Από την κατάθλιψη στη μανία – Η νόσος που ταλαιπωρεί το 1% του πληθυσμού

Διπολική διαταραχή, βίωσαν περίπου 40 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο το 2019.

Η νόσος, που παλιά ονομαζόταν μανιοκατάθλιψη, ταλαιπωρεί το 0,3-1,2% του πληθυσμού ανάλογα με τη χώρα. Στην Ελλάδα, η συχνότητά της φτάνει το 1% περίπου.

Συνήθως η διπολική διαταραχή εμφανίζεται στη δεκαετία μεταξύ 20-30 ετών, αν και μπορεί να ξεκινήσει από την πρώιμη παιδική ηλικία ή και μέχρι την ηλικία των 40-50 ετών.

Η συχνότητα είναι σχεδόν ίση μεταξύ ανδρών και γυναικών, με μια μικρή υπεροχή του γυναικείου φύλου (52%) έναντι του αντρικού (48%), ενώ συναντάται σε όλες τις φυλές, εθνοτικές ομάδες και κοινωνικές τάξεις.

Τα παραπάνω επισημαίνει ο ΕΟΔΥ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής στις 30 Μαρτίου, αναγνωρίζοντας τον ψυχικό πόνο και τις δυσκολίες των ασθενών και των οικογενειών τους, που βιώνουν τις επιπτώσεις της νόσου. Παράλληλα η ημέρα αυτή αποσκοπεί να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει την παγκόσμια κοινότητα για τη νόσο και τα συμπτώματα της και να συμβάλλει στην εξάλειψη του κοινωνικού στίγματος που φέρουν οι πάσχοντες και οι οικείοι τους.

Η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχή στη συναισθηματική λειτουργία του ατόμου. Βασική εκδήλωση είναι οι ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση, που συμπαρασύρουν την ικανότητα καθαρής σκέψης και μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο, την ενέργεια, τη δραστηριότητα, την κρίση και τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου.

Εναλλαγές διάθεσης

Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εμφάνιση εναλλαγής φάσεων μανίας και φάσεων κατάθλιψης, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται διαστήματα με φυσιολογική διάθεση («νορμοθυμία»).

Επεισόδια εναλλαγών της διάθεσης μπορεί να συμβαίνουν σπάνια ή ακόμη και πολλές φορές το χρόνο. Η εκδήλωση της διπολικής διαταραχής επηρεάζεται από παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, οι ψυχοτραυματικές εμπειρίες και η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Δημιουργική ζωή

Πρόκειται για μια πάθηση που παραμένει σε ολόκληρη τη ζωή, όμως μπορεί να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, επιτρέποντας στον πάσχοντα άτομο να έχει μια ως επί το πλείστον ομαλή και δημιουργική ζωή.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διπολική διαταραχή αντιμετωπίζεται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.  Η πρώιμη αναγνώριση της νόσου και η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της θεραπευτικής αντιμετώπισης που θα συμβάλλει στην πρόληψη της επιδείνωσης της βαρύτητας της νόσου, αλλά και των υποτροπών της.

Προλάβετε την υποτροπή

Στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή της επιδείνωσης των συμπτωμάτων σε περίπτωση διάγνωσης διπολικής διαταραχής:

• Μην αγνοείτε τα προειδοποιητικά σημάδια. Καλέστε τον ιατρό σας εάν αισθάνεστε ότι πέφτετε σε ένα επεισόδιο κατάθλιψης ή μανίας. Πολλές φορές τα νοσολογικά σημεία γίνονται πιο εύκολα αντιληπτά από ένα οικείο άτομο, παρά από τον ίδιο τον ασθενή και για αυτό είναι σημαντική η συμμετοχή μελών της οικογένειας ή φίλων.
• Αποφύγετε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Η χρήση ναρκωτικών ουσιών ή αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας και να τα κάνει πιο πιθανό να επανέλθουν.
• Να λαμβάνετε τα φάρμακά σας ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες. Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε τη θεραπεία αλλά μην το κάνετε. Η αυτόβουλη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής ή η μείωση της δοσολογίας μπορεί να προκαλέσει υποτροπή ή επιδείνωση της νόσου ή ακόμα και σύνδρομο στέρησης.

Πρόληψη

Στην πρόληψη της διπολικής διαταραχής μπορεί να συμβάλλει σημαντικά η ανάληψη δράσεων για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών. Οι πολιτικές σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση ή η κοινωνική προστασία, αλλά και η ανάδειξη της κρίσιμης σημασίας των πρώιμων εμπειριών, μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ψυχική μας υγεία και ευημερία και να στηρίξουν την ανθεκτικότητα της ψυχικής υγείας, ιδίως όταν εφαρμόζονται σε πρώιμο στάδιο της ζωής.

Στίγμα

Τροχοπέδη στην προσπάθεια πρόληψης, διάγνωσης και πρώιμης αντιμετώπισης της νόσου αποτελεί το στίγμα για τη διπολική διαταραχή και γενικότερα την ψυχική νόσο. Ένας σημαντικός αριθμός ασθενών δεν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και δεν έχει ψυχιατρική παρακολούθηση λόγω παραγόντων που σχετίζονται με το στίγμα. Το κοινωνικό φαινόμενο του στιγματισμού σε πολλές περιπτώσεις δεν αφορά μόνο τον ασθενή, αλλά και τους οικείους του.

O Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), συμμετέχοντας στην καμπάνια ενημέρωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής, κάλεσε όλους να μάθουν για τη νόσο, να την αποδεχτούν και να εξαλείψουν το κοινωνικό στίγμα που συνδέεται με αυτήν.