Ακρίβεια: Τα πέντε καθημερινά προϊόντα που «καίνε» τους καταναλωτές

Τι κι αν ο πληθωρισμός έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 14 μηνών, οι καταναλωτές στην Ελλάδα συνεχίζουν να πληρώνουν «χρυσάφι» πέντε καθημερινά προϊόντα.

Από τα είδη πρώτης ανάγκης, όπως το γάλα, το ψωμί και το λάδι, μέχρι τα φθηνότερα προϊόντα εκτός σπιτιού, όπως ένα σουβλάκι ή ένας καφές στο χέρι, η ακρίβεια κάνει πάρτι.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον πληθωρισμό του Φεβρουαρίου, στα τρόφιμα με τις μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών σε ετήσια βάση περιλαμβάνονται τα γαλακτοκομικά και αυγά (+25,2%), τα έλαια και λίπη (+22,9%), το ψωμί και τα δημητριακά (+16,8%) και ο καφές (+13%).

Κι όλα αυτά συμβαίνουν όταν το ράλι των τιμών έχει εκμηδενίσει τις αυξήσεις στους μισθούς που δόθηκαν πέρσι και τίποτα δεν δείχνει ότι ο δείκτης τροφίμων θα εμφανίσει σημαντικές υποχωρητικές τάσεις στο άμεσο μέλλον.

Μάλιστα παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως ο υψηλός πληθωρισμός στα τρόφιμα λόγω πολέμου, κλιματικής κρίσης και ενεργειακού κόστους θα μας «συντροφεύει» μέχρι και το 2024.

«Καίνε» οι τιμές

Ένα από τα πλέον βασικά είδη, όπως το φρέσκο γάλα, συγκαταλέγεται στο top 20 των κατηγοριών που εμφάνισαν τις υψηλότερες ανατιμήσεις στο ράφι το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI, με τη μέση τιμή ανά λίτρο να έχει αυξηθεί κατά 12,8%, σε 1,57 ευρώ από 1,39 ευρώ το 2021.

Απτή απόδειξη πως το γάλα έχει αρχίσει να γίνεται «απαγορευμένη τροφή» για τα νοικοκυριά μέσων και χαμηλών εισοδημάτων αποτελεί αφενός η πορεία της ζήτησης – που συνεχίζει να μειώνεται – και αφετέρου η στροφή σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Στη διάρκεια του 2022 οι όγκοι πωλήσεων υποχώρησαν 6,6% στο λευκό γάλα, ενώ περίπου ίδια ήταν η πτώση και το πρώτο δίμηνο εφέτος.

Στο ψωμί από την άλλη, μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Αρτοποιών, είχαν «περάσει» δύο κύματα ανατιμήσεων, τον Νοέμβριο του 2021 και τον Μάρτιο του 2022, συνολικού ύψους 15%-16%, με το ψωμί από 2,60 – 2,70 ευρώ το κιλό να έχει φτάσει 3 – 3,10 ευρώ.

Επισημαίνεται δε ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις που καταγράφονται από την ΕΛΣΤΑΤ και την Eurostat δεν είναι ψευδείς, καθώς συμπεριλαμβάνουν και τις αυξήσεις στα προϊόντα των αρτοβιομηχανιών που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ.

Στα ράφια της οργανωμένης λιανικής, οι τιμές στο ψωμί του τοστ (συσκευασία 500 γραμμαρίων) μέσα σε ενάμισι χρόνο έχουν αυξηθεί από 13% έως 27%.

Ίδια εικόνα και χειρότερη και στα λάδια.

Το ελαιόλαδο είναι απλησίαστο με τις τιμές να συνεχίζουν να ανεβαίνουν, ενώ στα… πολεμικά λάδια, δηλαδή όσα επηρεάστηκαν σφοδρά λόγω της κρίσης στην εφοδιαστική αλυσίδα που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπως το αραβοσιτέλαιο και το ηλιέλαιο, οι τιμές έχουν εκτιναχθεί.

Συγκεκριμένα στο ράφι εμφανίζονται αυξημένες κατά 34% και 48% αντίστοιχα, παρότι η αγορά έχει ισορροπήσει σε σχέση με τον πανικό ένα χρόνο πριν.

Ο καφές κάνει κακό στην… τσέπη

Το 2021 ένας καφές freddo espresso σε πλαστικό κόστιζε 1,50 – 1,80 ευρώ, ενώ πλέον κοστίζει 1,90 – 2,30 ευρώ, ένας freddo cappuccino ή ένας διπλός cappuccino κόστιζε 1,80 – 2 ευρώ και πλέον κοστίζει έως και 2,50 ευρώ.

Αντίστοιχα o take away ελληνικός καφές από 1,10 -1,20 το 2021 σήμερα έχει φτάσει στα 1,80 – 2 ευρώ όσο και ο στιγμιαίος, ο οποίος πριν δύο χρόνια ήταν στο 1,50 ευρώ.

Την ίδια στιγμή ενώ πριν από δύο χρόνια ο πελάτης έδινε 3 ευρώ με 3,20 ευρώ για να του σερβίρουν τον καφέ και να τον απολαύσει σε κάποια καφετέρια πλέον δίνει από 4 έως 4,5 ευρώ.

Οι μισοί κόβουν τις εξόδους

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές καφέ στην Ελλάδα (ποσοστό 54%) δηλώνουν ότι έχουν περιορίσει τις εξόδους τους για καφέ λόγω των ανατιμήσεων.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Κάπα Research για λογαριασμό της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, σχεδόν 8 στους 10 καταναλωτές θεωρούν ότι η τιμή του καφέ στην καφετέρια είναι ακριβή ή πολύ ακριβή. Συγκεκριμένα το 25% θεωρεί ότι είναι πολύ ακριβή και το 52% ακριβή, ενώ μόλις ένα 2% βρίσκει ότι ο καφές εκτός σπιτιού είναι φθηνός.

Σε ό,τι αφορά την τιμή του καφέ στο χέρι (takeaway) το 43% εκτιμά ότι είναι υψηλή και ένα 10% πολύ υψηλή. Λογική βρίσκει την τιμή του καφέ το 10% και χαμηλή το 5%.

Γιατί «πίκρισε»

Η τιμή του καφέ άρχισε να ανεβαίνει το 2021 λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας που έπληξε την κύρια χώρα παραγωγής του, τη Βραζιλία και τους δύο παγετούς που ακολούθησαν. Αμέσως η τιμή χονδρικής του δημοφιλούς κόκκου Arabica αυξήθηκε πάνω από 2 δολάρια ανά λίβρα.

Πάντως, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται σταθεροποίηση της χρηματιστηριακής αγοράς του καφέ.

Από τις αρχές του 2022, στο παζλ της ακρίβειας προστέθηκε και η ειδική εισφορά προστασίας του περιβάλλοντος. Έτσι η τιμή του καφέ take away, που διατίθεται σε πλαστικό μιας χρήσης, αυξήθηκε κατά 10 λεπτά του ευρώ.

Και δεν είναι οι ανατιμήσεις μόνο του ίδιου του καφέ, ή το υψηλότερο κόστος των συνοδευτικών, όπως η ζάχαρη και το γάλα, αλλά κυρίως των «παρελκόμενων». Οι τιμές της συσκευασίας, της ενέργειας και των ενοικίων έχουν εκτιναχθεί στο πλαίσιο των γενικευμένων ανατιμήσεων.

Πανάκριβος και στο σπίτι

Η τιμή του καφέ δεν απογειώθηκε μόνο εκτός σπιτιού αλλά και εντός. Για παράδειγμα, η τιμή του στιγμιαίου καφέ στα ράφια των σούπερ μάρκετ έχει αυξηθεί κατά 30% στη συσκευασία των 200 γραμμαρίων μέσα σε διάστημα ενάμισι χρόνου.

Από 6,68 ευρώ τον Νοέμβριο του 2021 σήμερα κοστίζει 8,48 ευρώ, με τους περισσότερους καταναλωτές να ψάχνουν ποιο σούπερ μάρκετ έχει προσφορά.

Σε τιμές λιανικής, η αξία της αγοράς καφέ στην Ελλάδα εκτιμάται στα 3,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3 δισ. ευρώ αφορούν την κατανάλωση στα καταστήματα εστίασης ενώ τα υπόλοιπα 300 εκατ. ευρώ είναι ο τζίρος που κάνει το συγκεκριμένο προϊόν στα σούπερ μάρκετ.

Ακριβό μου σουβλάκι

Το αγαπημένο -και φθηνό κάποτε- σουβλάκι έχει μετατραπεί για πολλούς σε είδος πολυτελείας, με την τιμή του να έχει εκτοξευθεί ραγδαία μέσα σε δύο χρόνια.

Η τιμή στο καλαμάκι (χοιρινό ή κοτόπουλο), δηλαδή το σκέτο κρέας, το 2021 δεν ξεπερνούσε το 1,8 ευρώ. Φέτος η τιμή για το καλαμάκι έχει φτάσει ως και τα 2,20 ευρώ, ενώ κάποιοι το πουλάνε 2,50 ευρώ με πρόσχημα ότι είναι μεγαλύτερο.

Αντίστοιχα, για το λεγόμενο «τυλιχτό» ή «πίτα γύρος» η τιμή δεν ξεπερνούσε τα 2,60 ευρώ. Φέτος, όμως, η τιμή για το τυλιχτό σουβλάκι φθάνει κατά μέσο όρο τα 3,40 ευρώ.

Οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες όπως στο κρέας, στο λάδι αλλά και στα υλικά της συσκευασίας συμπαρασύρουν προς τα πάνω τις τιμές, λένε οι επιχειρηματίες της εστίασης.

Όμως οι ανατιμήσεις έχουν ήδη εμφανείς επιπτώσεις στην κατανάλωση, καθώς οι παραγγελίες γίνονται μικρότερες αλλά και πιο αραιές όσο περνάει ο καιρός, όπως διαπιστώνουν οι επαγγελματίες του κλάδου.

Πηγή: OT