Γιάννης Ζέβγος: Η πολιτική δολοφονία του κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου

Ο Γιάννης Ζέβγος γεννήθηκε στην Αρκαδία το 1897. Το πραγματικό όνομα του ήταν Γιάννης Ταλαγάνης. Ξεκίνησε να εργάζεται ως δάσκαλος, όπου υπηρέτησε σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ενώ δεν άργησε να ενταχθεί στο ΣΕΚΕ όντας ακόμα στρατιώτης.

Το 1922 συμμετέχοντας στη Μικρασιατική εκστρατεία και ευρισκόμενος στο πολεμικό μέτωπο ανέπτυξε έντονη αντιπολεμική δράση οργανώνοντας αντιπολεμικούς στρατιωτικούς πυρήνες. Όταν επέστρεψε από το μέτωπο εντάχθηκε πάλι στο ΣΕΚΕ στην αριστερή πτέρυγα των Παλαιών Πολεμιστών, που πρωταγωνιστούσε στις εξελίξεις του κόμματος.

Κατά τη δικτατορία του Πάγκαλου εξορίστηκε στη Φολέγανδρο για το «Μακεδονικό».

To KKE, η φυματιώση και η μαχητική δημοσιογραφία

Μετά την επιστροφή του από την εξορία (τέλη Αυγούστου του 1926) έγινε μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) και υπεύθυνος του εκδοτικού οίκου του ΚΚΕ, Λαϊκό Βιβλιοπωλείο.

Το 1926 μετά από σύσταση του τότε Γραμματέα του ΚΚΕ, Ελ. Σταυρίδη, βρέθηκε σε σανατόριο στη Σοβιετική Ένωση για θεραπεία από τη φυματίωση που έπασχε.  Στη συνέχεια φοίτησε στις κομματικές σχολές ΚΟΥΤΒ στη Μόσχα και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1930.

Το 1934 ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού του ΚΚΕ «Κομμουνιστική Επιθεώρηση». Θεωρείται ένας από τους συντελεστές της Απόφασης της 6ης Ολομέλειας του 1934 με την οποία το ΚΚΕ επιχείρησε μια ολοκληρωμένη μαρξιστική ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας. Την ίδια επίσης εποχή αρθρογραφούσε στον «Ριζοσπάστη», καθώς και στα περιοδικά «Αναγέννηση» και «Πρωτοπόροι».

Το Φεβρουάριο του 1947 ως αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ πήγε στη Θεσσαλονίκη για να παρακολουθήσει το έργο μιας Επιτροπής του ΟΗΕ, που ήταν εγκαταστημένη στη συμπρωτεύουσα και διερευνούσε την κατάσταση στη χώρα μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945).

Η δολοφονία

Το πρωί της 20ης Μαρτίου 1947, ο Ζέβγος δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Αγίας Σοφίας. Επέστρεφε στο ξενοδοχείο «Αστόρια», όταν ο Χρήστος Βλάχος τον πυροβόλησε από κοντινή απόσταση. Βγάζει ένα περίστροφο και ρίχνει πισώπλατα τρεις φορές εναντίον του. Η ανάσα του θύματος κόβεται. Αιμορραγεί ακατάσχετα. Αρχίζει να χάνει το φως του. Κάνει απέλπιδες προσπάθειες να σηκωθεί αλλά ο δολοφόνος πηγαίνει από πάνω του και τον ξαναπυροβολεί. Είναι η χαριστική βολή.

Πολίτες και ένας χωροφύλακα τον καταδίωξαν και κατάφεραν να τον συλλάβουν. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες είχε δύο συνεργούς. Ο δράστης 32 χρόνων, κρεοπώλης από τις Σέρρες υποστήριξε στους αστυνομικούς ότι σκότωσε το Ζέβγο από αγανάκτηση για τα βασανιστήρια που υπέστη στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης για απείθαρχους κομμουνιστές στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας.

Ο συλληφθείς δολοφόνος είπε πως μόλις είδε μπροστά του τον Ζέβγο του «ανέβηκε στο αίμα στο κεφάλι. Οι κομμουνιστές με βασάνισαν επειδή δεν συμφωνούσα μαζί τους».

Στην απολογία του θα αναφέρει επίσης ότι οι κομμουνιστές είχαν εκπορνεύσει τη γυναίκα του, με την οποία είχε χωρίσει, όταν αυτός βρισκόταν στη Γιουγκοσλαβία. Εκείνη ωστόσο από την πλευρά της θα υποστηρίξει αργότερα ότι τον χώρισε επειδή ήταν προδότης του κόμματος. Κανένας δεν τον πίστεψε ενώ στη Μακεδονία δεν υπήρχε παράδοση εγκλημάτων για λόγους τιμής ούτε κατά αυτουργώ ούτε, πολύ περισσότερο κατά ομοϊδεατών.

Ξεκαθάρισμα λογαριασμών ή έγκλημα των «μοναρχοφασιστών»;

Για το φιλοκυβερνητικό τύπο επρόκειτο για «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» στους κόλπους της Αριστεράς, ενώ για τον «Ριζοσπάστη» ήταν έγκλημα των «μοναρχοφασιστών».

Στις 3 Απριλίου 1947 ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε γράμμα του Νίκου Σιδηρόπουλου, πρώην κομμουνιστή και τροφίμου στο Μπούλκες, που συμμετείχε στη δολοφονία του Ζέβγου. Σύμφωνα με αυτό η δολοφονία οργανώθηκε από την ΕΣΑ και το Α2 του Γ’ Σώματος Στρατού υπό την εποπτεία του Υπουργού Δημόσιας Τάξης Ναπολέοντος Ζέρβα, αρχηγού του ΕΔΕΣ κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Η δολοφονία του Ζέβγου εντασσόταν, κατά το Σιδηρόπουλο, σε ένα ευρύτερο σχέδιο που περιελάμβανε και τις δολοφονίες των Γιάννη Πασαλίδη και Αλέξανδρου Σακελλαρόπουλου (ο οποίος αργότερα έγινε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών).

Η φυλάκιση του δράστη και η δραπέτευση

Ο Χρήστος Βλάχος καταδικάστηκε το 1948 σε φυλάκιση δύο ετών. Δραπέτευσε όμως από τη φυλακή και κατέφυγε στην Αργεντινή. Επέστρεψε στην Ελλάδα πολλά χρόνια αργότερα και σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ακρόπολις» στις 20 Σεπτεμβρίου του 1981, ενώ ήταν τρόφιμος στο ψυχιατρείο της Λέρου υποστήριξε ότι δούλευε για την ελληνική και τη συμμαχική αντικατασκοπεία και σκότωσε το Ζέβγο εκτελώντας σχετική εντολή των ανωτέρων του.