Οικονομική και υγειονομική κρίση έφεραν καταστροφικές δαπάνες υγείας

Περίπου 150 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν κάθε χρόνο σοβαρές καταστροφικές οικονομικές δυσκολίες λόγω των αυξημένων απαιτήσεων που δημιουργούνται από τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας και της υποχρηματοδότησης του δημόσιου συστήματος υγείας, αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Σύμφωνα με μελέτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ορίζουν ως καταστροφικές δαπάνες υγείας, εκείνες που υπερβαίνουν το 10% του ετήσιου εισοδήματος ως συνολική δαπάνη για την περίθαλψη.

Οι ορισμοί αυτοί διαφοροποιούνται σημαντικά ανάλογα με το οικονομικό επίπεδο της χώρας και τον βαθμό της δημόσια και ιδιωτικής  χρηματοδότησης του συστήματος υγείας.

Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία των καταστροφικών δαπανών υγείας είναι:

• η χαμηλή οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού,
• η συχνότητα νοσηλείας,
• η παρουσία ενός ηλικιωμένου ή ανάπηρου μέλους του νοικοκυριού στην οικογένεια και
• η παρουσία ενός τουλάχιστον μέλους της οικογένειας με χρόνια ασθένεια.

Επιπλέον παράγοντες που συμβάλλουν στις καταστροφικές δαπάνες είναι η διαθεσιμότητα ακριβών υπηρεσιών υγείας, η χαμηλή ικανότητα πληρωμής και η έλλειψη επαρκούς δημόσιας ασφάλισης υγείας.

«Εμπόδια και ανισότητες που παρατηρούνται στο σύστημα υγείας, ιδίως μετά από μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και μια πανδημία, αν προστεθούν στο σοκ που φέρνει στα νοικοκυριά μια αιφνίδια ασθένεια, μπορούν να επιφέρουν και ένα αντίστοιχο σοκ και στον προϋπολογισμό του νοικοκυριού», εξηγεί ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και διευθυντής του MBA Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννης Υφαντόπουλος, μιλώντας στο in.gr για τις επιπτώσεις των ανισοτήτων που παρατηρούνται στα συστήματα υγείας διεθνώς.

Ο καθηγητής σημειώνει ότι οι υπάρχουσες κοινωνικό-οικονομικές ανισότητες διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση καταστροφικών δαπανών υγείας, με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά που βρίσκονται στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια ή κοντά στα όρια φτώχειας, να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο αδυναμίας πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας λόγω αδυναμίας πληρωμής των απαραίτητων υπηρεσιών περίθαλψής.

.

.

Υψηλά επίπεδα καταστροφικών δαπανών

Η Ελλάδα, λόγω των αυξημένων ιδιωτικών δαπανών υγείας και της υποχρηματοδότησης του δημόσιου συστήματος υγείας παρουσιάζει σχετικά υψηλά επίπεδα καταστροφικών δαπανών.

Αναφερόμενος σε μελέτη του σε συνεργασία με τον δρ Αθ. Χαντζάρα, ο καθηγητής σκιαγραφεί το προφίλ των ευάλωτων νοικοκυριών την τελευταία 10ετία και πλέον, από τα χρόνια πριν την έναρξη της οικονομικής κρίσης μέχρι και την μετά – κρίσης περίοδο.

«Πρόκειται για νοικοκυριά με αρχηγό οικονομικά ανενεργό, νοικοκυριά με ηλικιωμένα άτομα που διαβιούν μόνα τους, συνταξιούχους, καθώς και νοικοκυριά σε αγροτικές περιοχές αποτελούν τις κύριες κατηγορίες φτωχοποίησης και αύξησης των καταστροφικών δαπανών για την περίθαλψή τους», αναφέρει ο κ. Υφαντόπουλος.

Οι επιπτώσεις των καταστροφικών δαπανών

«Όταν υπάρχει υποχρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, όπως είναι η περίπτωση της Ελλάδος, τότε τα νοικοκυριά καλούνται να πληρώσουν από την τσέπη τους, τις επιπλέον απρόβλεπτες δαπάνες υγείας λόγω της οικονομικής και της υγειονομικής κρίσης. Συνήθως οι δαπάνες αυτές  αυξάνουν την αβεβαιότητα και δημιουργούν καταστροφικές επιπτώσεις στην ευημερία και στις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών.

Βραχυπρόθεσμα δεσμεύονται πόροι που θα μπορούσαν να διατεθούν για άλλες βασικές ανάγκες όπως είναι η διατροφή και η στέγαση, ενώ μακροπρόθεσμα το νοικοκυριό οδηγείται στην μείωση των αποταμιεύσεων, στην ρευστοποίηση της  ακίνητης περιουσίας, ακόμη και σε πιθανό δανεισμό», συμπληρώνει ο καθηγητής.

Συνεχίζοντας, τονίζει τη σύνδεση της υγειονομικής πολιτικής σε σχέση με τα νέα μέτρα αύξησης των επιτοκίων για την προσέλκυση περισσότερων αποταμιεύσεων, αλλά και την επίπτωση της αύξησης των καταστροφικών υγειονομικών δαπανών, η οποία δρα αντίστροφα στην ευημερία των νοικοκυριών και στα μέτρα προσέλκυσης αποταμιεύσεων.

Υπογραμμίζει για το λόγο αυτό, ότι η γενικότερη υγειονομική πολιτική θα πρέπει ταυτόχρονα να αποβλέπει στην ικανοποίηση των υγειονομικών αναγκών, στην καταπολέμηση των ανισοτήτων, και στην διασφάλιση καλύτερης  πρόσβασης  στις υπηρεσίες υγείας.

Ακάλυπτες ανάγκες υγείας

Ο κ. Υφαντόπουλος παρέθεσε στοιχεία μελέτης του ΜΒΑ-Υγεία του Πανεπιστημίου Αθηνών για την διαχρονική εξέλιξη των ανικανοποίητων υγειονομικών αναγκών λόγω οικονομικών δυσκολιών από το 2008 που ήταν η περίοδος πριν την οικονομική κρίση μέχρι το 2021 που είναι τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat). Η μελέτη συγκρίνει τις εκτιμήσεις των ανικανοποίητων υγειονομικών αναγκών της Ελλάδος σε σχέση με τον μέσο ορώ της ΕΕ-27.

Σύμφωνα με αυτήν, στην Ελλάδα πριν την έξαρση της οικονομική κρίση την περίοδο 2008-2010 το 4% του Ελληνικού πληθυσμού δήλωνε ανικανοποίητες ανάγκες έναντι του 2%  του μέσου όρου των Ευρωπαίων.

Την περίοδο της οικονομικής κρίσης 2011-2016 οι ανικανοποίητές υγειονομικές ανάγκες αυξήθηκαν από 6,2% το 2011 στο 12% το 2016.

Τη στιγμή που αύξαναν εκθετικά οι ανικανοποίητές ανάγκες στην Ελλάδα, στην υπόλοιπη Ευρώπη καταγραφόταν μια μείωση από το 2% στο 1,7% Η Ελλάδα αντί να συγκλίνει παρουσίαζε μεγάλες αποκλίσεις από την γενικότερη Ευρωπαϊκή τάση.

Τάσεις σύγκλισης

Τα τελευταία χρόνια ευτυχώς, η αποκλίνουσα τάση της Ελλάδος σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρώπης των ΕΕ-27 αντικαταστάθηκε από έντονους ρυθμούς σύγκλισης. Από το 12% που ήταν οι ανικανοποίητες ανάγκες το 2016, μειώθηκαν κάτω από το μισό, στο 5,7% το 2021.

Καταλήγοντας ο καθηγητής υπογράμμισε πως «Αυτό αποτελεί μια σημαντική επιτυχία της Ελληνικής Υγειονομικής πολιτικής των τελευταίων χρόνων. Η επιτυχής πορεία σύγκλισης της Ελλάδος προς τις Ευρωπαϊκές πολιτικές που αποβλέπουν στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και στην μακροχρόνια βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας θα πρέπει να αποτελέσουν στρατηγική επιλογή των προγραμμάτων υγείας των κομμάτων. Όπως υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επίτροπος για θέματα Υγείας Στέλλα Κυριακίδη,  οι υπάρχουσες ανισότητες έγιναν ακόμα πιο εμφανείς κατά την διάρκεια των κρίσεων. Παράλληλα όμως οι Ευρωπαίοι πολίτες έδειξαν εντυπωσιακή ανθεκτικότητα και δύναμη για την προάσπιση των αρχών της αλληλεγγύης, και της κοινωνικής ισότητας. Οι αρχές αυτές θα πρέπει να αποτελούν του θεμελιακούς στόχους εναρμονισμένης διακομματικής υγειονομικής πολιτικής».