Μανώλης Χιώτης: Όταν ο Χέντριξ ενθουσιάστηκε από την ταχύτητα που έπαιζε μπουζούκι

Ο Μανώλης Χιώτης υπήρξε μία προσωπικότητα που διαμόρφωσε την ιστορία και την εξέλιξη της μουσικής στην Ελλάδα. Η καινοτομία των τεσσάρων χορδών στο μπουζούκι που εφάρμοσε πρώτος τον ανέδειξαν ως σπουδαίο καλλιτέχνη τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 οι εμφανίσεις του Χιώτη με τη Μαίρη Λίντα ήταν σημείο αναφοράς των κοσμικών της Αθήνας αλλά και των διάσημων ξένων που επισκέπτονταν την πόλη. Μεταξύ των προσωπικοτήτων διεθνούς ακτινοβολίας που άκουσαν από κοντά τα «Ηλιοβασιλέματα» ήταν η Τζέιν Μάνσφιλντ, η Δαλιδά, ο Ρενιέ του Μονακό με την Γκρέις Κέλι, ο Αντονι Κουίν και ο Αντονι Πέρκινς, ο οποίος σε συνέντευξη της εποχής είχε δηλώσει ότι προτιμά τον Χιώτη από τον Μπραμς.

Στη σκηνή από τα 15 χρόνια

Οι γονείς του Μανώλη Χιώτη είχαν μετακομίσει από το Ναύπλιο στη Θεσσαλονίκη και εκείνος είδε το πρώτο φως της ζωής στις 21 Μαρτίου του 1920. Η αγάπη και το ταλέντο για τη μουσική ήρθαν νωρίς. Μαθητής ακόμα βρίσκεται στο πλευρό του μεγάλου δάσκαλου Γεώργιου Λώλου και μαθαίνει κιθάρα και μπουζούκι. Και κάπου εκείνη την εποχή επιστρέφει στο Ναύπλιο και ξεκινά τις πρώτες εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα της περιοχής.

Σε ηλικία μόλις 16 χρόνων θα βρεθεί στην Αθήνα εμφανίζεται για λίγες ημέρες στα «Παγώνια» (στη Σωκράτους και Αγίου Κωνσταντίνου γωνία) και αμέσως μετά στο «Δάσος», πλάι στον μεγάλο Στράτο Παγιουμτζή, ο οποίος αντιλαμβάνεται αυτόματα το ταλέντο του. Αποφασίζει να τον παρουσίασει στην Columbia, με την οποία υπέγραψε το πρώτο του συμβόλαιο, ως «διευθύνον πρίμο όργανο», το χειμώνα του 1936.

Την επόμενη χρονιά φωνογράφησε και το πρώτο του τραγούδι «Γιατί δεν λες το ναι» (Το χρήμα δεν το λογαριάζω), με εκτελεστή τον Στράτο Παγιουμτζή. Λίγο αργότερα γνωρίζεται με τον Μπαγιαντέρα και παίζει μαζί του στις κλασικές εκτελέσεις των προπολεμικών επιτυχιών του, «Νυχτερίδα», «Μ’ έχεις μαγεμένο», «Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη» κ.ά.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση, ο Μανώλης Χιώτης χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον ενισχυτή στις εμφανίσεις του και η καριέρα του εκτινάσσεται απότομα, όταν ηχογραφεί σε δεύτερη εκτέλεση το ήδη επιτυχημένο τραγούδι του «Ο πασατέμπος» (1946).

Το τετράχορδο μπουζούκι

Σε αυτό το τραγούδι κάνει την πρώτη του εμφάνιση το τετράχορδο μπουζούκι, μία καινοτομία που εκτιμάται ότι πρώτος ο Χιώτης χρησιμοποίησε, αν και φαίνεται ότι τελικά το τετράχορδο μπουζούκι υπήρχε και νωρίτερα. Στο πάλκο, χρησιμοποιεί δύο μπουζούκια, ένα κλασικό, με μεταλλικές χορδές, κι ένα με χορδές από έντερα, ώστε η χροιά του να μοιάζει με το ούτι.

Κατά τη δεκαετία του ’40 γράφει τη μια επιτυχία μετά την άλλη: «Πάλι στις τρεις ήρθες εχθές να κοιμηθείς» (Ντουο Χάρμα), «Θα σου πω το μυστικό μου» (Μ. Νίνου), «Το φτωχομπούζουκο» (Στ. Τζουανάκος) κ.ά. Το 1950, έπειτα από δυο χρόνια χωρίς σουξέ, γράφει σε στίχους του Ν. Ρούτσου (που του έδινε στίχους που απέρριπτε ο Τσιτσάνης) «Τα πεταλάκια» και την ίδια χρονιά το «Σ’ αυτό το φτωχοκάλυβο» με τη Στέλλα Χασκίλ.

Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο «Επιτάφιος»

Ο Μίκης Θεοδωράκης θυμάται: «Ήταν για μένα ένα όνειρο να μπορέσω να συνεργαστώ μαζί του. Γνωριστήκαμε με τον Χιώτη στο μικρό στούντιο που είχε στην οδό Λυκούργου η εταιρεία του Λαμπρόπουλου». Ήταν ιδιοφυΐα, περιγράφει, μέγας δεξιοτέχνης, «μου ’κανε εντύπωση πώς αλλάζαμε τους τόνους, από μι ματζόρε, αμέσως ρε ματζόρε, αμέσως ή τα ακόρντα, και είχε μια τεράστια ευχέρεια στους αυτοσχεδιασμούς, αλλά όταν έμπαινε στο στούντιο ήταν ακριβής σαν ένας μετρονόμος».

Οι συνεργασίες

Ήταν ο καλλιτέχνης που άνοιξε τον δρόμο ώστε να συνεργαστούν οι λαϊκοί συνθέτες με τους έντεχνους και τους λόγιους. Με τις ενορχηστρώσεις του Χιώτη και τις φωνές της Μαίρης Λίντα, του Γρηγόρη Μπιθικώτση, του Στέλιου Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας, τα έργα του Θεοδωράκη, αλλά και του Χατζιδάκι απέκτησαν λαϊκή απήχηση.

Όταν ο Τζίμι Χέντριξ άκουσε τον Mανώλη Χιώτη

Κάποτε ο Χιώτης περιόδευε στην Αμερική και ο Τζίμι Χέντριξ τον άκουσε να τραγουδά το «Την έδιωξα κι όμως την αγαπώ» . Του έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση η εξαιρετική ταχύτητα με την οποία έπαιζε χωρίς να χάνει ούτε μία νότα. Τον γοήτευσε επίσης, και ο ήχος της κιθάρας αλλά και του μπουζουκιού. Επιδίωξε, λοιπόν, να τον ακούσει ξανά και ξανά. Η Μαίρη Λίντα θυμόταν ότι τους άρεσε να συζητούν τόσο για τη μουσική, όσο και για τα μυστικά της. Ήταν το 1965 όταν οι δυο τους, έπαιζαν σε διπλανά μαγαζιά και ο Τζίμι Χέντριξ είπε τη θρυλική φράση “Ο Μανώλης Χιώτης παίζει κιθάρα καλύτερα από εμένα”. Και είχε απόλυτο δίκιο! Ήταν ένα σπάνιο μουσικό φαινόμενο!

Επισκέφθηκε τη μουσική σκηνή που εμφανιζόταν ο Μανώλης Χιώτης πολλές φορές και δήλωνε εντυπωσιασμένος από την ταχύτητα με την οποία έπαιζε χωρίς να χάνει ούτε μια νότα.

Η πολύπλευρη προσωπική ζωή και οι 3 γάμοι

Ο Μανώλης Χιώτης έκανε τρεις γάμους στην προσωπική διαδρομή του. Το 1954 παντρεύεται την πρώτη του γυναίκα, την τραγουδίστρια Ζωή Νάχη και αποκτά μαζί της δύο παιδιά. Λίγο αργότερα γνωρίζει τη Μαίρη Λίντα και κάνουν μαζί το ανεπανάληπτο ντουέτο που κυριάρχησε στο ελληνικό τραγούδι μέχρι το ’66, οπότε και χώρισαν (είχαν παντρευτεί το 1959). Το 1968 παντρεύεται την Μπέμπα Κυριακίδου.

Η τελευταία πράξη στη ζωή ενός κορυφαίου

Μια καρδιακή προσβολή στις αρχές του 1970, ουσιαστικά τον βγάζει εκτός δουλειάς. Στις 21 Μαρτίου του 1970,  ο Μανώλης Χιώτης αφήνει την τελευταία του πνοή. Στην κηδεία του, στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών, ο Γιάννης Καραμπεσίνης παίζει με το μπουζούκι του Χιώτη τα «Ηλιοβασιλέματα» και το δακρυσμένο πλήθος τραγουδά. Μαζί και οι τρεις συντρόφισσες της ζωής του: Ζωή Νάχη, Μαίρη Λίντα και Μπέμπα Κυριακίδου.

Η δισκογραφία

Ναι μάτια μου (1955)
Θέλω να πω τον πόνο μου (1955)
Έφυγες και που μ’ αφήνεις (1956)
Ώρα καλή καράβι μου (1957)
Συγχώρα με μητέρα (1957)
Εσύ δεν είσαι άνθρωπος (1957)
Διάβασα πως παντρεύεσαι (1957)
Σκότωσέ με (1957)
Απότομα (1959)
Απόψε φίλα με (1959)
Πάρε το δάκρυ μου (1959)
Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω (1959)
Τα πεταλάκια (η σούστα) (1961)
Οριεντάλ σόλο (1962)
Συλβάνα (1962)
Hiotis Sorrow (1962)
Θεσσαλονίκη μου (1962)
Μελαχροινή τσιγγάνα μου (1963)
Σήκω κοπέλα μου (1964)
Σου γράφω μάνα από την Αμερική (1965)
Σαν πρώτα δεν μ’ αγαπάς (1965)
Honeymoon (1965)
Ανοίχτε απόψε ουράνια (1965)
Η μεγάλη μου αγάπη (1965)