Χρύσα Διαμαντοπούλου: «Είχα ζητήσει να καλύψουν όλους τους καθρέφτες»

Γιατί επιλέξατε το Ασυλο Ανιάτων στην Κυψέλη για να παρουσιάσετε την περφόρμανς;

Αναζητούσα πολύ καιρό έναν χώρο. Τι πιο προφανές από το να το κάνω σε μια θεατρική σκηνή. Σκεφτόμουν όμως τι θα μπορούσα να πρωτοπώ μέσα σ’ έναν μονόλογο. Επειτα άρχισα να γράφω ένα κείμενο με δυο-τρία πρόσωπα. Πέρασε από πολλές διαδικασίες αυτό το πρότζεκτ για να καταλήξει σε αυτή την ιδέα που με ανακούφισε: να μην έχει περισσότερο λόγο αυτό που θα συμβεί.

Τι σας απέτρεψε από αυτή την εκδοχή;

Ο λόγος, οι σκέψεις με είχαν κατακλύσει – αλλά πώς θα μπορούσα αυτό να το περάσω σ’ έναν θεατή που δεν είναι βιωματικά συνδεδεμένος με την ασθένεια; Σκέφτηκα ότι η εικόνα είχε τη δύναμη που χρειαζόμουν. Ετσι άρχισα ν’ αναζητώ τον τρόπο που θα μπορούσαν να συναισθήματά μου να αποτυπωθούν σε εικόνες.

Ετσι άρχισα να ερευνώ για έναν κτίριο με επιμέρους χώρους, οι οποίοι θα λειτουργούσαν ως σταθμοί, ως δωμάτια μνήμης, ως τόποι ζωής. Είναι ένα πρότζεκτ που το είχα στο μυαλό μου – όχι έτσι όπως θα παρουσιαστεί με τη μορφή της περφόρμανς – από τη στιγμή που τελείωσε η περιπέτειά μου με τον καρκίνο του μαστού. Πυροδότησε το ενδιαφέρον μου το βιβλίο που διάβασα, της ψυχολόγου Ελεονώρας Σουρλάγκα, «ΠασΠορτ – Μια αληθινή περιπέτεια» (εκδόσεις Κέδρος). Με κινητοποίησε. Είναι ένα βιβλίο βαθιά παρηγορητικό για μένα.

Με ποιον τρόπο;

Πρόκειται για μια την εμπειρία της από το ταξίδι στην ασθένεια του καρκίνου. Μου το έκανε δώρο μια φίλη στην πρώτη μου χημειοθεραπεία και έγινε η συντροφιά μου. Εγινε το Ευαγγέλιό μου. Είχα πει όταν και αν με το καλό θεραπευτώ θα έπρεπε να κάνω κάτι.

Ενιωθα ότι του όφειλα κάτι, καθώς επίσης και στις γυναίκες με τις οποίες ήρθα κοντά. Η παράσταση είναι ένα κράμα εμπειριών, δικών μου και της Ελεονώρας, χρησιμοποιώντας και κείμενα από αδελφές μας που έγραψαν κι εκείνες για το δικό τους ταξίδι.

Πώς εκτυλίσσεται η περφόρμανς;

Ξεκινάει από το φυλάκιο όπου παραλαμβάνουμε τους θεατές, προχωράμε προς τη ράμπα – που αν δεν υπήρχε θα ήθελα να την είχα φτιάξει. Είναι ένα ταξίδι «από το εδώ στο εκεί», στον τόπο της μνήμης. Δυο γυναίκες μας οδηγούν σε αυτόν τον τόπο. Ανεβαίνουμε στην πτέρυγα όπου εκεί φυλάσσονται αυτά τα εννέα δωμάτια μνήμης που ουσιαστικά αφηγούνται το ταξίδι μου από τη γέννηση μέχρι την ασθένεια και το «μετά», το πώς θα ήθελα ουσιαστικά να εξελιχθεί.

Το πρώτο δωμάτιο είναι ο «χάρτινος πύργος». Είναι ένα υγιές γυναικείο σώμα μαζί με μια εικαστική εγκατάσταση που έχει δημιουργήσει ο Βασίλης Καβουρίδης – ο οποίος έχει επιμεληθεί όλους τους χώρους. Επίσης υπάρχει μια δράση της χορεύτριας Αννας Ανουσάκη που αφηγείται τη γέννηση, την ενηλικίωση, τα πρώτα βήματα στη ζωή.

Τότε που το σώμα είναι υγιές αλλά πάντα υπάρχει η πιθανότητα να νοσήσει απ’ οτιδήποτε. Πρέπει να πω ότι δεν έχει καμία σημασία η σειρά με την οποία θα επισκεφθούν οι θεατές. Το μόνο που τους προτρέπουμε είναι να μπουν στον τελευταίο χώρο αφού έχουν μπει σε όλα τα άλλα δωμάτια.

Εσείς ποιο δωμάτιο επιλέξατε;

Το δωμάτιο του θηλασμού. Ο θηλασμός για μένα απέκτησε τη σημασία του αφού έχασα το στήθος μου. Η γυναίκα που είχε νοσήσει πριν από μένα και με πήρε από το χέρι της για να με οδηγήσει σε αυτό το ταξίδι – η Ελεονώρα – ήταν για μένα ένας θηλασμός. Μια φροντίδα πολύ ιδιαίτερη και πολύ συνειδητή.

Ποιο είναι το κομμάτι της φροντίδας που εξυπηρέτησε τις ανάγκες σας εκείνη τη στιγμή;

Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Αναρωτήθηκα πολλές φορές τι είχα να κερδίσω από αυτή την ασθένεια. Η ερώτηση που έκανα όταν διαγνώστηκα αυτή ήταν και όχι «γιατί μου συνέβη εμένα αυτό;».

Τι θετικό μπορούσε να μου προσφέρει, παρ’ όλο που έχασα πάρα πολλά πράγματα. Ηρθε σε μια κομβική στιγμή της ζωής μου, όταν ήμουν 40 ετών. Είχα περάσει μια πολύ δύσκολη δεκαετία – λόγω προσωπικών προβλημάτων – και ένιωθα πολύ δυνατή.

Δέκα μέρες πριν από τη διάγνωση είχα γράψει στο ημερολόγιό μου «τώρα θα ζήσω». Είπα, ενστικτωδώς, «πάμε γι’ αυτή την καινούργια περιπέτεια». Τι μπορώ να αποκομίσω αν ζήσω;

Είχατε στην άκρη του μυαλού σας ότι ίσως δεν θα τα καταφέρετε;

Δεν ήθελα να το αποβάλω τότε.

Μα δεν σας βοηθούσε.

Αν το δω τώρα απ’ έξω, ναι δεν με βοηθούσε. Αλλά έπρεπε να νιώσω μια βαθιά ευγνωμοσύνη – αν ήταν να έρθει το τέλος – για ό,τι είχα ζήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή, να ελέγξω από την αρχή τις προτεραιότητές μου και να πω «ακόμη και τώρα να πεθάνω είναι σαν να έχω ζήσει δέκα ζωές». Το μόνο που με σκοτείνιαζε είναι ότι με χρειαζόταν η κόρη μου.

Το κατανοώ, αλλά έχω την ανάγκη να σας πω ότι στα μέρη μου λένε «αλιά από αυτόν που πάει» (αλίμονο από αυτόν που φεύγει).

Σίγουρα, αλλά με χρειαζόταν.

Σας δυσκόλεψε να της μιλήσετε για την ασθένειά σας;

Οχι, γιατί έχουμε μια σχέση πολύ ειλικρινή. Δεν μπορούσα να κρυφτώ, να καμωθώ κάτι διαφορετικό. Η διάγνωση ήρθε όπως είπα όταν είχα ανακτήσει τις δυνάμεις μου. Είχα περάσει μια μεγάλη περίοδο κατάθλιψης και διατροφικών διαταραχών, μεγαλώνοντας μόνη μου ένα παιδί. Ηταν όλα δύσκολα.

Και μπήκατε σε μια επώδυνη τροχιά.

Η οποία άρχισε από τις χημειοθεραπείες για να μειωθεί ο όγκος και μετά να προχωρήσουμε σε μαστεκτομή. Αρχισαν να πέφτουν τα μαλλιά μου, να αισθάνομαι αδύναμη, να κάνω εμετούς και μέχρι να γίνω καλά ερχόταν πάλι η στιγμή για να ξανακάνω.

Ποιο ήταν το συναίσθημα που κυριάρχησε εκείνη την εποχή;

Ο γιατρός μου έλεγε «όταν θα κάνουμε το μεγάλο χειρουργείο», δεν καταλάβαινα τι εννοούσε. Οταν τον ρώτησα μου είπε ολική μαστεκτομή. Σοκαρίστηκα. Για μένα το στήθος μου – όπως και για όλες τις γυναίκες – ήταν η θηλυκότητά μου, η σύνδεσή μου με το παιδί μου, η νεανικότητά μου!

Η πρώτη απάντηση που του έδωσα ήταν «προτιμώ να πεθάνω από το να χάσω το στήθος μου». Με αγκάλιασε και μου είπε «σε μία εβδομάδα δεν θα το λες αυτό». Είχε δίκιο. Είχα έξι μήνες μπροστά μου για να το αποχαιρετήσω. Θυμάμαι την τελευταία φορά.

Τι απάλυνε αυτόν τον αποχωρισμό, την αλλαγή στο σώμα σας;

Το γεγονός ότι αντιλήφθηκα πως ο καρκίνος στο στήθος ήταν η «ασπίδα» μου – όπως τη χαρακτήρισε ο γιατρός μου – για να μείνει υγιές το υπόλοιπο σώμα μου. Δεν επέτρεψε να πάει σε άλλο όργανο. Οπότε νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη γι’ αυτό.

Το πρώτο πράγμα που κάνατε όταν επιστρέψατε στο σπίτι από το χειρουργείο ποιο ήταν;

Οταν ξύπνησα από τη νάρκωση της διπλής μαστεκτομής ένιωσα ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου γιατί είχε φύγει η αρρώστια από πάνω μου – η απειλή για το υπόλοιπο σώμα μου. Ομως δεν ήμουν έτοιμη να το αντιμετωπίσω. Είχα ζητήσει από τη μητέρα μου να καλύψει όλους τους καθρέφτες στο σπίτι. Δεν ήξερα αν θ’ αντέξω την εικόνα. Δεν ήμουν εξοικειωμένη με το τραύμα – όπως οι περισσότεροι – και την απώλεια.

Πότε αποφασίσατε να δείτε το σώμα σας ξανά;

Δύο μήνες μετά το χειρουργείο. Σκέφτηκα ότι έχω χρησιμοποιήσει πολύ το σώμα μου για να είμαι ποθητή και θελκτική. Τώρα ίσως υπάρχει ένας άλλος τρόπος. Αυτή η σκέψη ήταν ανακουφιστική.

Θα δείξετε το σώμα σας στην περφόρμανς;

Βέβαια θα το κάνω. Η εικόνα έχει τη δύναμή της. Δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς αυτό.

Τι θα θέλατε να πάρουν οι θεατές φεύγοντας από την παράστασή σας;

Κάθε φορά που κάνουμε μια παράσταση με την ομάδα Μικρός Νότος υπάρχει η αγωνία με ποια κομμάτια της παράστασης θα συνδεθεί το κοινό και πώς θα λειτουργήσουν τα διαδραστικά μέρη με τα παιδιά. Με την περφόρμανς αυτή όμως δεν έχω καμία αγωνία πέρα από το να λειτουργήσουν κάποια τεχνικά ζητήματα.

Εχει δημιουργηθεί με τόση αλήθεια και φροντίδα από όλους όσοι συμμετέχουν. Ο καθένας έχει ακουμπήσει το δικό του τραύμα – φανερό ή κρυφό. Οπότε θα ήθελα λοιπόν να είναι για τους θεατές μας: μια μεγάλη αγκαλιά. Ολα είναι καλά και είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τις μάχες μας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»