Εκλογές 1946: Η θυσία του τόπου στο πείσμα

Η ιστορία γράφεται με χιούμορ. Εκλογές με Πρωταπριλιά. Τη μέρα που είνε αφιερωμένη στο ψέμμα διαλέξαμε για την εκλογή των κυβερνητών μας. Τι άλλο από το ψέμμα θέλατε ν’ ανασυρθή από τις κάλπες; Ανασύρεται, για ν’ ακριβολογήσω, ένα μέρος της αλήθειας. Μια αλήθεια όμως που είνε μέρος του όλου, ισοδυναμεί με ακέραιο ψέμμα.

Αυτό βαδίζει τώρα προς την εξουσία. Μη το μακαρίζετε. Ουαί τοις ηττημένοις. Αλλά ουαί και τοις νικηταίς, ουαί και σε όλους μας, γιατί όλοι θα πληρώσουμε το Πρωταπριλιάτικο αστείο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 1.4.1946, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δεν είνε η πολιτική η σπεσιαλιτέ της στήλης. Θα έμενε όμως έξω από την ατμόσφαιρα της ημέρας, αν τώρα που κοπάζει η θύελλα των κραυγών και καθαρίζονται οι τοίχοι από τις ασχημογραφίες των υποψηφίων, δεν έστρεφε κι’ αυτή τη σκέψι της προς το ελληνικό αύριο. Έξω από κομματικές προσκολλήσεις, μέσα όμως στη ζωή, θέλει και δε θέλει παίρνει το μέρος της στις ανησυχίες ενός λαού και στο παράπονο του απλού ανθρώπου που σκέπτεται και λέει:

Τι αμαρτίες ατελείωτες είνε αυτές οι δικές μας; Αλλαγή κυβερνήτη στη γέφυρα του σκάφους και το πρόσταγμά του «πίσω ολοταχώς». Σ’ ένα κόσμο που φλέγεται από τον πόθο της προωθήσεως, η γωνιά αυτή που επί αιώνες εκράτησε το προβάδισμα στην προς τα εμπρός πορεία, προβάλλει στον πλανήτη μας σαν το μοναδικό φαινόμενο χώρας που στρέφει προς τα πίσω τους δείκτες του ρολογιού της. Η νοοτροπία του παλαιοημερολογιτισμού στο πηδάλιο. Η χελώνα στο Μαραθώνιο. Η βωδάμαξα εκεί όπου το ρύγχος της κούρσας καταβροχθίζει τις αποστάσεις.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 1.4.1946, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ποιος λέει όχι; Κακό και το ολοταχώς προς τα εμπρός. Εμπρός κι’ ό,τι βρέξει ας κατεβάση. Κακό να τρέχετε αδιαφορώντας για όσα αφίνετε πίσω σας. Κακό να δημιουργήτε με την ορμή σας ερείπια, να περιφρονήτε το παρελθόν, ν’ ασεβήτε προς ό,τι υπήρξε χθες, ανευλαβείς προς την παράδοσι, ανεδαφικοί, έξω από την πραγματικότητα, αφελείς αντιγραφείς ξένων θεσμών ή ενσυνείδητοι εκτελεστές οδηγιών που έρχονται απ’ έξω.

Ολέθριο αυτό. Επίσης όμως ολέθριο και το άλλο. Το ολοταχώς προς τα πίσω. Ή έστω και η νέκρα της στασιμότητος. Η ζωή εν τάφω με τη χορταριασμένη πέτρα στο στήθος.

Το ένα κακό, θα πήτε, φέρνει το άλλο. Η υπερβολή την υπερβολή έχει μητέρα. Οι ακρότητες της μιας ομάδας προκαλούν τις ακρότητες της άλλης. Ποια όμως από τις δυο έκανε την αρχή; Θα σας απαντήσω ευχαρίστως σ’ αυτό, αφού πρώτα μου απαντήσετε εσείς αν η κόττα έκανε το αυγό ή το αυγό την κόττα.

Ο Δεκέμβρης χθες, ο Απρίλης σήμερα. Η σφιγμένη γροθιά τη μια μέρα, το «έρχεται» την επομένη. Από τον ένα πόλο στον άλλο. Χθες οι έξαλλοι, οι άνθρωποι με την εθνική υπότασι, με το κόμμα πάνω από την πατρίδα, με το ταξικό συμφέρον επικρατέστερο από το γενικό, με τον πατριωτισμό κυμαινόμενο αναλόγως προς τις περιστάσεις, με την τυφλή υποταγή σε κατευθύνσεις που δεν έχουν ελληνική την προέλευσι.

Σήμερα η αρτηριοσκλήρωσις, η κακία, η φαυλότης, η ανικανότης, η τύφλωσις, ο παλαιοκομματισμός, το νεκροθαπτικό μένος, η θυσία του τόπου στο πείσμα.

Ναι, αλλά έχει σειρά και ο άλλος κόσμος. Ο κόσμος της φρονήσεως και του μέτρου, αυτός που προχωρεί και ανακαινίζεται με υπερέντασι της προσπαθείας του, αλλά μέσα στα όρια των δυνατοτήτων, προσαρμόζοντας και αφομοιώνοντας με την ελληνική ζωή το αίτημα της κάθε περιόδου.

Πότε θάρθη η σειρά αυτού του κόσμου; Μακρυά τη βλέπετε σήμερα. Επιτρέψτε να μη συμμερισθώ την απαισιοδοξία. Από πολύ χειρότερες ημέρες επεράσαμε. Θα τις περάσουμε κι’ αυτές που μας ήρθαν. Δεν καλύπτονται μόνο από το Δεκέμβρη κι’ από τον Απρίλη τα φύλλα του ημερολογίου. Έχουν τους δέκα ακόμα μήνες τους. Και είνε δικοί μας. Φτάνει να το θελήσουμε.

*Άρθρο του αειμνήστου Παύλου Παλαιολόγου υπό τον τίτλο «Το ελληνικό αύριο». Είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Πρωταπριλιά του 1946, την επομένη των εθνικών εκλογών εκείνου του έτους, πρώτων μεταπολεμικών και πρώτων μετά την παρέλευση δέκα και πλέον ετών (οι τελευταίες εκλογές είχαν διεξαχθεί τον Ιανουάριο του 1936).