Από τι κρίνεται ένας υπουργός Οικονομικών

Από τι κρίνεται ένας υπουργός Οικονομικών; Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε αν πέτυχε ή απέτυχε στο έργο του; Η αύξηση της «πίτας», του πλούτου της χώρας, αυτό που λέμε Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, είναι σίγουρα ένα κριτήριο. Ειδικά εάν τα κομμάτια της πίτας μοιράστηκαν όσο το δυνατόν δικαιότερα. Το δεύτερο, αλλά βασικό κριτήριο είναι σίγουρα, αν κράτησε το δημόσιο ταμείο καλά. Μην ξεχνάμε ότι στον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών οι φορολογούμενοι του εμπιστεύονται τα οικονομικά του κράτους. Αν εφαρμόζει πιστά τον προϋπολογισμό – κρατάει καλά το ταμείο – κάνει καλά τη δουλειά του. Αν «πέφτει έξω», όπως συνέβαινε για δεκαετίες στη χώρα μας, δημιουργώντας ελλείμματα, τότε έχει αποτύχει.

Εκ του αποτελέσματος ο Χρήστος Σταϊκούρας μπορεί να περηφανεύεται ότι και την «πίτα» αύξησε, μέσω της ανάπτυξης, αλλά το κυριότερο για μια χώρα που μόλις βγήκε από μια χρεοκοπία, ήταν ότι κράτησε καλά το δημόσιο ταμείο. Αρα και ο «σκύλος χορτάτος».

Οχι μόνο εφάρμοσε πιστά τον προϋπολογισμό, αλλά σχεδόν κάθε χρόνο του περίσσευε και κάτι. Και ας έδινε τα περισσότερα σε βαθμό επικίνδυνης υπερβολής, που έχουν δοθεί μετά τη χρεοκοπία της χώρας, με τη μορφή επιδομάτων στους φορολογούμενους. Το 2022 κατάφερε το περίσσευμα να φτάνει τα 3,5 δισ. ευρώ. Τόσο ήταν το πρωτογενές έλλειμμα που είχε προϋπολογιστεί και κατάφερε να το μηδενίσει. Μάλιστα το κατάφερε έναν χρόνο πριν απ’ την επιστροφή των δημοσιονομικών κανόνων και την υποχρέωση της χώρας για πρωτογενή πλεονάσματα.

Ο μηδενισμός του ελλείμματος επιτεύχθηκε αφενός γιατί η νυν ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών επί μια τετραετία προέβλεπε μονίμως κάτι λιγότερο από αυτό που εκτιμούσε, με αποτέλεσμα να εκπλήσσει ευχάριστα όταν τα πράγματα πήγαιναν καλύτερα.

Αφετέρου επειδή για αντικειμενικούς λόγους κάποιοι μεγάλοι κίνδυνοι που είχαν προβλεφθεί, τελικά αποδείχτηκαν μικρότεροι, αλλάζοντας προς το καλύτερο κάποιες παραδοχές. Ηταν υπερβολικά απαισιόδοξες και τα πράγματα πήγαν καλύτερα. Για παράδειγμα οι τιμές της ενέργειας τους τελευταίους μήνες του έτους υποχώρησαν σε επίπεδο κοντά στο 30% των αρχικών εκτιμήσεων. Ολα αυτά δημιούργησαν έναν δημοσιονομικό χώρο για παροχές, αλλά και έναν δημοσιονομικό χώρο για καλύτερες επιδόσεις. Προφανώς τίποτα δεν θα μπορούσε να γίνει εάν για παράδειγμα η Eurostat αποφαίνονταν ότι έπρεπε να εγγραφεί στο χρέος και στο έλλειμμα ο αναδρομικός υπολογισμός των εγγυήσεων του σχεδίου Ηρακλής για τις τράπεζες. Τελικά αυτό αποφεύχθηκε. Αλλά και αυτό χρεώνεται στα θετικά του υπουργού Οικονομικών, καθώς είχε προβλέψει ένα «μαξιλάρι» στην περίπτωση που δεν πήγαιναν καλά τα πράγματα.

Σε κάθε περίπτωση ο στόχος ενός ισοσκελισμένου προϋπολογισμού επιτεύχθηκε, πολύ πιο γρήγορα από ό,τι εκτιμούνταν από τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αγορές. Και οι θετικές εκπλήξεις στην οικονομία είναι πάντα ευπρόσδεκτες και συνήθως επιβραβεύονται. Και η επιβράβευση για την ελληνική οικονομία θα μπορούσε να είναι η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s στις 21 Απριλίου.

Τα δύσκολα ωστόσο είναι μπροστά μας. Η χώρα θα πρέπει να αποδείξει εντός του έτους ότι μπορεί να επιστρέψει σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, άνω του 2% το 2024, σε συνδυασμό με την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Και θα πρέπει να το πετύχει σε μια περίοδο που τα σύννεφα της κρίσης θα συνεχίσουν να συγκεντρώνονται πάνω από την παγκόσμια οικονομία. Πρώτα όμως ας κάνουμε εκλογές και θα τα δούμε…