Γκουάμ: Η αχίλλειος πτέρνα των ΗΠΑ

Με δυο ωκεανούς να τις χωρίζουν από τους πιο επικίνδυνους αντιπάλους τους, με την πρώτη ματιά οι ΗΠΑ μοιάζουν ιδιαίτερα οχυρωμένες (και) από γεωγραφικής άποψης σε περίπτωση εμπλοκής τους σε έναν πόλεμο Μεγάλων Δυνάμεων. Όμως, όπως τονίζει σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Economist, αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχουν τη δική τους αχίλλειο πτέρνα.

Με τις παραδεισένιες παραλίες της και τους κοραλλιογενείς της υφάλους, η Γκουάμ δεν μοιάζει εκ πρώτης όψεως με επικίνδυνο μέρος. Όμως αν οι – κυρίως Ιάπωνες και Νοτιοκορεάτες – τουρίστες εξετάσουν προσεκτικά το εξωτικό νησάκι του Ειρηνικού, θα παρατηρήσουν τα F-15 να περιπολούν τον εναέριο χώρο του. Από την άλλη, τα πυρηνικά υποβρύχια που κρύβονται κάτω από τα τιρκουάζ νερά του, δύσκολα θα υποπέσουν στην αντίληψή τους.

Παιχνίδια πολέμου

Θέατρο μαχών μεταξύ του αμερικανικού και του ιαπωνικού στρατού στη διάρκεια του Πολέμου του Ειρηνικού, η Γκουάμ θα μπορούσε να ξαναζήσει αιματηρές μάχες ή ακόμη και τον πυρηνικό όλεθρο, στην περίπτωση που ο εντεινόμενος ανταγωνισμός ΗΠΑ και Κίνας οδηγήσει σε ένοπλη σύγκρουση.

Το νησί, που αποτελεί τα δυτικότερα εδάφη της Αμερικής, έχει μήκος μόλις 48 χιλιομέτρων, κατοικείται από περίπου 170.000 άτομα, και επιτρέπει στις ΗΠΑ να προβάλλουν την ισχύ τους στον αχανή Ειρηνικό Ωκεανό. Όμως καθώς η ένταση γύρω από το μέλλον της Ταϊβάν κλιμακώνεται, πολλά «παιχνίδια πολέμου» προβλέπουν ότι λίγο μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, η Κίνα θα προχωρήσει σε σκληρούς βομβαρδισμούς στην Γκουάμ, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και η χρήση πυρηνικών όπλων με στόχο το νησί.

Αχίλλειος πτέρνα

Όπως υπογραμμίζει ο Economist, ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι, δεδομένης της στρατηγικής της σημασίας, η Γκουάμ δεν είναι και πολύ καλά προστατευμένη. Τα αντιπυραυλικά συστήματα THAAD που προστατεύουν τον εναέριο χώρο της δεν είναι πάντα σε λειτουργία, ενώ οι στρατιωτικές υποδομές της είναι σχεδιασμένες με στόχο την αντιμετώπιση επιθέσεων περιορισμένης έντασης από τη Βόρεια Κορέα, και όχι ενός πιθανού σφυροκοπήματος από την Κίνα.

Η βάση Άντερσεν της πολεμικής αεροπορίας δεν διαθέτει πυραύλους εδάφους-αέρος Patriot, σε αντίθεση για παράδειγμα με τις αμερικανικές βάσεις στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Τα πολεμικά πλοία, που είναι εξοπλισμένα με συστήματα αεράμυνας Aegis, προσφέρουν μεν επιπλέον προστασία, όμως δεν βρίσκονται μονίμως σε μικρή απόσταση. Και, όπως παρατηρεί σκωπτικά η οικονομική εφημερίδα, βάσει των μεταλλικών παγίδων στους φράχτες γύρω από τις βάσεις στην Γκουάμ, φαίνεται πως οι διοικητές του αμερικανικού στρατού φοβούνται περισσότερο τα ενδημικά φίδια του νησιού, παρά μια αιφνιδιαστική κινεζική επίθεση.

Κινεζικός «δολοφόνος της Γκουάμ»

Η Κίνα πάντως δεν κρύβει τις προθέσεις της απέναντι στην Γκουάμ, σε περίπτωση που βρεθεί να πολεμά απέναντι στις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πύραυλος D-26, με βεληνεκές 4.000 χιλιομέτρων, αποκαλείται συχνά «δολοφόνος της Γκουάμ». Το 2020, βίντεο κινεζικής προπαγάνδας απεικόνιζε ένα βομβαρδιστικό H-6 να επιτίθεται σε μια βάση που δεν κατονομαζόταν – επρόκειτο, όμως, εμφανώς για δορυφορική φωτογραφία της βάσης Άντερσεν.

Η στρατηγική των ΗΠΑ απέναντι στο συγκεκριμένο κίνδυνο, είναι η ανάπτυξη ευέλικτων στρατηγικών μάχης. Μεταξύ άλλων, το σχέδιο προβλέπει τα πολεμικά αεροσκάφη να διασκορπιστούν, δυσκολεύοντας έτσι την κινεζική επίθεση, αλλά και να συνδεθούν με απομακρυσμένους «αισθητήρες» και «σκοπευτές», που θα ενισχύουν την ικανότητά τους να πλήξουν τον κινεζικό στρατό. Αυτού του είδους οι τακτικές δοκιμάστηκαν τον περασμένο Φεβρουάριο στην κοινή άσκηση με την Ιαπωνία και την Αυστραλία, που πραγματοποιήθηκε στην Γκουάμ και τα κοντινά της νησιά. Στο τέλος της άσκησης, όμως, όπως αναφέρει ο Economist, όλα τα αεροσκάφη προσγειώθηκαν στο ίδιο σημείο, σε τακτοποιημένες γραμμές κάτω από τον ανοιχτό ουρανό, αφού η βάση δεν διαθέτει προστατευτικά σιλό, ενώ ακόμη και τα καύσιμα αποθηκεύονται σε δεξαμενές που είναι ορατές επάνω στο έδαφος.

Εξωτικό φρούριο;

Η Ουάσιγκτον δίνει πλέον μεγαλύτερη σημασία στην ευάλωτη θέση της Γκουάμ, σε μεγάλο βαθμό και εξαιτίας των πιέσεων διαδοχικών επικεφαλής της Διοίκησης Ινδικού-Ειρηνικού (INDOPACOM) στη Χαβάη, οι οποίοι θα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή σε περίπτωση πολέμου με την Κίνα. Όπως φαίνεται, σταδιακά το Πεντάγωνο αναπτύσσει νέο, πιο ολοκληρωμένο σχέδιο. Προς το παρόν, έχει αιτηθεί προϋπολογισμό 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο την ενίσχυση της αεράμυνας του νησιού στη διάρκεια του οικονομικού έτους 2024 (που ξεκινά τον Οκτώβριο του 2023), μεγάλο μέρος του οποίου θα διοχετευτεί στην Υπηρεσία Αντιπυραυλικής Άμυνας (MDA) που εστιάζει κυρίως στην αντιμετώπιση δυνητικών πυραυλικών επιθέσεων στην αμερικανική ενδοχώρα, αλλά και στον υπόλοιπο στρατό. Η INDOPACOM πιέζει για $147 εκατ. επιπλέον.

Μιλώντας στον Economist, o αντιναύαρχος Τζον Χιλ, διευθυντής του MDA, υποστηρίζει πως αυτού του είδους η χρηματοδότηση είναι απαραίτητη, καθώς οι ΗΠΑ τρέχουν για να «καλύψουν χαμένο έδαφος». Όπως λέει, το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η τοποθέτηση του συστήματος Aegis επί του εδάφους του νησιού, στα πρότυπα αντίστοιχων χερσαίων συστημάτων στην Πολωνία και στη Ρουμανία. Ωστόσο, στην περίπτωση της Γκουάμ, τα ραντάρ θα πρέπει να είναι καλύτερα και πολλά εξαρτήματα θα πρέπει να είναι φορητά, επάνω σε τροχούς, βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητες διάσωσής τους σε περίπτωση επίθεσης.

Κίνδυνοι και ερωτήματα

Μεγαλύτερο πρόβλημα ενδέχεται να αποτελέσουν οι πύραυλοι Κρουζ εξαιτίας του μεγάλου αριθμού τους και της ικανότητας τους να πετούν χαμηλά και να στρίβουν. Για την αντιμετώπισή τους απαιτείται ο συνδυασμός στρατιωτικών εξοπλισμών όπως οι πύραυλοι Patriot, τα βελτιωμένα ραντάρ LTAMD και ένα σύστημα μικρότερου βεληνεκούς, το IFPC. Τα πρώτα μέρη αυτής της εξίσωσης θα πρέπει να έχουν παραδοθεί στην Γκουάμ μέχρι το 2024, ενώ σταδιακά θα προστίθενται και άλλα αμυντικά μέσα. Στο τέλος, δεν αποκλείεται να περιλαμβάνονται οπλικά συστήματα ικανά να αντιμετωπίσουν υπερηχητικούς πυραύλους, η εξουδετέρωση των οποίων ενέχει δυσκολίες, επειδή πετούν γρήγορα και είναι ικανοί για ελιγμούς, αλλά και συστήματα «κατευθυνόμενης ενέργειας».

Τα δεδομένα εγείρουν μια σειρά από ερωτήματα, καταλήγει ο Economist. Το πρώτο, αφορά το χρονοδιάγραμμα: αρκετά από τα συστατικά της άμυνας της Γκουάμ δεν είναι καν σε στάδιο παραγωγής και μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού διοχετεύεται ακόμη στην έρευνα και ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, δεν είναι βέβαιο αν τα διακριτά συστήματα του MDA, του ναυτικού και του στρατού μπορούν να συντονιστούν σε τέτοιο βαθμό ώστε οι διοικητές να μπορούν να αντιμετωπίσουν πολλά διαφορετικά είδη πυραύλων από πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Και τέλος, είναι πολύ πιθανό τα σχέδια αυτά να συναντήσουν αντιστάσεις και από τους ίδιους τους κατοίκους της Γκουάμ, που εύλογα θα ανησυχήσουν για το ενδεχόμενο η μετατροπή του νησιού σε φρούριο να τους θέσει σε μεγαλύτερους κινδύνους, αλλά και να τρομοκρατήσει τους τουρίστες.