Αν και στο παρελθόν η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπήρξε περισσότερο επικριτική απέναντι στην Κίνα, στην πρώτη της ομιλία που έδωσε την Πέμπτη 30 Μαρτίου αποκλειστικά για τις σινο-ευρωπαϊκές σχέσεις, υιοθέτησε μια τακτική «μια στο καρφί και μια στο πέταλο».

Ενόψει της επίσκεψής της στην Κίνα αρχές Απριλίου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μίλησε στην εκδήλωση που συνδιοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής και τη Merics, αναφερόμενη στις σινο-ευρωπαϊκές εμπορικές σχέσεις, στην προσέγγιση Πεκίνου-Κρεμλίνου και στις προκλήσεις που αναδύονται.

Τα διεθνή δυτικά ΜΜΕ καλύψανε ποικιλοτρόπως τα μηνύματα της Ευρωπαίας πολιτικού, άλλα προσδίδοντας ένα κάπως «αντι-κινεζικό» τόνο στην ομιλία (politico, AP), ενώ άλλα ήταν πιο ουδέτερα (dw).

Εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Κίνας

«Πιστεύω δεν είναι ούτε βιώσιμο ούτε προς όφελος της Ευρώπης να αποσυνδεθεί από την Κίνα. Οι σχέσεις μας δεν είναι ούτε μαύρες ούτε άσπρες και οι απάντησή μας δεν μπορεί να είναι τίποτα από τα δύο. Εξ ου και οφείλουμε να εστιάσουμε στην άμβλυνση των κινδύνων όχι στην αποσύνδεση», δήλωσε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν, παρότι οι ΗΠΑ ασκούν πίεση για αυστηρότερη στάση της Ε.Ε. εναντίον της Κίνας.

Σημειώνεται ότι η η ΕΕ είχε συνάψει με την Κίνα το 2020 τη «Συνολική Συμφωνία για τις Σπενδύσεις» (CAI) με την οποία η Κίνα έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει δικαιότερη μεταχείριση (διαφάνεια, επιδοτήσεις κτλ.) για τις εταιρείες της ΕΕ, επιτρέποντάς τες να ανταγωνίζονται σε πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην Κίνα. Τον Μάιο του 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε την αναστολή της επικύρωσης αφού το Πεκίνο επέβαλε κυρώσεις σε 10 άτομα και τέσσερις οντότητες εντός της ΕΕ ως αντίποινα για τις κυρώσεις της ΕΕ που στόχευαν Κινέζους που εμπλέκονται στη δίωξη και τη μαζική κράτηση Ουιγούρων.

Ωστόσο, η πρόεδρος της Κομισιόν υπονόησε, για πρώτη φορά, ότι η ΕΕ θα μπορούσε να τερματίσει την επιδίωξη της εμπορικής συμφωνίας με την Κίνα.  «Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο κόσμος και η Κίνα έχουν αλλάξει τα τελευταία τρία χρόνια και πρέπει να επανεκτιμήσουμε την «Συνολική Συμφωνία για τις Σπενδύσεις» (CAI) υπό το πρίσμα της ευρύτερης στρατηγικής μας για την Κίνα», είπε.

Κάνοντας λόγο για μια «μη ισορροπημένη» οικονομική σχέση, η φον ντερ Λάιεν είπε ότι η ΕΕ θα εισαγάγει μια νέα Στρατηγική Οικονομικής Ασφάλειας εντός του έτους. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα κεφάλαια, η τεχνογνωσία και οι γνώσεις των εταιρειών μας δεν χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση των στρατιωτικών και πληροφοριών πληροφοριών όσων είναι επίσης συστημικοί αντίπαλοι». Για την Φον Ντερ Λάιεν, η ΕΕ πρέπει να «καθορίσει τη μελλοντική της σχέση με την Κίνα» σε ευαίσθητους τομείς υψηλής τεχνολογίας όπως η μικροηλεκτρονική, η κβαντική πληροφορική, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και η βιοτεχνολογία.

Η Ούρσουλα, απλά δεν μπορεί

Όσον αφορά τις σχέσεις Κίνας-ΕΕ, για αρκετούς αναλυτές, η πρόεδρος της Κομισιόν δεν είναι σε θέση να διαμορφώσει την ευρωπαϊκή στρατηγική, επισημαίνοντας ότι έχει εξαιρετικά περιορισμένες δυνατότητες. «Η επίσκεψη Μακρόν στη θέση του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, που αρχικά είχε ανακοινωθεί, έχει μεγαλύτερη σημασία» λέει στο in γνώστης των σινο-ευρωπαϊκών σχέσεων. Παρά τα σημεία της σκληρής ρητορικής της προέδρους της Κομισιόν «η ΕΕ είναι εξαιρετικά τραυματισμένη στα μάτια του μη δυτικού κόσμου οπότε δεν είναι δυνατόν να δείξει πυγμή κάποιος τραυματισμένος» επισημαίνει.

Η ΕΕ μεταξύ άλλων θα προσπαθήσει να ενισχύσει την οικονομική συνεργασία με την Κίνα, να συζητήσει για το κινεζικό σχέδιο ειρήνευσης στην Ουκρανία αλλά και θέματα ασφαλείας στον Asia-Pacific.

Για πολλούς, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι η επικείμενη επίσκεψη της προέδρου της Κομισιόν στην Κίνα -που είναι περισσότερο διερευνητική- αλλά το China -EU dialogue που διεξάγεται τον Ιούνιο.

Για τις σχέσεις Κίνας-Ρωσίας: «Με ανησυχεί η φιλία τους»

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε το Πεκίνο να μην συμπαραταχθεί με τη Μόσχα στο Ουκρανικό, λέγοντας: «Το πώς η Κίνα συνεχίζει να αλληλεπιδρά με τον πόλεμο του Πούτιν θα είναι καθοριστικός παράγοντας για Οι σχέσεις ΕΕ-Κίνας». Ήταν ιδιαίτερα επικριτική για τους δεσμούς μεταξύ του Σι Τζινπίνγκ και του Βλαντιμίρ Πούτιν, που συναντήθηκαν πρόσφατα στη Μόσχα. «Ο Πρόεδρος Σι, αντί να δείξει την αποστροφή του στην αποτρόπαια και παράνομη εισβολή στην Ουκρανία, διατηρεί την απεριόριστη φιλία του με τον Πούτιν». Η πρόεδρος της Κομισιόν ενχολήθηκε μάλιστα από τα λόγια του Προέδρου Σι στον Πούτιν φεύγοντας από το Κρεμλίνο: «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν αλλαγές, τις οποίες δεν έχουμε δει εδώ και 100 χρόνια. Και εμείς είμαστε αυτοί που οδηγούν αυτές τις αλλαγές μαζί».

«Ο ξεκάθαρος στόχος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι μια συστημική αλλαγή της διεθνούς τάξης με την Κίνα στο επίκεντρό της… Είδαμε την επίδειξη φιλίας στη Μόσχα που λέει χίλιες λέξεις για αυτό το νέο όραμα για τη διεθνή τάξη», είπε, καλώντας της χώρες της ΕΕ να κάνουν «πιο τολμηρή και ταχύτερη χρήση» νέων οικονομικών εργαλείων κατά της Κίνας.

«Είναι καταπιεστική χώρα»

Σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν, η ΕΕ πρέπει να είναι «πιο τολμηρή» έναντι της Κίνας, η οποία έχει γίνει «πιο καταπιεστική στο εσωτερικό και πιο δυναμική στο εξωτερικό». Επισημαίνοντας την κατάσταση στην Ταϊβάν, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζιάνγκ και τα οικονομικά αντίποινα κατά της Λιθουανίας, είπε: «Αυτές οι κλιμακωτικές ενέργειες δείχνουν μια Κίνα που γίνεται πιο κατασταλτική στο εσωτερικό και πιο διεκδικητική στο εξωτερικό».

«Ανησυχούμε για το τι κρύβεται πίσω από αυτή την επιστροφή στην παγκόσμια σκηνή», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. «Έχουμε δει μια πολύ σκόπιμη σκλήρυνση της συνολικής στρατηγικής στάσης της Κίνας εδώ και αρκετό καιρό. Και τώρα έχει συνδυαστεί με μια αύξηση ολοένα και πιο διεκδικητικών ενεργειών».

«Να κρατήσουμε σχέσεις, αλλά μην παίξουμε άμυνα»

Κλείνοντας την ομιλία της η φον ντερ Λάιεν κάλεσε τους Ευρωπαίους να συσπειρωθούν έναντι της Κίνας καθως η χώρα αυτή «θα καθορίσει αυτόν τον αιώνα».

«Μια ισχυρή ευρωπαϊκή πολιτική για την Κίνα βασίζεται στον ισχυρό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και στην προθυμία να αποφύγουμε τις τακτικές διαίρει και βασίλευε που γνωρίζουμε ότι μπορεί να αντιμετωπίσουμε. Θέλω όμως επίσης να πω ότι τίποτα δεν είναι αναπόφευκτο στη γεωπολιτική. Η Κίνα είναι ένα συναρπαστικό και πολύπλοκο μείγμα ιστορίας, προόδου και προκλήσεων. Και θα καθορίσει αυτόν τον αιώνα. Αλλά η ιστορία μας για το πώς σχετιζόμαστε με την Κίνα δεν έχει ακόμα γραφτεί – και δεν χρειάζεται να είναι αμυντική. Πρέπει συλλογικά να δείξουμε ότι το δημοκρατικό μας σύστημα, οι αξίες μας και η ανοιχτή μας οικονομία μπορούν να προσφέρουν ευημερία και ασφάλεια στους ανθρώπους. Και ταυτόχρονα, πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι να μιλήσουμε και να συνεργαστούμε με όσους βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά».

Headlines