Μαθήματα από μια χρεοκοπία

Οι χρεοκοπίες τραπεζών είναι συχνό φαινόμενο στην οικονομική ιστορία. 565 τράπεζες έχουν πτωχεύσει τα τελευταία 23 χρόνια. Το πρόβλημα ήταν ότι, πριν από τη Silicon Valley Bank, οι περισσότερες χρεοκοπίες είχαν γίνει το 2008. Οι περισσότεροι πελάτες της SVB δημιουργοί νεοφυών επιχειρήσεων, τότε, πήγαιναν ακόμα σχολείο. Η μνήμη από χρεοκοπία μιας τράπεζας, πρακτικά χάθηκε ή ατόνησε. Αυτό είναι και το κοινό χαρακτηριστικό της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank με τις παλαιότερες τραπεζικές χρεοκοπίες. Οτι υποτιμήθηκε ο κίνδυνος εμφάνισης μιας νέας κρίσης. Κατά τα άλλα, όλα ήταν διαφορετικά.

Η SVB έγινε τόσο επιτυχημένη μεταξύ των startups και των επενδυτικών κεφαλαίων, ώστε και οι δύο τη συνιστούσαν συχνά ο ένας στον άλλο. Το οξύμωρο είναι ότι αυτή η δικτύωση οδήγησε και στο τέλος της τράπεζας. Εχει ενδιαφέρον όμως το πώς εξελίχθηκε το φαινόμενο: Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πολλοί ιδρυτές συμμετέχουν σε ομάδες WhatsApp που στοχεύουν στην ανταλλαγή ιδεών και συμβουλών για τη λειτουργία των εταιρειών τους. Αρκετοί λένε ότι τρόμαξαν επειδή είδαν μηνύματα άλλων, σχετικά με την αφαίρεση χρημάτων από την SVB και έτρεξαν και αυτοί με τη σειρά τους να κάνουν αναλήψεις. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε ένας μίνι, τραπεζικός πανικός που οδήγησε σε μαζική απόσυρση καταθέσεων (bank run).

Η καταστροφή της Silicon Valley Bank υπογραμμίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της δικτύωσης, εκφάνσεις της οποίας ζούμε και στην Ελλάδα. Πρόκειται για τη λογική του όχλου. Αν σας θυμίζουν κάτι τα παλιά δημόσια λιντσαρίσματα, φανταστείτε ότι οι σύγχρονες μορφές δημόσιας μαζικής αποδοκιμασίας αναπτύσσονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η τάση αυτή είναι γνωστή και τη βλέπουμε και στις αντιδράσεις της τραγωδίας των Τεμπών. Αυτό που δεν ξέραμε μέχρι τώρα και δεν είναι σαφές αν έχει αναλυθεί επαρκώς ως συστημικός κίνδυνος, είναι πως η δικτύωση μπορεί σε μια βραδιά, μέσω ενός δικτύου που συμμετέχει μια ομάδα ανθρώπων να προκαλέσει μια υπολογίσιμη ζημιά στην οικονομία. Προφανώς όσο αυξάνεται η χρήση των μέσων δικτύωσης τόσο θα αυξάνουν και οι κίνδυνοι «αυθόρμητης» δράσης και για την οικονομία.

Το δεύτερο πρόβλημα που αναδείχτηκε από την κατάρρευση της τράπεζας, ήταν η οικονομική συμπεριφορά των νεοφυών αυτών επιχειρήσεων. Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank απέδειξε ότι δεν αρκεί να έχεις μια καλή ιδέα, να βρεις επενδυτές και να την αναπτύξεις. Πρέπει να έχεις και ικανότητες διοικητικής διαχείρισης. Περίπου οι μισές από τις ενεργές νεοφυείς, εταιρείες τεχνολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο διατηρούσαν όλα τους τα ταμειακά διαθέσιμα στη βρετανική μονάδα της SVB. Μετά τη σωτηρία των χρημάτων τους οι επιχειρηματίες των νεοφυών επιχειρήσεων, είναι βέβαιο ότι έλαβαν το πιο σημαντικό μάθημα της σύντομης επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, που είναι η διασπορά κινδύνου. Διασπορά ακόμα και των καταθέσεων μετρητών. Εδώ στην Ελλάδα ακόμα θυμόμαστε το… πλεονέκτημα που είχαν όσοι είχαν το 2015 λογαριασμούς ενεργούς σε πολλές τράπεζες.

Στη «στραβή» του κλεισίματος των τραπεζών και των capital controls μπορούσαν και έκαναν καθημερινά μεγαλύτερες αναλήψεις βάσει του ορίου αναλήψεων ανά τράπεζα. Ακόμα και αν κατέρρεαν, όπως κατέρρευσε η SVB, η προστασία αφορά μέχρι ενός ποσού, ανά λογαριασμό. Αλλο αν τελικά προστατεύτηκαν όλες οι καταθέσεις ανεξαρτήτως ύψους. Αυτό αποφασίστηκε τη Δευτέρα το πρωί. Ελάτε στη θέση εταιρειών τεχνολογίας που είχαν κατατεθειμένα το 80-90% των διαθεσίμων τους σε μια τράπεζα και αντιμετώπιζαν για 48 ώρες το ενδεχόμενο εξαΰλωσής τους…