Τουρκία: Ντέρμπι Ερντογαν – Κιλιτσντάρογλου για την προεδρία

Οι εκλογές στην Τουρκία πλησιάζουν και οι δημοσκοπήσεις δεν ευνοούν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος προσπαθεί διακαώς να αλλάξει την ισχύουσα εικόνα, είτε με συμμαχίες με την Χεζμπολάχ, είτε με την επανεμφάνιση του πρώην υπουργού οικονομικών κ. Σίμτσεκ. Από την άλλη, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι πολύ κοντά να πάρει την στήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος.

Λιγότερο από οκτώ εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές, η ανακοίνωση του HDP ότι δεν θα κατεβάσει υποψήφιο που να στηρίζεται από το κόμμα, αποτελεί  ένα νέο πολύ σοβαρό πλήγμα για την υποψηφιότητα του Ερντογάν και τις ελπίδες για την επανεκλογή του. Την ίδια ώρα το πρόγραμμα της συμμαχίας των έξι συνεχίζει να συγκεντρώνει ενδιαφέρον από τους Τούρκους πολίτες που έχουν αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα το τελευταίο διάστημα.

Δεύτερος σε όλες τις δημοσκοπήσεις ο Ερντογάν

Μετρώντας μόλις δύο μήνες πριν τις εκλογές της 14ης Μαΐου, ο Ερντογάν βρίσκεται 10 ποσοστιαίες μονάδες πίσω από τον αντίπαλό του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, σε μια εκλογική αναμέτρηση που θεωρείται από πολλούς η πιο κρίσιμη στην ιστορία της Τουρκίας.

Δημοσκόπηση που διεξήχθη στις 6-7 Μαρτίου από την Alf Research έδειξε ότι ο Κιλιτσντάρογλου βρίσκεται στο 55,1% και ο Ερντογάν στο 44,9%. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Κιλιτσντάρογλου ήταν το δημοφιλέστερο με 31,8%, ενώ το κόμμα ΑΚ υστερούσε με 31%. Το μπλοκ της αξιωματικής αντιπολίτευσης κέρδισε το 43,5% των ψήφων, ενώ η συμμαχία της κυβέρνησης (ΑΚΡ και MHP) μαζί είχαν 37,5% υποστήριξη.

Σε άλλη έρευνα της Piar, ο Κιλιτσντάρογλου κέρδισε με 57,1%, με τον Ερντογάν να υστερεί με 42,9%. Το CHP πήρε 32,3%, το AKP 30,8% και το HDP 11,6%. Το μπλοκ της αξιωματικής αντιπολίτευσης συγκέντρωσε 46,4%, ενώ το AKP και το MHP έλαβαν 37,8%, όπως έδειξε η δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στις 10 Μαρτίου.

Άλλη δημοσκόπηση του ORC που διενεργήθηκε στις 4-6 Μαρτίου -πριν ο Κιλιτσντάρογλου ανακοινωθεί επίσημα ως υποψήφιος της αντιπολίτευσης-έδειξε ότι ο Κιλιτσντάρογλου προηγείτο με 56,8% και ο Ερντογάν περιορίστηκε στο 43,2%.

Σε δημοσκόπηση της Metropoll, τέλος, το 34,4% των πολιτών κατηγόρησε την κυβέρνηση για τις απώλειες κατά τη διάρκεια του σεισμού, ενώ το 26,9% κατηγόρησε τους εργολάβους. Οι δήμοι ήρθαν στην τρίτη θέση, με το 15,4% να τους αναφέρει ως υπεύθυνους, ενώ το 12,9% απάντησε ότι «φταίνει όλοι».

Ο ρόλος «κλειδί» του φιλοκουρδικού κόμματος

Από την αρχή που ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για την προεδρία, έχει επισημάνει την σημασία των επιλογών του φιλοκουρδικού δημοκρατικού κόμματος στις εκλογές.  Σήμερα (22/03), λοιπόν, το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (HDP) ανακοίνωσε πως δεν θα κατεβάσουν υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου. Βέβαια, η Περβίν Μπουλντάν δεν έκανε σαφές αν η συμμαχία του φιλοκουρδικού κόμματος θα υποστηρίξει τον Κιλιτσντάρογλου.

Ο λόγος που το HDP είναι σημαντικό στην εξέλιξη των τουρκικών εκλογών είναι, διότι αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα του τουρκικού κοινοβουλίου και συγκεντρώνει την υποστήριξη του 10% του εκλογικού σώματος, διαδραματίζοντας ρόλο κλειδί στις προεδρικές εκλογές. Στις προεδρικές εκλογές του 2018 ο υποψήφιος του HDP είχε εξασφαλίσει το 8,4% των ψήφων.

Το φιλοκουρδικό κόμμα και τα μικρά κόμματα της αριστεράς που θεωρούνται συμμαχοί του κρατήθηκαν στο περιθώριο του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, στον οποίο συμμετέχουν έξι πολιτικές παρατάξεις.

Αξίζει να αναφερθεί πως ο Κιλιτσντάρογλου  κατήγγειλε τις «διακρίσεις» κατά της κουρδικής γλώσσας στην Τουρκία, καθώς και την αντικατάσταση στις επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου οι Κούρδοι αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού, δεκάδων δημάρχων του HDP από διοικήσεις που διορίσθηκαν από την τουρκική κυβέρνηση.

Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου – Τι συμφέρει την Ελλάδα

Από την μία πλευρά, ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποδείξει πως κλιμακώνει και αποκλιμακώνει την ένταση με την Ελλάδα, ανάλογα την πολιτική συγκυρία. Για παράδειγμα λίγο καιρό πριν τους φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, ο Τούρκος πρόεδρος είχε εντείνει τις προκλήσεις προς την Ελλάδα, θέλοντας να συσπειρώσει τους Τούρκους πολίτες κάνοντας χρήση των εθνικών τους αντιλήψεων. Όμως, μετά τους σεισμούς και το δυστύχημα στα Τέμπη, ο Ερντογάν έχει αλλάξει στάση και δεν προκαλεί πλέον την Αθήνα.

Από την άλλη πλευρά, ο Κιλιτσντάρογλου έχει δώσει διαφορετικά δείγματα γραφής. Τον Ιούλιο του 2022, ο υποψήφιος πρόεδρος της αντιπολίτευσης, ζητούσε από τον Ερντογάν, ούτε λίγο ούτε πολύ, να εισβάλλει στην Ελλάδα, ευθυγραμμιζόμενος με το αφήγημα περί στρατιωτικοποίησης νησιών. Κατηγόρησε μάλιστα τον Ερντογαν, ότι είναι μόνο λόγια σε αντίθεση με τον Μπουλέντ Ετσεβίτ που είχε εισβάλει στην Κύπρο. Νωρίτερα, ο Κιλιτσντάρογλου, σε άλλο ένα παραλήρημά του, είχε κατηγορήσει τον Ερντογάν για ελαστικότητα απέναντι στην Ελλάδα αποκαλώντας τον νταή και πως  δεν κάνει τίποτα για τα νησιά «υπό κατοχή». 

Σε κάθε περίπτωση, είτε ο Ερντογάν επανεκλεγεί, είτε ο Κιλιτσντάρογλου, αυτό που συνάγεται ως συμπέρασμα είναι πως τα πράγματα για την Ελλάδα, σε ότι αφορά τις σχέσεις με την γείτονα χώρα, δεν αλλάζουν.

Διατηρεί τα όπλα του ο Ερντογάν

Το πρώτο και μεγαλύτερο όπλο του Τούρκου προέδρου είναι ο έλεγχος του κρατικού μηχανισμού. Βέβαια, από εκεί πηγάζει και η μεγάλη του πτώση στις δημοσκοπήσεις. Τις πρώτες μέρες του σεισμού κατηγορήθηκε για ολιγωρία σε σχέση με την ανταπόκριση των σωστικών συνεργείων. Όμως αυτό κατάφερε να το αλλάξει, καλλιεργώντας μία εικόνα ανοικοδόμησης των πληγεισών περιοχών. Από την Αντιόχεια έχει υποσχεθεί την παράδοση 319.000 κατοικιών το επόμενο έτος, που αν πραγματοποιηθεί θα είναι πολύ μεγάλο επίτευγμα.

Ακόμη, το δίλημμα που θα θέσει ο Ερντογάν, κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, είναι κυβέρνηση συμμαχίας ή αυτοδύναμη κυβέρνηση. Εκείνος θα προωθήσει το πρότυπο μίας αυτοδύναμης σταθερής κυβέρνησης κόντρα στην κυβέρνηση που θα συγκροτήσει η συμμαχία των 6 αν καταφέρει ο Κιλιτσντάρογλου να εκλεγεί. Για να αποδείξει την θέση του θα θυμίσει τις κυβερνήσεις συνασπισμού της δεκαετίας του 50 και του 60 που ήταν πολύ αδύναμες.

Από την άλλη, ο Κιλιτσντάρογλου θα προωθήσει ότι αντιπροσωπεύει την αλλαγή, την ανατροπή. Μάλιστα πρόσφατα, ο υποψήφιος της εξακομματικής συμμαχίας για την προεδρία της χώρας έχει διαμηνύσει πως σε περίπτωση νίκης του δεν θα εγκατασταθεί στο υπερπολυτελές «Ak Saray», αλλά στο προεδρικό μέγαρο Τσάνκαγια, όπου ζούσαν όλοι οι πρόεδροι της χώρας μέχρι την κατασκευή του παλατιού στην Άγκυρα το 2014.