Fed: Μπροστά σε πιστωτικούς τριγμούς στο δρόμο για μια πιστωτική κρίση;

Στους οικονομικούς κύκλους συνηθίζουν να λένε ότι πιστωτικούς τριγμούς έχουμε όταν οι τράπεζες δεν δανείζουν τους πελάτες τους και πιστωτική κρίση όταν η μία τράπεζα δεν δανείζει την άλλη.

Στον απόηχο της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank και της Signature Bank και φυσικά τη «διάσωση» της τελευταίας στιγμής της Credit Suisse και της πρόσφατης ταραχής με την Deutsche Bank, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Τζερόμ Πάουελ σχολίασε ότι η αναταραχή του τραπεζικού συστήματος που προκλήθηκε «είναι πιθανό να οδηγήσει σε αυστηρότερους όρους πίστωσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, εξέλιξη που θα επηρεάσει τα οικονομικά αποτελέσματα».

Με άλλα, πιο απλά  λόγια: οι πιστωτικοί τριγμοί είναι σίγουροι, γράφει το Reuters, η πιστωτική κρίση θα δείξει το άμεσο μέλλον. Το δίχως άλλο οι πιστωτικοί τριγμοί δεν είναι κάτι καινούργιο. Συνταξιδεύουν συχνά με την ύφεση, αλλά όχι πάντα.  Σκάνε επίσης με διαφορετικής σοβαρότητας και διάρκειας παράγοντες, που προς το παρόν παραμένουν άγνωστοι, σύμφωνα με τον προαναφερθέντα.

Κάποιοι μικροί και συγκεντρωμένοι τριγμοί μπορούν να επιβαρύνουν την ανάπτυξη, χωρίς όμως να θέσουν σε αδιέξοδο το σύνολο της οικονομίας. Οι βαθύτερες περικοπές δανειοδότησης είναι αυτές που μπορούν να τελματώσουν την οικονομία για χρόνια. Σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσει το παρόν με βάση τα μαθήματα του παρελθόντος, το Reuters γράφει τα εξής:

Τριγμοί vs κρίση

Η συνολική πίστωση από τις εμπορικές τράπεζες, που αποτελείται από τα ομόλογά τους και όλα τους τα δάνεια σε επιχειρήσεις και καταναλωτές, από τη συνηθισμένη επιχειρηματική πίστωση και τα δάνεια εμπορικών ακινήτων μέχρι τα στεγαστικά δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες, βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο ρεκόρ από τα μέσα Φεβρουαρίου.

Όμως, ο ρυθμός πιστωτικής ανάπτυξης πρόσφατα έπεσε κάτω από τον ιστορικό του μέσο όρο, σε ένα επίπεδο που συχνά έχει συνδεθεί με ύφεση. Η συνολική ετήσια πιστωτική ανάπτυξη σπάνια γίνεται αρνητική, αλλά όταν επιβραδύνεται σε χαμηλά μονοψήφια νούμερα όπως τώρα, καταδεικνύει ότι ο δανεισμός που τροφοδοτεί το σύνολο της οικονομικής ανάπτυξης είναι υπό πίεση.

Μόνο μία φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η συνολική ετήσια πιστωτική ανάπτυξη έγινε αρνητική, στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2007-2009.

Λιγότερος κίνδυνος

Όταν οι πιστωτικές συνθήκες στενεύουν, μεταξύ των πρώτων κατηγοριών δανειοληπτών, που αισθάνονται την πίεση, είναι εκείνοι με χαμηλότερα μέσα ή με τα πιο φτωχά πιστωτικά προφίλ, καθώς οι τράπεζες απομακρύνονται από τον κίνδυνο. Αυτό για παράδειγμα είναι πολύ εύκολο κάποιος να το δει στον δανεισμό, που αφορά την αγορά ενός αυτοκινήτου (subprime auto loans).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης, ο σχετικός όγκος δανεισμού έφτασε το υψηλότερο επίπεδο των δύο τελευταίων δεκαετιών στα μέσα του περασμένου έτους, αλλά είχε επιβραδυνθεί κάπως μέχρι το τέλος του έτους, αν και στο ισοζύγιο ήταν στο ανώτερο άκρο του αντίστοιχου όγκου που είχε σημειωθεί πριν από την πανδημία.

Στην τελευταία μεγάλη μείωση της πίστωσης, αυτοί οι όγκοι δανείων μειώθηκαν κατά τα δύο τρίτα μεταξύ 2005 και 2009.

Καταναλωτές vs επιχειρήσεις

Όταν γενικά οι πιστωτικές συνθήκες στενεύουν, οι τράπεζες συνήθως περιορίζουν τα δάνεια τους τόσο στους καταναλωτές όσο και στις επιχειρήσεις, αν και όχι πάντα στον ίδιο βαθμό και σίγουρα όχι την ίδια στιγμή. Και κάποιες φορές, ειδικοί παράγοντες θα «τσιμπήσουν» περισσότερο τους πρώτους ή τις δεύτερες.

Αυτό συνέβη πριν από 8-10 χρόνια, όταν οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου προκάλεσαν πιστωτικούς τριγμούς μεταξύ των αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου fracking, επιβαρύνοντας για μια περίοδο τη συνολική αύξηση των εμπορικών δανείων, ενώ η αύξηση των καταναλωτικών δανείων συνέχιζε να βελτιώνεται. Εξαιρώντας την ύφεση από τον Covid-19, όταν οι όγκοι των εμπορικών δανείων διαφοροποιήθηκαν από τις προσπάθειες ανακούφισης των επιχειρήσεων εξαιτίας της πανδημίας, η επιχειρηματική πίστωση υπέστη το μεγαλύτερο πλήγμα στις υφέσεις μέχρι στιγμής στον τρέχοντα αιώνα.

Η καταναλωτική πίστωση άργησε ιδιαίτερα να ανακάμψει από την κατάρρευση του 2007-2009, λόγω της κεντρικότητας των στεγαστικών δανείων και της αγοράς κατοικίας σε εκείνη την κρίση. Η ετήσια ανάπτυξη στις δύο αυτές κατηγορίες φαίνεται να κορυφώθηκε γύρω στα μέσα του περασμένου έτους, αν και αμφότερες παραμένουν στο 10% ή περισσότερο, πολύ πάνω από τον ιστορικό μέσο ρυθμό ανάπτυξης του 6,5%.

Τράπεζες σε ανάγκη

Όταν οι τράπεζες διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να λάβουν τη χρηματοδότηση που χρειάζονται από παραδοσιακές πηγές – η μια από την άλλη – στρέφονται στη Fed, και δανείζονται από το «παράθυρό έκπτωσης», δηλαδή την ύστατη λύση.

Το 2008, η έκρηξη στη χρήση του ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι οι τριγμοί είχαν γίνει κρίση, καθώς όπως φάνηκε οι τράπεζες, επιφυλακτικές να έχουν το στίγμα που συνοδεύει μια τέτοια εξέλιξη, ξέμειναν από επιλογές. Έκτοτε, η Fed έχει λάβει μέτρα για να από-στιγματίσει το παράθυρο έκπτωσης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του επιτοκίου ποινής που χρέωνε παραδοσιακά.

Αυτό χρησιμοποιήθηκε ευρέως στους πρώτους μήνες της πανδημίας και η χρήση αυξήθηκε ξανά τις τελευταίες δύο εβδομάδες μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank.