ΕΕ: Εντεινόμενες οι προκλήσεις για τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια

Tην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον» χαιρετίζει η Κομισιόν, αναγνωρίζοντας τη σημασία της, ιδίως δεδομένου ότι οι αλληλένδετες κρίσεις της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας βιοποικιλότητας αποτελούν εντεινόμενες προκλήσεις για τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.

Στην ΕΕ ένα στα τρία είδη μελισσών, πεταλούδων και συρφίδων σημειώνει μείωση, ενώ το 80 % των ειδών καλλιεργειών και άγριων ανθοφόρων φυτών εξαρτώνται από την επικονίαση των ζώων. Οι μισές γεωργικές εκτάσεις στην ΕΕ διατρέχουν ήδη τον κίνδυνο να εμφανίσουν έλλειμμα επικονίασης. Η απειλή για την ύπαρξη επικονιαστών αποτελεί απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια και τη ζωή στον πλανήτη.

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας πολιτών αποτελεί σαφή ένδειξη της ευρείας δημόσιας στήριξης για δράση υπέρ των επικονιαστών, της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης γεωργίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν σύντομα σε φιλόδοξες συμφωνίες σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί, οι οποίες θα συμβάλουν στην προστασία και την αποκατάσταση των επικονιαστών στην Ευρώπη και θα μετουσιώσουν τη φιλοδοξία των πολιτών σε νομοθεσία.

Βιωσιμότητα των συστημάτων τροφίμων

Οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας της Επιτροπής για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων περιλαμβάνουν ιδίως: τη στρατηγική της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, το νομοθέτημα για την αποκατάσταση της φύσης, τον κανονισμό για την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων, την αναθεωρημένη πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές, τη «Νέα συμφωνία για τους επικονιαστές», καθώς και τη νέα κοινή γεωργική πολιτική για την περίοδο 2023-2027. Συνολικά, οι προτάσεις και οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής αποτελούν ολοκληρωμένη απάντηση στα αιτήματα που διατυπώνονται στην ΕΠΠ.

Η πρόταση κανονισμού σχετικά με την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων χαράζει μια φιλόδοξη πορεία για τη μείωση του κινδύνου και της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων στην ΕΕ, μεταξύ άλλων και στη γεωργία. Η Επιτροπή πρότεινε να μειωθούν ο κίνδυνος και η χρήση χημικών φυτοφαρμάκων στη γεωργία της ΕΕ κατά 50 % έως το 2030. Στο πλαίσιο καθορισμένων παραμέτρων για να εξασφαλιστεί η επίτευξη αυτής της συνολικής μείωσης σε επίπεδο ΕΕ, τα κράτη μέλη θα θέσουν εθνικούς στόχους μείωσης.

Ολοκληρωμένη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών

Τα νέα μέτρα θα διασφαλίσουν περαιτέρω ότι όλοι οι γεωργοί και άλλοι επαγγελματίες χρήστες φυτοφαρμάκων εφαρμόζουν ολοκληρωμένη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών, στην οποία εξετάζονται πρώτα εναλλακτικές περιβαλλοντικά φιλικές μέθοδοι πρόληψης και ελέγχου των επιβλαβών οργανισμών, πριν από τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων ως μέτρο έσχατης ανάγκης. Στο παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα, που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2022 στο Μόντρεαλ, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν επίσης να μειώσουν στο μισό τον συνολικό κίνδυνο που εγκυμονούν τα φυτοφάρμακα έως το 2030.

Η πρόταση νομοθετήματος για την αποκατάσταση της φύσης θα συμβάλει επίσης στην αναστροφή της μείωσης των πληθυσμών επικονιαστών έως το 2030 και στην επαναφορά της φύσης στη γεωργική γη, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών στόχων για την αποκατάσταση των γεωργικών οικοσυστημάτων. Η πρόταση νομοθετήματος για την αποκατάσταση της φύσης συνδυάζει έναν γενικό στόχο αποκατάστασης για τη μακροπρόθεσμη αποκατάσταση της φύσης στις χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ με δεσμευτικούς στόχους αποκατάστασης για συγκεκριμένους οικοτόπους και είδη. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 20 % των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030 και, τελικά, όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050.

Από κοινού, οι προτάσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τα δεδομένα για τη διατήρηση των επικονιαστών σε επίπεδο ΕΕ.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα

Αντί να προτείνονται νέες νομοθετικές πράξεις, προτεραιότητα είναι να διασφαλιστεί ότι οι προτάσεις που βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση από τους συννομοθέτες —καθεμία από τις οποίες έχει μεγάλη σημασία στο πλαίσιο της παρούσας ΕΠΠ— εγκρίνονται και στη συνέχεια εφαρμόζονται εγκαίρως, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική εφαρμογή της ΚΓΠ. Πάνω από ένα εκατομμύριο δηλώσεις υπέρ αυτής της πρωτοβουλίας πολιτών αποτελούν σαφές μήνυμα και ενθάρρυνση για τη διατήρηση του υψηλού επιπέδου φιλοδοξίας των προτάσεων της Επιτροπής.

Να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες!» αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες του κοινού σχετικά με την περιβαλλοντική και κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας και καλεί την Επιτροπή να προβεί στις εξής δράσεις:

• σταδιακή κατάργηση των συνθετικών φυτοφαρμάκων έως το 2035
• αποκατάσταση της βιοποικιλότητας στη γεωργία και
• στήριξη των αγροτών κατά τη μετάβαση στη βιώσιμη γεωργία.