Ερντογάν: Ίσως οι Κούρδοι κρίνουν την πολιτική του μοίρα

Ίσως οι Κούρδοι να είναι εκείνοι που θα κρίνουν το πολιτικό μέλλον του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του CNN. Όπως τονίζει το αμερικανικό μέσο, το κουρδικό κόμμα πρόκειται να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο, και δεν αποκλείεται να είναι εκείνο που θα αλλάξει τις ισορροπίες εις βάρος του «σουλτάνου».

Τον προηγούμενο μήνα, το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) ανακοίνωσε μια απόφαση που είναι βέβαιο ότι τάραξε τον τούρκο πρόεδρο και ηγέτη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP): στις επόμενες εκλογές δεν θα «κατέβει» με δικό του υποψήφιο για την προεδρία, γεγονός που ερμηνεύεται από τους αναλυτές ως παρότρυνση προς τους ψηφοφόρους του να υποστηρίξουν τον υποψήφιο της ενωμένης αντιπολίτευσης.

«Σημείο καμπής»

«Βρισκόμαστε σε σημείο καμπής που πρόκειται να αλλάξει το μέλλον της Τουρκίας και της κοινωνίας της», ανέφερε το HDP σε ανακοίνωσή του στις 23 Μαρτίου. «Για να εκπληρώσουμε την ιστορική μας υποχρέωση ενάντια στην κυριαρχία του ενός, δεν πρόκειται να προτείνουμε δικό μας υποψήφιο για την προεδρία στις εκλογές της 14^ης Μαΐου».

«Πρόκειται για τραγική ειρωνεία για τον τούρκο αυταρχικό ηγέτη, που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας καταστέλλοντας το κόμμα, όταν το HDP άρχισε να προσελκύει τους ψηφοφόρους του», αναφέρει το CNN στην ανάλυσή του. ο πρώην ηγέτης του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς βρίσκεται στη φυλακή επό επτά χρόνια σχεδόν, ενώ το κόμμα κινδυνεύει να τεθεί εκτός νόμου από δικαστήριο που εξετάζει την ενδεχόμενη σύνδεσή του με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), το οποίο διαθέτει και στρατιωτικό σκέλος, και άλλες οργανώσεις που συνδέονται με το τελευταίο. Παρόλα αυτά, η επιρροή του HDP ενδέχεται να είναι εκείνη που θα κρίνει το μέλλον της τουρκικής πολιτικής σκηνής.

Φλερτ Κούρδων – Κιλιτσντάρογλου

Η απόφαση του HDP να μην ανακοινώσει δικό του υποψήφιο έφτασε μόλις τρεις ημέρες αφότου ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου – κύριος αντίπαλος του Ερντογάν – επισκέφθηκε τους συν-επικεφαλής του κόμματος. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφων, δήλωσε ότι οι λύσεις στα προβλήματα της Τουρκίας «συμπεριλαμβανομένου του κουρδικού προβλήματος» θα προέλθουν από το κοινοβούλιο.

Ο Κιλιτσντάρογλου, που είναι ο υποψήφιος της εξακομματικής Εθνικής Συμμαχίας της αντιπολίτευσης, είναι ο ισχυρότερος εκλογικός αντίπαλος που αντιμετώπισε ο Ερντογάν εδώ και χρόνια. Και παρόλο που το HDP δεν έχει ανακοινώσει ότι θα τον υποστηρίξει, οι αναλυτές πιστεύουν ότι εκείνο είναι που θα τον «ενθρονίσει».

«Ήταν μια προσεκτικά διατυπωμένη πολιτική δήλωση», σημείωσε μιλώντας στο CNN ο Χισγιάρ Οζόι, αναπληρωτής συν-επικεφαλής του HDP και βουλευτής από την επαρχία Ντιγιαρμπακίρ, όπου οι Κούρδοι αποτελούν την πλειοψηφία. «Δεν πρόκειται να ανακοινώσουμε δικό μας υποψήφιο και θα αφήσουμε τη διεθνή κοινότητα να το ερμηνεύσει όπως νομίζει».

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η καταστολή σε βάρος του HDP πηγάζει από την πολιτική απειλή που αποτελεί το κόμμα για τον Ερντογάν, αλλά και από τη θέση του ως ένα από τα κύρια κόμματα που εκπροσωπούν τους Κούρδους της Τουρκίας.

Μια περίπλοκη σχέση

Τόσο το κόμμα όσο και ο κουρδικός πληθυσμός έχουν μια περίπλοκη σχέση με τον Ερντογάν, ο οποίος στα πρώτα του χρόνια στην προεδρία τους παραχώρησε περισσότερα δικαιώματα και ήρε τους περιορισμούς που ίσχυαν για τη χρήση της γλώσσας τους. Εγκάρδιες ήταν και οι σχέσεις του με το HDP κατά την ίδια περίοδο, καθώς συνεργάστηκε με το κόμμα στη διάρκεια σύντομων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με το PKK.

Όμως αργότερα οι δεσμοί αυτοί καταστράφηκαν και το HDP έπεσε θύμα της σαρωτικής καταστολής κατά του PKK και των σχετιζόμενων με αυτό οργανώσεων.

Οι Κούρδοι αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονότητα της Τουρκίας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 15-20% του τουρκικού πληθυσμού, σύμφωνα με τα Minority Rights Group International.

Δεν είναι βέβαιο αν το HDP θα υποστηρίξει ανοιχτά τον Κιλιτσντάρογλου, όμως οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τήρηση αυτού του είδους της «απόστασης ασφαλείας» θα αποδειχθεί επωφελής για την αντιπόλιτευση.

Σε δύσκολη θέση

Οι κατηγορίες σε βάρος του HDP το έχουν φέρει σε πολύ δύσκολη θέση στις φετινές εκλογές. Αυτή την περίοδο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας εξετάζει υπόθεση φερόμενης σύνδεσης του κόμματος με το PKK, το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Γνωρίζοντας ότι ενδέχεται σύντομα να βρεθεί εκτός νόμου, οι υποψήφιοί του κατεβαίνουν με το Πράσινο Εργατικό Κόμμα.

Αν δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η αντιπολίτευση συνεργάζεται με το HDP, το κόμμα του Ερντογάν είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στα ΜΜΕ για να υποστηρίξει ότι ο αντίπαλός του τάσσεται υπέρ του PKK, σημειώνει μιλώντας στο CNN ο Μουράτ Σομέρ, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Koc της Κωνσταντινούπολης και συγγραφέας βιβλίου για το κουρδικό ζήτημα στην Τουρκία.

Ήδη από τις πρώτες προεδρικές εκλογές στις οποίες έλαβε μέρος το 2015, κατέστη σαφές ότι το HDP μπορούσε να απειλήσει την εξουσία του Ερντογάν. Κατέκτησε το 13% των εδρών στερώντας από το AKP την πλειοψηφία για πρώτη φορά μετά το 2002. Όμως ο Ερντογάν κήρυξε πρόωρες εκλογές πέντε μήνες αργότερα, στις οποίες το ποσοστό του HDP περιορίστηκε στο 10,7%, ενώ το AKP κατάφερε να κατακτήσει και πάλι την πλειοψηφία των εδρών.

Ρόλος-κλειδί

«Εκείνοι θα χρίσουν τον “βασιλιά” σε αυτές τις εκλογές, επειδή το HDP αποσπά περίπου τις μισές ψήφους του κουρδικού πληθυσμού της Τουρκίας», παρατηρεί ο Σομέρ, προσθέτοντας ότι οι υπόλοιποι, πιο συντηρητικοί κούρδοι ψηφοφόροι, υποστηρίζουν τον Ερντογάν. Και τον περασμένο μήνα, το Κόμμα Ελεύθερου Σκοπού (HUDA-PAR), ένα μικροσκοπικό κουρδικό-ισλαμικό κόμμα, ανακοίνωσε την υποστήριξή του προς τον Ερντογάν στις φετινές εκλογές. Το συγκεκριμένο κόμμα δεν έχει εκλεγεί ποτέ μέχρι σήμερα.

Το HDP, όπως υπογραμμίζει το CNN, αντιλαμβάνεται ότι θα διαδραματίσει ρόλο-κλειδί στις επερχόμενες εκλογές, αλλά και ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται είναι εύθραυστη.

«Θέλουμε να παίξουμε έξυπνα και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί», παραδέχτηκε ο Οζόι, προσθέτοντας ότι το κόμμα του θέλει να αποφύγει ένα «τοξικό πολιτικό κλίμα», στο πλαίσιο του οποίου οι εκλογές πολώνονται «ανάμεσα σε ένα πολύ άσχημο υπερεθνικιστικό αφήγημα κατά του Κιλιτσντάρογλου και άλλων».

Το κόμμα ιδρύθηκε το 2012 έχοντας αρκετούς στόχους, εξήγησε ο Οζόι. Ένας από αυτούς ήταν και η «ειρηνική και δημοκρατική επίλυση της αντιπαράθεσης για το κουρδικό».

Ο Σομέρ από την πλευρά του αναφέρει ότι το κόμμα αντιμετωπίστηκε ως «πρωτοβουλία» του PKK, γεγονός που οδήγησε αργότερα στην καταστολή του, στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.

Ο Ντεμιρτάς, πάντως, εξακολουθεί να έχει σημαντική επιρροή στην Τουρκία.

Η Τουρκία μετά τον Ερντογάν

Η τουρκική κυβέρνηση επιχειρεί να συνδέσει το HDP με το PKK, όμως προς το παρόν έχει αποτύχει να αποδείξει κάποια «πραγματική σύνδεση», εξηγεί στο CNN η Ασλί Αϊντιντασμπάς, επισκέπτρια ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Brookings στην Ουάσιγκτον.

Μια Τουρκία απαλλαγμένη από τον Ερντογάν, ενδέχεται να αφήσει περισσότερες ελευθερίες στους Κούρδους και στα κόμματα με κουρδική πλειοψηφία, σύμφωνα με την ερευνήτρια, ενώ αρκετοί κούρδοι ψηφοφόροι εσχάτως έπαψαν να υποστηρίζουν τον τούρκο πρόεδρο. «Για το HDP δεν πρόκειται απλώς για μια ιδεολογική επιλογή. Είναι ζήτημα επιβίωσης».

Ο Οζόι τόνισε ότι το κόμμα του αντιλαμβάνεται ποιο είναι το διακύβευμα, όχι μόνο για τους Κούρδους της Τουρκίας, αλλά και για όλες τις υπόλοιπες μειονότητες.

«Συνειδητοποιούμε τις ευθύνες μας. Αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο μας. Ξέρουμε ότι είμαστε σε θέση να κινήσουμε τα νήματα», επεσήμανε.