοικοδόμησης της επίσης, που κάποιοι φτάνουν μέχρι το 1τρισ. ευρώ, είναι σίγουρο ότι θα βαρύνει τη Δύση, και κυρίως την ΕΕ, που τρέχει και δεν φτάνει να βρει νομικούς τρόπους, που θα επέτρεπαν τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

Κι όλα αυτά, ενώ τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν ήδη ξοδέψει εκατοντάδες δισ. δολάρια για την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, αλλά και για τη  βοήθεια και τη φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων.

Διεύρυνση ξανά;

Με δεδομένο ότι οι ίδιες χώρες θα πρέπει να βάλουν βαθιά τα χέρια στις τσέπες τους και για την ενεργειακή μετάβαση, αλλά και για να μην μείνει πίσω η ΕΕ από το «παιχνίδι» ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανταστεί κάποιος, πως θα μπορέσουν να σηκώσουν το κόστος της ανοικοδόμησης, εκτός αν γονατίσουν από τα χρέη.

Ο μόνος τρόπος για να τετραγωνίσει ο κύκλος είναι να αναπτυχθεί το πλαίσιο, που θα δώσει κίνητρο στον ιδιωτικό τομέα να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς.

Σε εποχές βαθιάς ανασφάλειας, απαιτείται η διακυβέρνηση και οι νόμοι που έρχονται μαζί με μια υποψηφιότητα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Η διεύρυνση έμεινε στο ράφι για πολλά χρόνια, επειδή πολλοί πίστεψαν ότι η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει χωρίς αυτή.

Οι Ευρωπαίοι μάλλον πρέπει να αναθεωρήσουν σχετικά, αν θέλουν να είναι δυνατοί την επόμενη μέρα, καταλήγει το αμερικανικό περιοδικό.