Το FBI παρακολουθούσε τις δραστηριότητες της Αρίθα Φράνκλιν για 40 χρόνια

Τέσσερις ημέρες μετά τη δολοφονία του αιδεσιμότατου Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, το τοπικό γραφείο του F.B.I. στην Ατλάντα έστειλε ένα υπόμνημα σε έναν έμπιστο σύμβουλο του Τζ. Έντγκαρ Χούβερ, στο οποίο περιγράφονταν τα σχέδια για μια «τεράστια συναυλία μνήμης» στο γήπεδο των Atlanta Braves με τους Αρίθα Φράνκλιν, Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ, Μάρλον Μπράντο, Μαχάλια Τζάκσον και τους Supremes.

Το υπόμνημα, με ημερομηνία 8 Απριλίου 1968, ενημέρωνε την ηγεσία του F.B.I. ότι ορισμένοι από την ομάδα υποστήριζαν τη «μαχητική δύναμη των μαύρων» και οι περισσότεροι βρίσκονταν στην «πρώτη γραμμή των διαφόρων κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα».

Επικαλούμενο μια ανώνυμη πηγή, ανέφερε ότι η συναυλία «αυτών των επιφανών καλλιτεχνών» θα μπορούσε να δημιουργήσει μια «συναισθηματική σπίθα που θα μπορούσε να πυροδοτήσει φυλετικές ταραχές» στην Ατλάντα.

Το όνομά της σε μυστικά έγγραφα 

Η συναυλία δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αλλά το υπόμνημα προς την Cartha D. DeLoach, στενή συνεργάτιδα του Χούβερ, αποτελεί μέρος του 270σέλιδου φακέλου της Φράνκλιν από το FBI, ο οποίος δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό της το 2018, σε ηλικία 76 ετών.

Ο φάκελος, όπως είχε ήδη αναφέρει το Rolling Stone, αποκαλύπτει ότι το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών παρακολουθούσε επί χρόνια τη γίγαντα της σόουλ και της γκόσπελ μουσικής, συλλέγοντας πληροφορίες από πηγές σχετικά με τη συμμετοχή της στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και τις υποψίες του για τις σχέσεις της με τους Μαύρους Πάνθηρες, τους κομμουνιστές και όσους θεωρούσε «μαύρους εξτρεμιστές».

Το όνομα της Φράνκλιν εμφανίζεται σε έγγραφα που αφορούσαν «πιθανή ρατσιστική βία», την «κομμουνιστική διείσδυση» στη Διάσκεψη Χριστιανικής Ηγεσίας του Νότου και ένα «εξτρεμιστικό θέμα» που αφορούσε το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων, το οποίο ήθελε να επιστρατεύσει την ίδια, τη Ρομπέρτα Φλακ ή τους Άικ και Τίνα Τέρνερ για μια από τις εκδηλώσεις του, κατά τις οποίες μοίραζε δωρεάν φαγητό στο Λος Άντζελες.

Ο φάκελος αντικατοπτρίζει μια εποχή κατά την οποία το F.B.I. κατασκόπευε όχι μόνο τους ακτιβιστές και τους κομμουνιστές, αλλά και δημοφιλείς μαύρους διασκεδαστές που συμμετείχαν στη δράση για τα πολιτικά δικαιώματα, όπως ο τραγουδιστής Χάρι Μπελαφόντε και ο σατιρικός Ντικ Γκρέγκορι, οι οποίοι ήταν επίσης υπό τον έλεγχο του F.B.I..

«Από το 1967 και το 1968 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το FBI διατηρούσε αρχεία για σχεδόν κάθε σημαντική προσωπικότητα των μαύρων και ιδιαίτερα για οποιονδήποτε φαινόταν να εμπλέκεται ή ήταν ύποπτος ότι εμπλέκεται στα πολιτικά δικαιώματα ή στην πολιτική των μαύρων», δήλωσε η Beverly Gage, καθηγήτρια ιστορίας και αμερικανικών σπουδών στο Yale.

Στις ευρείες κατηγορίες υποψίας

Ο Χούβερ, ο οποίος διαμόρφωσε το F.B.I. ως διευθυντής από το 1924 έως το 1972, ήταν επίσης καχύποπτος απέναντι στις σαρωτικές πολιτιστικές αλλαγές της δεκαετίας του 1960 και θεωρούσε ότι «οι νέες μορφές πολιτισμού, ένδυσης και μουσικής ήταν σύμπτωμα μιας εθνικής πολιτιστικής παρακμής». Ως αποτέλεσμα, η Φράνκλιν «ενέπιπτε σε αυτές τις πολύ ευρείες κατηγορίες υποψίας για τις οποίες το F.B.I. συγκέντρωνε πληροφορίες σε πολύ ευρεία κλίμακα», δήλωσε η Gage.

Η Φράνκλιν δεν ήταν μόνο μια εξαιρετικά δημοφιλής ερμηνεύτρια που διαπνεόταν από τον ακτιβισμό των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά έδωσε φωνή στον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα και την ισότητα των γυναικών, με τραγούδια όπως τα «Respect», «Think», «People Get Ready» και «Young, Gifted and Black». Τόσο η Φράνκλιν όσο και ο πατέρας της, ο αιδεσιμότατος Σι Ελ Φράνκλιν, ήταν και οι δύο κοντά στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο οποίος ήταν στόχος παρακολούθησης από το F.B.I.

«Μας επιτρέπει να σκεφτούμε για άλλη μια φορά το ρόλο που παίζει η μαύρη τέχνη στις επαναστατικές ιδέες σε αυτή τη χώρα και τι απειλή αποτελεί αυτό για τα οικοδομήματα της εξουσίας» συμπληρώνει μία άλλη καθηγήτρια στο Yale.

Τα έγγραφα μεταφέρουν τη βαθιά δυσπιστία του F.B.I. απέναντι στην υποστήριξη της Φράνκλιν σε εξέχουσες ομάδες για τα πολιτικά δικαιώματα της δεκαετίας του 1960 και των αρχών της δεκαετίας του 1970, καθώς αντιτάσσονταν στον πόλεμο στο Βιετνάμ και στον φυλετικό διαχωρισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ένα υπόμνημα του 1968 σχετικά με την «κομμουνιστική διείσδυση» της Διάσκεψης της Χριστιανικής Ηγεσίας του Νότου ανέφερε μια ανώνυμη «εμπιστευτική πηγή» που είπε ότι οι ηγέτες της διάσκεψης «μισούν την Αμερική» και ήταν «φιλοκομμουνιστές». Ο φάκελος αναφέρει ότι ο Φράνκλιν εμφανίστηκε στο «συμπόσιο ελευθερίας» της διάσκεψης εκείνη τη χρονιά στο Μέμφις, όπου η Κορέτα Σκοτ Κινγκ επικαλέστηκε το έτος 1776 μιλώντας για τη μακρά ιστορία φυλετικής αδικίας της χώρας.

Το 1972, το F.B.I. άκουσε από μια «εμπιστευτική πηγή στο εξωτερικό» που συνέδεσε την Φράνκλιν με τον Ρούσβελτ Ντάγκλας, έναν νεαρό τότε ηγέτη της προσπάθειας της Δομινίκα για ανεξαρτησία από τη Βρετανία, ο οποίος μια μέρα θα γινόταν πρωθυπουργός του έθνους της Καραϊβικής. Ο φάκελος τον χαρακτήριζε ως «μαύρο εξτρεμιστή διεθνούς εμβέλειας».

Ο φάκελος σημείωνε ότι μια κομμουνιστική εφημερίδα δημοσίευσε μια ιστορία για τη Φράνκλιν το 1972, αφού αυτή και ο Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ ήταν οι επικεφαλής μιας συναυλίας στο Λος Άντζελες, η οποία συγκέντρωσε 38.000 δολάρια για το ταμείο νομικής υπεράσπισης της ακαδημαϊκού και κομμουνιστικής ακτιβίστριας Άντζελα Ντέιβις, η οποία δικαζόταν με την κατηγορία της απαγωγής και δολοφονίας.

«Η μητέρα μου δεν γνώριζε ότι είχε στοχοποιηθεί από το F.B.I.»

Η Φράνκλιν είχε επίσης προσφερθεί να πληρώσει εγγύηση για την Ντέιβις «όχι επειδή πιστεύω στον κομμουνισμό, αλλά επειδή είναι μια μαύρη γυναίκα και θέλει την ελευθερία των μαύρων» δήλωσε στο περιοδικό Jet το 1970. Η Ντέιβις αθωώθηκε το 1972.

Το F.B.I. δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό του φακέλου. Ο γιος της Φράνκλιν δήλωσε στο Rolling Stone: «Δεν είμαι πραγματικά σίγουρος αν η μητέρα μου γνώριζε ότι είχε στοχοποιηθεί από το F.B.I. και ότι την παρακολουθούσαν. Ξέρω όμως ότι δεν είχε απολύτως τίποτα να κρύψει».

Ο φάκελος δείχνει ότι η υπηρεσία συνέχισε να διερευνά τη ζωή της Φράνκλιν ακόμα και αφού δέχτηκε απειλές θανάτου, ενοχλητικά τηλεφωνήματα και μια επιστολή εκβιασμού.

Ορισμένες από τις απειλές σαφώς συγκλόνισαν την τραγουδίστρια της σόουλ.

Το 1974, όταν ένας πράκτορας πήγε στο σπίτι της στο Upper East Side του Μανχάταν για να της μιλήσει για μια επιστολή που περιείχε μια προφανή απειλή θανάτου, η Φράνκλιν αρνήθηκε να τη διαβάσει δηλώνοντας ότι η όλη υπόθεση την τρόμαζε και ότι δεν ήθελε να μάθει γι’ αυτό ή για το τι περιείχε η επιστολή, αναφέρεται στο φάκελο.

Τα έγγραφα δεν αναφέρουν ότι οι απειλές οδήγησαν σε συλλήψεις ή κατηγορίες. Και ο έλεγχος των πολιτικών δραστηριοτήτων της Φράνκλιν δεν τη συνέδεσε ποτέ με οποιαδήποτε εγκληματική δραστηριότητα.

Για παράδειγμα, αφού το F.B.I. βρήκε μια ταχυδρομική διεύθυνση που σχετιζόταν με τη Φράνκλιν σε μια ανασκόπηση εγγράφων που έλαβε το 1973 από τον Μαύρο Απελευθερωτικό Στρατό, μια αντικαπιταλιστική ομάδα που ασπαζόταν τον «ένοπλο αγώνα» δήλωσε: «Η σημασία ή η σύνδεση της Φράνκλιν με τον B.L.A. δεν είναι γνωστή σε αυτό το γραφείο».

• Η Αρίθα Φράνκλιν γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1942 στο Μέμφις και απεβίωσε στις 16 Αυγούστου 2018 στο Ντιτρόιτ. 

Δείτε το βίντεο