Σιδηρόδρομος: Πώς Γερμανία και Βρετανία έλυσαν το πρόβλημα της κλοπής χαλκού

Ένα από τα ζητήματα που έχει φέρει στο προσκήνιο η σιδηροδρομική τραγωδία με τους 57 νεκρούς στα Τέμπη είναι η άσχημη κατάσταση στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας.

Εκτός από την απουσία των συστημάτων ασφάλειας που θα προλάβαιναν το «ανθρώπινο λάθος», μια άλλη πτυχή που έχει αναδειχθεί είναι αυτή της κλοπής χαλκού από τμήματα του σιδηροδρόμου.

Δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο

Το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό, αφού αντίστοιχα θέματα είχαν να αντιμετωπίσουν και άλλες χώρες στην Ευρώπη με αποτέλεσμα να ψάξουν τρόπους για να επιλύσουν το σοβαρό αυτό πρόβλημα.

Σε ρεπορτάζ τους οι Data Journalists αναφέρονται στο παράδειγμα της Γερμανίας και της Βρετανίας. Οι δύο αυτές χώρες αξιοποιούν το λεγόμενο τεχνητό DNA για να προφυλάξουν τα καλώδια ή οποιοδήποτε άλλο εξοπλισμό στο σιδηροδρομικό τους δίκτυο.

Με αυτόν τον τρόπο, οι Γερμανικοί Σιδηρόδρομοι (Deutsche Bahn) κατάφεραν να αποτρέψουν τις κλοπές στο δίκτυό τους, το οποίο εκτείνεται σε 34.000 χιλιόμετρα σε όλη τη Γερμανία. Η απόσταση του δικτύου είναι ίση με μιάμιση φορά γύρω από τον κόσμο. Η Ελλάδα, από την άλλη, διαθέτει ένα ισχνό σιδηροδρομικό δίκτυο 2.345 χλμ., από τα μικρότερα στην ΕΕ.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, οι Γερμανικοί Σιδηρόδρομοι από το 2012 μαρκάρουν τα καλώδια με ένα αόρατο υλικό, το τεχνητό DNA. Πρόκειται για ένα ειδικά διαμορφωμένο σπρέι που περιέχει δείκτες υπεριώδους ακτινοβολίας, συνθετικό DNA και σωματίδια μετάλλου. Το σπρέι απλώς ψεκάζεται πάνω στον εξοπλισμό.

Τι είναι το SelectaDNA Trace

Το σπρέι, με την ονομασία SelectaDNA Trace, ενδείκνυται για μαρκάρισμα μετάλλων σε εξωτερικούς χώρους και περιέχει δύο αναγνωριστικά που προσδιορίζουν ποιος είναι ο εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης. Ο κωδικός στα μεταλλικά σωματίδια που περιέχονται στο διάλυμα μπορεί να διαβαστεί επιτόπου χωρίς την ανάγκη εργαστηριακής ανάλυσης και συνδέεται με μια ασφαλή βάση δεδομένων στην οποία έχει πρόσβαση ανά πάσα στιγμή η αστυνομία.

Μόνο για το 2011, οι υλικές ζημιές για τον γερμανικό σιδηρόδρομο ανήλθαν σε 15 εκατ. ευρώ, με επιπλέον κόστος και ζημιές να προέρχονται από ακυρώσεις σε υπηρεσίες. Εκείνη τη χρονιά 11.000 τρένα στη χώρα είχαν συνολικά 150.000 λεπτά καθυστερήσεων ως αποτέλεσμα της κλοπής μετάλλων.

Από την αμέσως επόμενη χρονιά είχαν ήδη μαρκάρει με σπρει DNA τα καλώδια στο δίκτυο σε Σαξονία, Σαξονία-Άνχαλτ, Αμβούργο, Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, Σάαρλαντ. Στο ίδιο έτος (2012) ο γερμανικός σιδηροδρομικός φορέας Deutsche Bahn ανέφερε την πρώτη σύλληψη δύο κλεφτών μετάλλων στο Σάαρλαντ, αφού προσπάθησαν να πουλήσουν καλώδιο σε έναν έμπορο παλιοσίδερων. Ο έμπορος υποψιάστηκε και ειδοποίησε την τοπική Αστυνομία.

Η Αστυνομία διαπίστωσε ότι το καλώδιο είχε σήμανση με ένα υψηλής τεχνολογίας και μοναδικά κωδικοποιημένο προϊόν ιατροδικαστικής σήμανσης DNA και αυτό τους επέτρεψε να το συνδέσουν με τον Γερμανικό Σιδηρόδρομο. Στη συνέχεια οι δύο άνδρες συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση.

Τον Ιούλιο 2012, μάλιστα, η Deutsche Bahn, η Deutsche Telekom, ο πάροχος κοινής ωφελείας RWE και η Γερμανική Ένωση Εμπόρων Μετάλλων δημιούργησαν μια εταιρική σχέση ασφαλείας για την καταπολέμηση της κλοπής μετάλλων. Οι κλοπές καλωδίων και μετάλλων δεν περιορίζονταν μόνο στα τρένα αλλά είχαν εξαπλωθεί και σε άλλα δίκτυα όπως ίντερνετ και τηλεφωνία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν βλάβες και στο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο.

Τι γίνεται στη Βρετανία

Στη Βρετανία χρησιμοποιείται επίσης το τεχνητό DNA για να αντιμετωπιστούν οι κλοπές στα καλώδια του σιδηροδρόμου. Κατά την περίοδο 2012-13 αυτή η μέθοδος βοήθησε στη μείωση της κλοπής καλωδίων στη γραμμή Anglia της Network Rail κατά 82% και στη μείωση των καθυστερήσεων κατά 86%.

Εκτός από τα καλώδια, προστατεύουν με τον ίδιο τρόπο και υποδομή, εργαλεία κι εξοπλισμό.

Πινακίδες αποτρέπουν τους πιθανούς δράστες

Το 2016 στη γραμμή HS1 είχαν ήδη πάψει εδώ να σημειώνονται κλοπές καλωδίων, με την χρήση τεχνητού DNA. Στην συγκεκριμένη διαδρομή έχουν επίσης τοποθετηθεί έως 2.000 πινακίδες κατά μήκος του σιδηροδρόμου που ενημερώνουν ότι κάθε μέταλλο και καλώδιο προστατεύεται.

Σύμφωνα με Βρετανούς σιδηροδρομικούς, και μόνο μια τέτοια σήμανση αποτελεί βασικό παράγοντα αποτροπής, αφού οι κλέφτες γνωρίζουν ότι ένα μαρκαρισμένο καλώδιο τούς είναι πρακτικά άχρηστο και θα τους συνδέσει με τα κλοπιμαία άμεσα.