Η άγρια δολοφονία της βρετανίδας «δημοσιογράφου» και ο ρόλος των ελληνικών υπηρεσιών

Μια όμορφη 25χρονη ευφυής βρετανίδα, σε μια στάση λεωφορείου κάπου στο Καβούρι, «πείστηκε» από έναν 37χρονο, που δεν μιλούσε λέξη αγγλικά να κάνουν… σεξ κάπου εκεί στην ερημιά. Λίγα 24ωρα μετά, βρέθηκε ημίγυμνη, άγρια δολοφονημένη, με τα άκρα της δεμένα με σύρμα. Ήταν Οκτώμβριος του 1971 και η δολοφονία της Αν Τσάπμαν αποτελεί μέχρι σήμερα την πιο σκοτεινή άλυτη υπόθεση κατασκόπων στην Ελλάδα των τελευταίων 50 χρόνια.

Επίσημα, η δημοσιογράφος Ανν Τσάπμαν, βρέθηκε στην Ελλάδα για να κάνει ρεπορτάζ σχετικά με τον ελληνικό τουρισμό για το ραδιόφωνο το BBC, συνοδεύοντας μια ομάδα ταξιδιωτικών πρακτόρων που ήταν προσκεκλημένοι της εταιρείας Olympic Holidays.

Λίγο πριν αναχωρήσει από το Λονδίνο, είχε πει στη μητέρα της: «Ακόμα και σε αυτό το τελευταίο στάδιο, δεν νομίζω ότι πρέπει να κάνω αυτό το ταξίδι». Είπε ότι «δεν της άρεσε» το καθεστώς στην Ελλάδα και ανέφερε ότι μπορεί να προσπαθήσει να επισκεφτεί τη λαίδη Φλέμινγκ, τη χήρα του πατέρα της πενικιλίνης που όπως ανέπτυξε αντιστασιακή δράση στη Χούντα. Οι γονείς της Ann σοκαρίστηκαν και την προειδοποίησαν για τον κίνδυνο. Αλλά λίγες μέρες πριν φύγει, είπε: «Και έχω μια μεγάλη ιστορία που θα με κάνει όνομα.

Την Τρίτη 19 Οκτωβρίου 1971, ένα τηλεφώνημα από την αστυνομία ξύπνησε τους γονείς της στο σπίτι τους στην περιοχή Putney, για να τους ενημερώσει ότι βρέθηκε το πτώμα της κόρης τους.

Το άψυχο και κακοποιημένο κορμί βρήκε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που μάζευε σαλιγκάρια για φαγητό, τυλιγμένο σε κουρέλια ανάμεσα σε θάμνους κοντά στο Καβούρι. Οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν ένα ηδονοβλεψία τον Νικόλαο Μουντή, ο οποίος και καταδικάστηκε για το έγκλημα.

Σύμφωνα με την εκδοχή των ελληνικών αρχών, ο Μουντής είχε ομολογήσει ότι στις 15 Οκτωβρίου «ψώνισε» την Άνν σε μια στάση λεωφορείου στον κεντρικό αυτοκινητόδρομο και την είχε πείσει, δίχως να μιλάει αγγλικά, να πάνε σε κοντινή ερημιά για να συνουσιαστούν. Στην αρχή ήταν «συνεργάσιμη», αλλά στη συνέχεια συγχύστηκε, δήθεν, όταν είδε τη βέρα του και μετά αντιστάθηκε. Ο Μουντής, πανικόβλητος, την έπνιξε και τράπηκε σε φυγή. Οι γονείς της Βρετανίδας -και όχι μόνο- δεν πείστηκαν σε καμία περίπτωση.

Σύγκρουση ιατροδικαστών

Ο καθηγητής David Bowen, ένας από τους κορυφαίους βρετανούς ιατροδικαστές, μετέβη στην Ελλάδα το 1976, εξέτασε όλα τα ιατροδικαστικά στοιχεία και κατέληξε στο ξεκάθαρο συμπέρασμα ότι η δολοφονία ήταν έργο δύο ανθρώπων και όχι ενός. Δεν υπήρχε τρόπος με τον οποίο η υπόθεση κατά του Μουντή να περιλάβει με οποιονδήποτε τρόπο την προσθήκη ενός ακόμη συμμετέχοντος στο έγκλημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Έλληνας ιατροδικαστής –ο οποίος δεν έπεισε τον Μπόουεν- που είχε αναλάβει την υπόθεση, ήταν ο Δημήτριος Καψάσκης, ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους ιατροδικαστές και υποστηρικτής της Χούντας.

Αποστασιοποίηση βρετανικής κυβέρνησης

Οι γονείς της Ανν δεν πείστηκαν ποτέ από τις επίσημες εξηγήσεις ενώ η υπόθεση αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης το 1981 στη Βουλή των Κοινοτήτων με τον David Mellor να κατακεραυνώνει τις ελληνικές κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης που αποδέχτηκαν τόσο εύκολα το αφήγημα της Χούντας ότι πρόκειται απλά για σεξουαλικό έγκλημα.

Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών την περίοδο εκείνη Nicholas Ridley περιορίστηκε να πει πως «ο καταδικασθείς για τη δολοφονία είναι Έλληνας υπήκοος. Καταδικάστηκε από ελληνικό δικαστήριο για έγκλημα που διαπράχθηκε στην Ελλάδα. Η θέση της βρετανικής κυβέρνησης και των προξένων μας στο εξωτερικό να παρέμβουν είναι αυστηρά περιορισμένη. Κάθε βοήθεια δόθηκε στον κ. Τσάπμαν από τον Βρετανό πρόξενο, ο οποίος έκανε τα πάντα για να βοηθήσει περισσότερο από ό,τι θα έκανε συνήθως».

«Τώρα που η υπόθεση έχει κλείσει από την Ελληνική Κυβέρνηση —και είναι εντελώς εσωτερικό ζήτημα γι’ αυτήν— η βρετανική κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να προβεί σε περαιτέρω παρεμβάσεις». H βρετανική κυβέρνηση δεν ήθελε να δώσει άλλη συνέχεια στην υπόθεση.

Έκθεση που δείχνει τον πραγματικό ένοχο

Η υπόθεση έφτασε και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Ο ευρωβουλευτής και δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Κοτρέλ (Richard Cottrell) έπειτα από μια ενδελεχή έρευνα, παρουσίασε την έκθεσή του στο Στρασβούργο στις 25 Μαΐου 1984, καταρρίπτοντας το επίσημο κυβερνητικό αφήγημα. Το Ευρωκοινουβούλιο υιοθέτησε την έκθεση Cottrell, σύμφωνα με την οποία η Τσάπμαν δολοφονήθηκε από ανθρώπους της Χούντας της Ελλάδας, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση, να επανεξετάσει την υπόθεση.

Ωστόσο ενώ τελικά ο Μουντής αφέθηκε ελεύθερος η υπόθεση δεν άνοιξε ποτέ ξανά, προς μεγάλη απογοήτευη των γονιών της Τσάπμαν.

Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει ότι μια νέα έξυπνη γυναίκα με σπουδές ψυχολογίας θα δεχόταν να συνουσιαστεί με έναν άγνωστο ηδονοβλεψία σε μια στάση λεωφορείου σε ξένη χώρα.

Όλη η έκθεση Richard Cotreil για τη δολοφονία Άνν Τσάπμαν (στα αγγλικά)

Η εμπλοκή της με τις υπηρεσίες

Σύμφωνα με τον σοβιετικό διπλωμάτη και πράκτορα Arkady Shevchenko, ο οποίος αυτομόλησε στη Δύση το 1978, «πίσω από τον θάνατο της Τσάπμαν κρύβονταν δόλιοι λόγοι».

Ψάχνοντας αρχειακό υλικό στα βρετανικά αρχεία,  ο Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥΚΕΜ), Χρήστος Ιακώβου αναφέρει πως δεν μπόρεσε να εντοπίσει καμία αναφορά για τον φόνο της Τσάπμαν. «Το γεγονός αυτό, για όσους γνωρίζουν τη λογική αποδέσμευσης εγγράφων στα επίσημα βρετανικά αρχεία, καταδεικνύει και την ιδιότητα της Τσάπμαν».

Ο Ιακώβου συμφωνεί σε μεγάλο βαθμό με τα συμπεράσματα του Κοτρέλ, ότι «η Τσάπμαν εργαζόταν για τη βρετανική MI6 και πήγε στην Ελλάδα σε ένα ενημερωτικό ταξίδι για τουριστικούς πράκτορες, δήθεν για να προβάλει την ελληνική τουριστική βιομηχανία μέσω του Radio London, με το οποίο συνεργαζόταν. Η MI6 «αλίευσε» την Τσάπμαν από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ όταν ήταν φοιτήτρια. Από την αρχή, εκπαιδεύτηκε σε θέματα Ελλάδος και πραγματοποίησε την πρώτη αποστολή της παρακολουθώντας την ομάδα Καραμανλή στο Παρίσι, ενώ παρίστανε τη φιλόλογο στο σχολείο Berlitz».

«Ο Κοτρέλ υποστηρίζει ότι η αποστολή τής Τσάπμαν στην Ελλάδα ήταν να ανακαλύψει έναν άνθρωπο των Σοβιετικών ο οποίος βρισκόταν είτε στις τάξεις της MI6 είτε σε άλλους συνεργάτες της MI6 στους ελληνικούς πυρήνες αντίστασης. Τόσο οι Βρετανοί όσο και οι Αμερικανοί ανησυχούσαν έντονα για τις σημαντικές πληροφορίες που λάμβανε η Μόσχα αναφορικά με τις ενδότατες υποθέσεις της Χούντας και των σχεδιασμών των ΗΠΑ για το μέλλον της Κύπρου. Η CIA είχε επίσης υποψίες για έναν Σοβιετικό κατάσκοπο στην MI6 και ξεκίνησε να αποκόπτει τους Βρετανούς από το δίκτυο πληροφοριών».

Δύο εκδοχές

Όσον αφορά την εμπλοκή των μυστικών υπηρεσιών για τον Ιακώβου υπάρχουν δύο εκδοχές: «Η πρώτη εκδοχή υποστηρίζει ότι η αποστολή της Τσάπμαν ήταν να καταγράψει με ειδικό μηχάνημα τη συνομιλία στη συνάντηση μεταξύ του Γεώργιου Παπαδόπουλου και του Σπύρου Άγκνιου. Σκοπός ήταν να γνωρίζει η ΜΙ6 τι θα είχε διαμειφθεί για το Κυπριακό. Η εκδοχή αυτή όμως στερείται ισχυρών αποδεικτικών στοιχείων».

»Η δεύτερη εκδοχή είναι αυτή του Κοτρέλ. Πιστεύει ότι ενοχοποιήθηκε διότι γνώριζε ένα μισοέτοιμο σχέδιο, από αντιφρονούντες της αεροπορίας, να ρίξουν το ελικόπτερό του Άγκνιου κατά τη διάρκεια προγραμματισμένου ταξιδιού αναψυχής στο Αιγαίο. Μέσω του καναλιού της ομάδας C, που δρούσε στο Λονδίνο, η MI6 υπέκλεψε αυτό το σχέδιο, το οποίο μαγείρεψαν στην ομάδα του Παπανδρέου στη Στοκχόλμη. Αλλά το πανίσχυρο κλιμάκιο της CIA στην Αθήνα, παραδόξως, δεν το υπέκλεψε. Ήταν εντελώς τυφλωμένοι από το σενάριο της μετατροπής της Κύπρου σε Κούβα της Μεσογείου.

»Έτσι, προτού καν πατήσει το πόδι της στο αεροπλάνο για την Ελλάδα, η Τσάπμαν προδόθηκε από κύκλους στο Λονδίνο στην ελληνική υπηρεσία πληροφοριών (πλήρως ελεγχόμενη τότε από την CIA) ως πιθανή πράκτορας των Σοβιετικών. Το πιο πιθανόν πιάστηκε στη μέση μιας βεντέτας ανάμεσα στα μυστικά αφεντικά της στο Λονδίνο και την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών στην Αθήνα.

»Σε αυτή την μάχη σώμα με σώμα ενεπλάκη η Τσάπμαν, της οποίας η μοίρα είχε σφραγισθεί με δύο τρόπους: τον ψίθυρο από το Λονδίνο και το γεγονός ότι το τοπικό κλιμάκιο της MI6 δεν είχε ενημερωθεί για την αποστολή της, ή ακόμη για το ποια ήταν. Γιατί όμως; Τέτοια γνώση θα καθιστούσε περιττή την αποστολή της. Ταξίδεψε ινκόγκνιτο με βρετανούς ταξιδιωτικούς πράκτορες όπου ανάμεσά τους ήταν και ένας πράκτορας της Ελληνικής ΚΥΠ που την παρακολουθούσε και ο οποίος λίγο μετά τη δολοφονία της Τσάπμαν σκοτώθηκε κάτω από περίεργες συνθήκες στο Λονδίνο».