Φράουλες Ισπανία: Οι φάρμες όπου «καλλιεργείται» η σεξουαλική βία και η εκμετάλλευση

Οι καταχρηστικές συνθήκες εργασίας είναι ενδημικές στον κλάδο της καλλιέργειας των φρούτων στη Ισπανία με τους εργαζόμενους να αποκαλύπτουν ότι δεν αμείβονται καλά και ότι αναγκάζονται να ζουν σε παράγκες.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τουλάχιστον το 60% των φραουλών που καταναλώνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιθανό να προέρχονται από τεράστιες φάρμες στη νοτιοδυτική ισπανική επαρχία Ουέλβα. Το 2020, το Ηνωμένο Βασίλειο εισήγαγε φρούτα αξίας 310 εκατομμυρίων ευρώ από την περιοχή της Ανδαλουσίας, εκ των οποίων το 91% πιστεύεται ότι καλλιεργείται στην Ουέλβα.

Ωστόσο, το εργατικό δυναμικό που μαζεύει φρούτα στην περιοχή – όπου κυριαρχούν μετανάστες από το Μαρόκο και την υποσαχάρια Αφρική – συχνά αμείβεται με χαμηλότερο μισθό και απαιτείται να εργάζεται υπερωρίες χωρίς αμοιβή, σύμφωνα με μια νέα έκθεση της οργάνωσης Ethical Consumer.

Ορισμένοι εργαζόμενοι ισχυρίζονται επίσης ότι τους κόβουν μισθούς εάν δεν ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των εργοδοτών, τους εμποδίζουν να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα και τους παρακρατούν τα διαβατήρια ή τους μισθούς για να συνεχίσουν να εργάζονται.

Δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά

«Δεν είναι το μεμονωμένο αγρόκτημα, δεν είναι ο περιστασιακός προμηθευτής – είναι ευρέως διαδεδομένο στις μεγάλες εξαγωγικές περιοχές», δήλωσε η Jasmine Owens, μία από τις συντάκτες της έκθεσης.

Σε μια πρόσφατη επίσκεψη στην περιοχή Ουέλβα, ο Guardian μίλησε με 10 εργάτες και δύο πρώην εργάτες. Εννέα από τους εργαζόμενους ισχυρίστηκαν ότι αμείβονταν λιγότερο από το νόμιμο ελάχιστο ημερομίσθιο, το οποίο τώρα ανέρχεται στα 51,15 ευρώ.

Κάθε πρωί η Aziza, μια 53χρονη εργάτρια χωρίς χαρτιά από το Μαρόκο, περπατά από αγρόκτημα σε αγρόκτημα, με την ελπίδα να βρει μια μέρα δουλειά. Πέρυσι βρήκε δουλειά, κερδίζοντας περίπου 40 ευρώ την ημέρα.«Αφού δεν έχω χαρτιά, δεν έχω το δικαίωμα να υποβάλω καταγγελία», είπε.

Άθλιες συνθήκες διαβίωσης

Χιλιάδες εργάτες ζουν σε παράγκες από σκραπ και πλαστικά φύλλα που προέρχονται από θερμοκήπια, χωρίς εγκαταστάσεις υγιεινής, νερό ή ηλεκτρισμό.

Το εργατικό δυναμικό στην Ουέλβα περιλαμβάνει επίσης εκείνους που συμμετέχουν σε ένα διμερές πρόγραμμα, που ξεκίνησε από την Ισπανία και το Μαρόκο το 2001, το οποίο φέρνει χιλιάδες Μαροκινούς στην Ουέλβα για έως και εννέα μήνες το χρόνο για να εργαστούν στη συγκομιδή φράουλας.

Παρά τις αναφορές που συνδέουν το πρόγραμμα με τη σεξουαλική βία και τις αναφορές για εργοδότες που παρακρατούν έγγραφα ταυτότητας ή μισθούς, Ισπανοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν τον Σεπτέμβριο ότι το πρόγραμμα θα επεκταθεί για να φέρει έως και 15.350 προσωρινούς εργαζόμενους στην Ουέλβα φέτος – αύξηση 5.000 ατόμων σε σχέση με πέρυσι.

«Θα δούλευες ολόκληρο τον μήνα και μπορεί να σε πληρώσουν για 16 ημέρες», είπε η Σούμια, μια Μαροκινή που πέρασε 14 χρόνια εργαζόμενη στο διμερές πρόγραμμα. Τα βράδια της περιορίζονταν από την απαγόρευση κυκλοφορίας στις 10 το βράδυ του εργοδότη της.

Η εκμετάλλευση

«Χρειαζόμαστε αυτές τις δουλειές για να βάλουμε φαγητό στο τραπέζι. Όλοι εκμεταλλεύονται την κατάστασή μας», είπε.

Τα συνδικάτα και οι οργανώσεις για τα δικαιώματα έχουν τεκμηριώσει εδώ και καιρό την προτίμηση του προγράμματος για μητέρες μεταξύ 25 και 45 ετών, καθώς θεωρούνται πιο πιθανό να επιστρέψουν στη χώρα τους μετά τη λήξη του συμβολαίου τους.

Καθώς το κυβερνητικό σύστημα συνδέει συμβατικά τον εργαζόμενο με έναν εργοδότη και απαιτεί την άδεια των υπαλλήλων να αλλάξουν δουλειά, οι οργανώσεις ισχυρίζονται ότι δημιουργεί τις συνθήκες για καταναγκαστική εργασία.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι γυναίκες ήταν πολύ ευάλωτες στην εκμετάλλευση και λιγότερο πιθανό να αναφέρουν καταχρηστικές καταστάσεις, είπε η Silvina Gorsky, μια κοινωνιολόγος που συνεργάζεται με μια ομάδα δικηγόρων στην Ανδαλουσία που παρέχει νομική βοήθεια σε εργαζόμενους. «Δεν είναι ότι τυχαίνει να είναι ευάλωτοι», είπε. «Είναι ότι επιλέγονται ειδικά με αυτόν τον τρόπο».

Σε δήλωσή του στον Guardian, το υπουργείο Εργασίας της Ισπανίας δήλωσε ότι είναι «πλήρως δεσμευμένο» για την επίλυση του ζητήματος, προσθέτοντας ότι βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τα συνδικάτα εργαζομένων και άλλες «πληγούμενες ομάδες» στον κλάδο.