Δηλώσεις εφ’ απλού χάρτου

«Μάλλον αυτό περιγράφει λίγο αυτό που ονομάζουμε κυβερνήσεις-κουρελού, δηλαδή να κλέψει κάποιους βουλευτές από άλλα κόμματα και το προαναγγέλλει μάλιστα. Αυτά συνήθως δεν προαναγγέλλονται. Ε, νομίζω αντιλαμβάνεστε […] ότι αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει όρο και προϋπόθεση για μια κυβέρνηση βιώσιμη και μακράς πνοής. Μπορεί η οικογένεια Μητσοτάκη να έχει μακρά εμπειρία σε αποστασίες και μακρά παράδοση, αλλά νομίζω ότι δεν είναι αυτό που αρμόζει…»

Αυτή ήταν μια από τις προχθεσινές τοποθετήσεις του Αλέξη Τσίπρα στο Συνέδριο με τίτλο «Για μια Προοδευτική Ατζέντα της Επόμενης Δεκαετίας: Στόχοι – Προτεραιότητες – Πολιτικές», που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ENA).

Ειδικότερα, ήταν η απάντησή του σε ερώτημα που του έθεσε η δημοσιογράφος Δώρα Αναγνωστοπούλου με αφορμή προηγηθείσα δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη, λίγο νωρίτερα την ίδια ημέρα. Εν ολίγοις, ο νυν πρωθυπουργός, ενόψει των επικείμενων εκλογών, είχε αναφερθεί στη δυνατότητα —μήπως και στην αναγκαιότητα;— σχηματισμού σταθερών κυβερνήσεων από κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες που θα προέρχονται μεν από ένα μόνο κόμμα, αλλά όχι και από ένα μόνο χρώμα.

Η δημοσιογράφος, αφού αναρωτήθηκε εάν η συγκεκριμένη δήλωση Μητσοτάκη συνιστά ενδεχομένως ένα κάλεσμα για συνεργασίες ή για μεταγραφές, ζήτησε την άποψη του Αλέξη Τσίπρα.

Ο τέως πρωθυπουργός αντέδρασε κάνοντας λόγο για κυβέρνηση-κουρελού, για κλοπή βουλευτών και για αποστασίες, προσθέτοντας, εν είδει ευφυολογήματος, ότι η οικογένεια Μητσοτάκη έχει πείρα του πράγματος.

Δεν έχει νόημα, πιστεύω, να σχολιάσει κανείς το αβάσιμο του πολιτικού συμπεράσματος ή το παντελώς απαράδεκτο της οικογενειακής συσχέτισης. Είναι ηλίου φαεινότερον ότι τα ανωτέρω δεν αρμόζουν σε έναν πολιτικό που αυτοπροσδιορίζεται ως προοδευτικός και βαυκαλίζεται με την ιδέα ότι ηγείται της «δημοκρατικής παράταξης» στον τόπο μας.

Αυτό που έχει νόημα είναι να δούμε το πώς ένα φωτεινό μυαλό της Αριστεράς, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, προσέγγιζε ήδη από το 1989 το ζήτημα της (δήθεν) προοδευτικότητας και της περίφημης διαχωριστικής γραμμής μεταξύ συντήρησης και προόδου στον τόπο μας (άρθρο στην εφημερίδα «Το Βήμα», 9/7/1989):

Η διαχωριστική γραμμή δεξιάς – αριστεράς ή συντήρησης – προόδου δεν τοποθετείται αυτονόητα εκεί που θέλει ο καθένας που δηλώνει αριστερός ή δεξιός, συντηρητικός ή προοδευτικός. Το πώς διαπερνά η γραμμή αυτή κάθε φορά το πολιτικό πεδίο, όπου όλοι τελικά κινούμεθα, κρίνεται συγκεκριμένα, αναλυτικά και κυρίως όχι από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές του παιχνιδιού και εν πάση περιπτώσει όχι μόνο από αυτούς και ασφαλώς όχι μόνο με δήλωσή τους εφ’ απλού χάρτου…

Η κατάταξη τού οποιουδήποτε σ’ αυτό ή εκείνο το «στρατόπεδο» (τι φριχτή αναλογία!) δεν είναι κεκτημένο εσαεί δικαίωμα ή καθήκον! Και η Ιστορία βρίθει παραδειγμάτων συντηρητικών προοδευτικών και αντιστρόφως […].

Η φύση και τα χαρακτηριστικά της διαχωριστικής γραμμής δεν καθορίζονται αυθαίρετα και μονόπλευρα από όποιον θέλει να την επικαλείται. Και εν πάση περιπτώσει οι ισχυρισμοί του υπόκεινται σε έλεγχο και κριτική κάτω από το φως της πρακτικής και σε σύγκριση με τις προκλήσεις και τις εγκλήσεις της συγκεκριμένης πραγματικότητας.

[…]

Αυτή η γραμμή, μας λένε, είναι ανυπέρβλητη, απαγορεύει συνεργασίες κάθε είδους ανάμεσα σε αυτούς που έχουν τοποθετηθεί από τη μία και την άλλη μεριά της, επιτρέπει μόνο (δηλαδή επιβάλλει — και ιδού και το ιδιοτελές της στοιχείο) συνεργασίες στο εσωτερικό του καθενός από τα δύο στρατόπεδα. Όποιος μολαταύτα επιχειρήσει την οποιαδήποτε συνεργασία οποιουδήποτε είδους με τους «απέναντι», στην ουσία γίνεται από προοδευτικός συντηρητικός (και πολύ χειρότερα πράγματα…)

Αν όμως κάποιος από τη συντήρηση συνεργασθεί με κάποιον από την πρόοδο, αυτός τώρα τι γίνεται; Σύμφωνα με την απλοϊκή ανάλυση που συζητάμε, γίνεται αναμφισβήτητα προοδευτικός. Και τότε ο προοδευτικός που συνεργάζεται μαζί του παραμένει προοδευτικός…

[…]

Μόνο η συζήτηση επί της ουσίας, τελικά, μπορεί να μας απαλλάξει από τις παγίδες και τα «αδιέξοδα» τέτοιων συλλογισμών, οι οποίοι πέρα από την προφανή ιδιοτέλειά τους αποδεικνύονται πια χωρίς ανθεκτικότητα απέναντι σε στοιχειώδη, έστω, λογική, πολιτική και ιστορική ανάλυση.