Το νόημα της πολιτικής

«Εάν η πολιτική δεν δίνει νόημα στις ζωές των ανθρώπων, γιατί να ασχολούμαστε μαζί της;» αναρωτήθηκε ο ανιψιός μου, σε τόνο δραματικό σχεδόν, που δεν τον είχα ξαναδεί να παίρνει. Ερχόταν από τη διάλεξη ενός ανερχόμενου αστέρα της Ευρώπης με έργο εντυπωσιακό παρά το σχετικά νεαρό της ηλικίας του, με προϋπηρεσία στις αγορές προτού να αναμιχθεί στα κοινά. Βιογραφικό παρόμοιο με του Εμανουέλ Μακρόν, προφίλ ωστόσο λαϊκότερο, χωρίς τον ελιτισμό που χαρακτηρίζει – λένε – τον γάλλο πρόεδρο. «Ο τύπος έχει καθαρό μυαλό, συγκρότηση. Απαριθμεί τα προβλήματα, προτείνει χειροπιαστές λύσεις… Εχει και γνήσια γοητεία – δεν τον έχουν κατασκευάσει επικοινωνιολόγοι. Του λείπει όμως εκείνη η σπίθα…». Δεν ρώτησα «ποια σπίθα;». Ηξερα ακριβώς τι εννοούσε ο Στρατής.

Οταν, έφηβος, ξεκίνησα να διαβάζω πολιτικά βιβλία (πρώτοι – πρώτοι οι «Καπετάνιοι» του Ντομινίκ Εντ, μια αρκετά ελεύθερη εξιστόρηση της Εθνικής Αντίστασης, που παρουσίαζε τον Βελουχιώτη σαν πρόδρομο του Τσε Γκεβάρα), σχημάτισα την πεποίθηση πως τελικός μας στόχος ήταν η Επανάσταση. Η σοβιετική; Η κουβανέζικη; Κάτι ασύγκριτα πιο ανατρεπτικό. Μια πυρκαγιά που θα σάρωνε όχι απλώς το κοινωνικοοικονομικό κατεστημένο αλλά και τον κατεστημένο τρόπο ζωής. Που θα απελευθέρωνε τους ανθρώπους από τις μουντές τους βιογραφίες – σπουδάζω, σταδιοδρομώ, τεκνοποιώ, γερνάω, πεθαίνω. Τη φρικαλέα στα μάτια μου ισόβια ρουτίνα, η οποία διασκεδάζεται με προκάτ «σημαντικά» γεγονότα – γάμους, διαζύγια, προαγωγές, απολύσεις – και παρηγοριέται με την κατανάλωση. Αλλάζω αυτοκίνητο, μετακομίζω σε πιο ευρύχωρο σπίτι, πηγαίνω διακοπές σε εξωτικούς προορισμούς, σε ημιπολυτελή έστω ξενοδοχεία… «Πώς αντέχουν» αναρωτιόμουν «τέτοια πλήξη; Ιδιοι έχουν καταντήσει με τα μπιμπελό που στολίζουν τα σαλόνια τους!».

Η Επανάσταση που ονειρευόμουν είχε συμβεί καμιά δεκαπενταετία νωρίτερα. Ο Μάης του ’68 είχε στραφεί εναντίον της αλλοτρίωσης που έφερνε η αφθονία στον δυτικό κόσμο, αφθονία την οποίαν εξελάμβαναν τότε – κούνια που τους κούναγε! – ως δεδομένη. Ο Μάης δεν καταπνίγηκε από την κρατική βία. Θάφτηκε στις κάλπες, έπειτα από έναν μόλις μήνα. Οταν η συντηρητική παράταξη του Ντε Γκωλ έλαβε 57%.

Οσο μεγάλωνα, συνειδητοποιούσα ότι για την τεράστια πλειονότητα μια τέτοια Επανάσταση ήταν όχι απλώς ανεπιθύμητη. Μα και σχεδόν ακατανόητη. Ελάχιστοι θα έπαιρναν το ρίσκο να ξεβολευτούν, να εγκαταλείψουν μια στρωμένη δουλειά – κι ας μην τους έδινε ίχνος αληθινής συγκίνησης -, να αποτινάξουν την επίφαση της μονογαμίας. Ως και οι καλλιτέχνες, στην Ελλάδα του ’80, γίνονταν σιγά – σιγά επιδοτούμενοι. Μέχρι και οι εξωκοινοβουλευτικοί αριστεροί παντρεύονταν στα δημαρχεία, «να ζήσει η νύφη και ο γαμπρός και στον αγώνα πάντα εμπρός»!

Από την πολιτική τι περίμεναν; Με ποια αιτήματα κατέβαιναν στους δρόμους; Αυξήσεις, ευμενέστερη φορολογική αντιμετώπιση, άντε και χαλαρότερα ωράρια. Για να πηγαίνουν την Παρασκευή – μακάρι κι από Πέμπτη – στα αυθαίρετα εξοχικά τους, να ψήνουν κοψίδια, να μερακλώνουν με Νταλάρα, άντε με Τζίμη Πανούση, να ρομαντζάρουν με Χαρούλα Αλεξίου.

Καλοί η Χαρούλα και ο Νταλάρας και ο Τζιμάκος. Συμπαθέστατοι οι μικρό-μεσο-αστοί, που εγώ ως «οργισμένο νιάτο» τους απεχθανόμουν. Ζούσαν στο φουλ τις προσωπικές τους ιστορίες, τις ιδιωτικές τους περιπέτειες. Πρόκοβαν. Ατακτούσαν καμιά φορά δίχως να ξεπερνούν τα όρια. Αγαπούσαν. Σέβονταν. Ακολουθούσαν την πεπατημένη με την ψευδαίσθηση πως πλέουν για το άγνωστο. Χρειάζεται ταλέντο για να καλλιεργείς ψευδαισθήσεις σε ψυχικά θερμοκήπια. Οσο μεγάλωνα, έπαυα να τους κοιτάω αφ’ υψηλού. Σιγά τα επαναστατικά δικά μου μούτρα!

«Τη σπίθα ψάξε την στον έρωτα και στην τέχνη» είπα στον ανιψιό μου. «Το νόημα της πολιτικής είναι να μη συγκρούονται τα τρένα – να φτάνουν, εάν γίνεται, και στην ώρα τους. Να μην εξανεμίζονται οι μικροκαταθέτες από μεγαλοσπέκουλες που φέρνουν καταρρεύσεις τραπεζών. Να λειτουργεί η δημόσια εκπαίδευση επαρκώς. Να μην επικρατεί στα νοσοκομεία χάος. Εάν βρίσκεις τον κόσμο συμβιβασμένο, εάν λαχταράς να τον απελευθερώσεις από την εσωτερική – κατά τη γνώμη σου – μιζέρια του, μην μπλέξεις με την πολιτική. Επικίνδυνος θα γίνεις. Για τον εαυτό σου. Ισως και για τους άλλους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ