Αναγνώριση προσώπων: Πώς η αμφιλεγόμενη Clearview έγινε δεξί χέρι της αμερικανικής αστυνομίας

Σιωπηλά και χωρίς να προηγηθεί δημόσιος διάλογος ή πλαίσιο κανόνων, η αμερικανική αστυνομία χρησιμοποιεί ευρέως λογισμικό αναγνώρισης προσώπων για την ταυτοποίηση υπόπτων.

Η εταιρεία Clearview ΑΙ, η οποία καμαρώνει ότι το σύστημά της είναι το καλύτερο του κόσμου, έχει πραγματοποιήσει σχεδόν ένα εκατομμύριο αναζητήσεις για χάρη των αστυνομικών αρχών στις ΗΠΑ, αποκάλυψε ο επικεφαλής της σε μια σπάνια συνέντευξή του στο BBC.

Ο Χοάν Τον-Τατ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Clearview, αποκάλυψε επίσης ότι η εταιρεία του έχει σκανάρει 30 δισεκατομμύρια φωτογραφίες από το Διαδίκτυο χωρίς να ζητήσει τη συγκατάθεση των χρηστών που τις ανέβασαν.

Η εταιρεία συναντά εδώ και χρόνια επικρίσεις και έχει τιμωρηθεί με πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ σε Βρετανία, Γαλλία και Αυστραλία.

Στην Ελλάδα,  η ΕΛ.ΑΣ. διαβεβαίωσε το 2020 ότι δεν χρησιμοποιεί το εν λόγω σύστημα. Η ανακοίνωσή της ήρθε ως απάντηση σε καταγγελία που υπέβαλε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων η οργάνωση Homo Digitalis.

Η Clearview προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες της και στην Ουκρανία για τον εντοπισμό εχθρικών προσώπων και την αναγνώριση θυμάτων του πολέμου.

Παράταξη υπόπτων

Το σύστημα της Clearview επιτρέπει στις διωκτικές αρχές να ανεβάζουν εικόνες υπόπτων, για παράδειγμα από κάμερες παρακολούθησης, και να αντιστοιχίζουν τον εικονιζόμενη σε μια γιγάντια βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε χωρίς έγκριση.

Η εταιρεία δεν επιτρέπεται να πουλά τις υπηρεσίες της στις περισσότερες αμερικανικές επιχειρήσεις, έπειτα από μήνυση για παραβίαση προσωπικών δεδομένων που κατέθεσε σε δικαστήριο του Ιλινόι  η Αμερικανική Ένωση Ατομικών Ελευθεριών (ACLU).

Η αστυνομία όμως εξαιρείται, και σύμφωνα με τον Τον-Τατ το σύστημα χρησιμοποιείται σήμερα από εκατοντάδες αστυνομικά τμήματα στις ΗΠΑ, με εξαίρεση τις πόλεις που το έχουν απαγορεύσει, όπως το Σαν Φρανσίσκο, το Σιάτλ και το Πόρτλαντ.

Η εκτεταμένη χρήση υπηρεσιών της Clearview ουσιαστικά τοποθετεί τους πολίτες σε μια «ατέλειωτη παράταξη υπόπτων προς αναγνώριση» δήλωσε στο BBC ο Μάθιου Γκουαρίγκλια της οργάνωσης Electronic Frontier Foundation.

«Όποτε έχουν μια φωτογραφία υπόπτου τη συγκρίνουν με το πρόσωπό σου» είπε.

Η αστυνομία του Μαϊάμι παραδέχτηκε ότι συνεργάζεται με την Clearview και αποκάλυψε ότι το βιομετρικό σύστημα δεν χρησιμοποιείται μόνο για σοβαρά εγκλήματα αλλά ακόμα και σε περιπτώσεις μικροκλοπών από καταστήματα.

Το σύστημα χρησιμοποιείται περίπου 450 φορές το χρόνο και έχει βοηθήσει στην εξιχνίαση αρκετών φόνων, δήλωσε ο υποδιευθυντής της αστυνομίας του Μαϊάμι Αρμάντο Αγκιλάρ.

Υποστήριξε πάντως ότι η αναγνώριση προσώπων είναι απλώς ένα εργαλείο. «Δεν προχωρούμε σε συλλήψεις επειδή μας το είπε ένας αλγόριθμος» δήλωσε. «Είτε βάζουμε αυτό το πρόσωπο σε φωτογραφική παράταξη υπόπτων είτε λύνουμε την υπόθεση με παραδοσιακά μέσα».

Ζήτημα αξιοπιστίας

Οι αλγόριθμοι αναγνώρισης προσώπων είναι γνωστό ότι ενίοτε κάνουν λάθη, συχνά εις βάρος μη λευκών και άλλων μειονοτήτων που υποεκπροσωπούνται στα δεδομένα με τα οποία εκπαιδεύτηκε το σύστημα.

Μέχρι στιγμής υπάρχουν λίγες τεκμηριωμένες περιπτώσεις εσφαλμένης ταυτοποίησης  από την αστυνομία, δεδομένου όμως ότι δεν υπάρχουν επίσημα δεδομένα, ο αριθμός μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος».

«Η ιδέα ότι είναι εξαιρετικά αξιόπιστο είναι στην πραγματικότητα ευχολόγιο» λέει η Κέιτλιν Τζάκσον, δικηγόρος στη Νέα Υόρκη που συμμετέχει σε εκστρατεία κατά της αστυνομικής χρήσης στην τεχνολογία. Το λογισμικό μπορεί να είναι αξιόπιστο όταν εξετάζει φωτογραφίες ταυτότητας, όχι όμως και όταν αναλύει εικόνες κακής ποιότητας από κάμερες βιντεοπιτήρησης, εξήγησε.

Ο Τον-Ταν παραδέχεται ότι η αστυνομία έχει συλλάβει λάθος ανθρώπους βάσει των αποτελεσμάτων της αναζήτησης, ισχυρίζεται όμως ότι τα λάθη οφείλονταν σε κακές πρακτικές των αστυνομικών.

Ο ιδρτυτής της Clearview δήλωσε ακόμα ότι η εταιρεία του προσφέρει τις υπηρεσίες της όχι μόνο στην αστυνομία αλλά και σε δικηγόρους κατηγορουμένων για λόγους δικαιοσύνης.

Το σύστημα αποδείχθηκε για παράδειγμα σωτήριο στην περίπτωση του Άντριου Κόνλιν, ο οποίος κατηγορήθηκε εσφαλμένα για ανθρωποκτονία εξ αμελείας όταν το αυτοκίνητο στο οποίο ήταν συνεπιβάτης προσέκρουσε σε δέντρο το 2017. Ο οδηγός εκτινάχθηκε από το κάθισμα και σκοτώθηκε, ενώ ο Κόνλιν ανασύρθηκε από τα συντρίμμια από έναν άνδρα που στη συνέχεια αποχώρησε χωρίς να μιλήσει στην αστυνομία.

Οι αστυνομικοί που εξέτασαν το όχημα θεώρησαν ότι ο συνεπιβάτης ήταν αδύνατο να είχε γλιτώσει και επομένως ο ο Κόλινς πρέπει να ήταν οδηγός του οχήματος. Ο Κόνλιν κατηγορήθηκε για ανθρωποκτονία, απαλλάχθηκε όμως όταν η Clearview κατάφερε να εντοπίσει τον άνδρα που τον είχε ανασύρει από τα συντρίμμια.

Η εταιρεία χρησιμοποίησε μια φωτογραφία από τις κάμερες των αστυνομικών και το σύστημα εντόπισε τον μάρτυρα «μέσα σε τρία με πέντε δευτερόλεπτα» είπε στο BBC ο δικηγόρος του Κόλινς.

Παρόλα αυτά, όμως, ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα και αυτές οι ιστορίες επιτυχίας δεν αντισταθμίζουν την παραβίαση προσωπικών δεδομένων και τα λάθη που ίσως οδηγούν σε συλλήψεις αθώων.

Όπως είπε ο Γκουαρίγκλια του Electronic Frontier Foundation, «η Clearview είναι μια ιδιωτική εταιρεία που αποθηκεύει τα πρόσωπα ανθρώπων σαρώνοντας τις φωτογραφίες τους online χωρίς τη συγκατάθεσή τους».

«Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για τις ατομικές ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα και πρέπει οπωσδήποτε να απαγορευτεί».