Βλαντίμιρ Πούτιν: Η σημασία του εντάλματος σύλληψης

Σε μία συμβολικής σημασίας, κίνηση, προχώρησε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, εκδίδοντας ένταλμα σύλληψης κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν. Το ένταλμα αυτό είναι συμβολικό, καθώς η Ρωσία όπως και οι ΗΠΑ δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στο Καταστατικό της Ρώμης, την συνθήκη που ίδρυσε το συγκεκριμένο δικαστήριο, οπότε δεν φέρουν καμία υποχρέωση περί αυτού.

Το ένταλμα υποχρεώνει τα 123 κράτη μέλη, που έχουν υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης, να προχωρήσουν σε σύλληψη του Ρώσου προέδρου σε περίπτωση που ο εκείνος μεταβεί, παρά τις κυρώσεις, σε μία από αυτές τις χώρες.

Μπορεί ο Πούτιν να συλληφθεί

Σύμφωνα με το BBC, ο Ρώσος ηγέτης όσο παραμένει στην εξουσία δεν μπορεί να συλληφθεί. Αν τυχόν αποχωρήσει από την Ρωσία μπορεί να τεθεί υπό κράτηση. Την ίδια ώρα, ο Πούτιν αντιμετωπίζει διεθνείς κυρώσεις, οπότε δεν θα μεταβεί σε μία χώρα που θα ήθελε να τον δικάσει.

Από τον Φεβρουάριο του 2022 μέχρι και σήμερα, έχει επισκεφθεί μόλις 8 χώρες. Επτά από αυτές θεωρούνται φιλικές χώρες –  ήταν συστατικά μέρη της Σοβιετικής Ένωσης πριν αυτή καταρρεύσει στα τέλη του 1991. Ο μόνος πρόσφατος προορισμός του που δεν εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία είναι το Ιράν, το οποίο επισκέφθηκε τον περασμένο Ιούλιο για να συναντήσει τον Ανώτατο Ηγέτη της θεοκρατίας, Αλί Χαμενεΐ.

Εφόσον το Ιράν βοήθησε τη ρωσική πολεμική προσπάθεια προμηθεύοντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλο στρατιωτικό υλικό, οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη επίσκεψη στην Τεχεράνη θα ήταν απίθανο να θέσει τον κ. Πούτιν σε κίνδυνο.

Ποιες κατηγορίες τον βαραίνουν

Σύμφωνα με το ένταλμα, ο Πούτιν «φέρεται να είναι υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών) και για την παράνομη μεταφορά πληθυσμού (παιδιών) από τις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία».

Οι δικαστές σκέφτηκαν να εκδώσουν μυστικά εντάλματα, αλλά αποφάσισαν ότι η δημοσιοποίησή τους θα μπορούσε να «συμβάλει στην πρόληψη της περαιτέρω διάπραξης εγκλημάτων». Να σημειωθεί πως η Μόσχα έχει επανειλημμένα αρνηθεί τις φρικαλεότητες που της καταλογίζονται.

Μπορεί ο Πούτιν να δικαστεί για τα εγκλήματα που περιγράφονται στο ένταλμα

Ως προς το θέμα της δίκης του Ρώσου ηγέτη, υπάρχουν δύο μεγάλα εμπόδια.

Πρώτον, η Ρωσία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Όπως είναι γνωστό, το δικαστήριο ιδρύθηκε το 2002 με μία συνθήκη γνωστή και ως Καταστατικό της Ρώμης, το οποίο ορίζει ότι το κάθε κράτος έχει την δυνατότητα να ασκεί τη δική του ποινική δικαιοδοσία, έναντι των υπευθύνων για διεθνή εγκλήματα.

Το Δικαστήριο μπορεί να παρέμβει μόνο όταν ένα κράτος δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμεί να διεξαγάγει την έρευνα και να διώξει τους δράστες. Συνολικά, 123 κράτη συμφώνησαν να το τηρήσουν, αλλά υπάρχουν ορισμένες σημαντικές εξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, έχουν υπογράψει τη συνθήκη, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.

Και δεύτερον, αν και δεν είναι άγνωστο οι δίκες να γίνονται χωρίς τον κατηγορούμενο στο εδώλιο, αυτό δεν αποτελεί επιλογή εδώ. Το ΔΠΔ δεν διεξάγει δίκες ερήμην, οπότε και αυτή η λεωφόρος είναι κλειστή.

Ποιοι άλλοι βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου

Η δίκη των ανθρώπων που ήταν ένοχοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ξεκίνησε το 1945 μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τις Δίκες της Νυρεμβέργης, οι οποίες διεξήχθησαν για να τιμωρηθούν βασικά μέλη της ιεραρχίας στη ναζιστική Γερμανία για το Ολοκαύτωμα και άλλες φρικαλεότητες.

Μεταξύ αυτών ήταν ο αναπληρωτής του ηγέτη των Ναζί Αδόλφο Χίτλερ Ρούντολφ Χες, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και πέθανε από το ίδιο του το χέρι το 1987. Φυσικά, ο κ. Πούτιν στην πραγματικότητα δεν έχει κατηγορηθεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, παρόλο που η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Καμάλα Χάρις υποστήριξε ότι θα έπρεπε.

Και αν ήταν, αυτό θα έθετε ένα άλλο νομικό δίλημμα, όπως λέει ο ίδιος ο ΟΗΕ, «τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν έχουν κωδικοποιηθεί ακόμη σε μια ειδική συνθήκη διεθνούς δικαίου, σε αντίθεση με τη γενοκτονία και τα εγκλήματα πολέμου, αν και υπάρχουν προσπάθειες για να γίνει αυτό».

Άλλοι ειδικοί φορείς προσπάθησαν να καταδικάσουν όσους κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου. Αυτό περιλαμβάνει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία, έναν οργανισμό του ΟΗΕ που υπήρχε από το 1993 έως το 2017.Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καταδίκασε και καταδίκασε 90 άτομα. Αλλά αναμφισβήτητα ο πιο διαβόητος από τους κατηγορουμένους, ο πρώην Γιουγκοσλάβος πρόεδρος Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πέθανε από καρδιακή προσβολή το 2006 ενώ βρισκόταν υπό κράτηση.

Όσον αφορά το ίδιο το ΔΠΔ, έχει μέχρι στιγμής απαγγελθεί κατηγορίες σε 40 άτομα εκτός από τον κ. Πούτιν, όλα από αφρικανικές χώρες. Από αυτούς, 17 άτομα έχουν τεθεί υπό κράτηση στη Χάγη, 10 έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα και τέσσερα έχουν αθωωθεί.

Η αμφιλεγόμενη αντίδραση του Μπάιντεν

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε σήμερα «δικαιολογημένο» το ένταλμα σύλληψης που εξέδωσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο σε βάρος του ρώσου ομολόγου του, Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Είναι ξεκάθαρο πως έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου», είπε ο Μπάιντεν για τον ρώσο ομόλογό του. «Θεωρώ πως είναι δικαιολογημένο», είπε, αναφερόμενος στο ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ, προτού συμπληρώσει: «Βέβαια, το ερώτημα είναι… Δεν αναγνωρίζεται διεθνώς, ούτε από εμάς. Αλλά νομίζω ότι στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα».

Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε η Ρωσία αποδέχονται τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το οποίο χθες Παρασκευή εξέδωσε ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Πούτιν με την κατηγορία του παράνομου εκτοπισμού παιδιών από κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ.

Πώς αντέδρασε το Κρεμλίνο και ο Μεντβέντεφ

Ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ συνέκρινε το ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου κατά του Πούτιν με κ…χαρτο.

«Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Δεν χρειάζεται να εξηγήσω πού πρέπει να χρησιμοποιηθεί αυτό το χαρτί» έγραψε στα αγγλικά ο Μεντβέντεφ στο Twitter, συνοδεύοντας την ανάρτησή του με ένα εικονίδιο χαρτιού υγείας.

The International Criminal Court has issued an arrest warrant against Vladimir Putin. No need to explain WHERE this paper should be used🧻.

— Dmitry Medvedev (@MedvedevRussiaE) March 17, 2023

Από την δική του πλευρά, το Κρεμλίνο δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου, με τον εκπρόσωπο Ντμίτρι Πεσκόφ να αναφέρει ότι η Μόσχα θεωρεί τα ίδια τα ερωτήματα που έθεσε «εξωφρενικά και απαράδεκτα» και ότι οι όποιες αποφάσεις του Δικαστηρίου είναι «άκυρες» σε σχέση με τη Ρωσία.

Ποια είναι η σημασία για τον Ουκρανικό πόλεμο

Το ένταλμα σύλληψης θεωρείται ως μία κίνηση από τη διεθνή κοινότητα ότι αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο. Το δικαστήριο λέει ότι ο λόγος που δημοσιοποιεί αυτά τα εντάλματα είναι ότι αυτά τα εγκλήματα συνεχίζονται. Με αυτόν τον τρόπο, προσπαθεί να αποτρέψει περαιτέρω εγκλήματα που λαμβάνουν χώρα.

Όμως, η κύρια αντίδραση από τη Ρωσία μέχρι στιγμής ήταν να απορρίψει τα εντάλματα ως ανούσια. Στην πραγματικότητα, το Κρεμλίνο αρνείται ότι οι δυνάμεις του έχουν διαπράξει ωμότητες στην Ουκρανία και ο εκπρόσωπος του κ. Πούτιν χαρακτήρισε την απόφαση του ΔΠΔ «εξωφρενική και απαράδεκτη».

Αντιμέτωποι με μια τέτοια περιφρόνηση, φαίνεται απίθανο οι ενέργειες του ΔΠΔ να έχουν αντίκτυπο στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία – και η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» του κ. Πούτιν θα συνεχίσει να συνεχίζει ανελέητα.