Σχεδόν 2,3 δισ. ευρώ οι πληρωμές των ασθενών για φάρμακα

Με ρυθμό περίπου 7% αυξάνεται τα τελευταία πέντε χρόνια η φαρμακευτική δαπάνη για φάρμακα που συνταγογραφούνται και αποζημιώνονται από την κοινωνική ασφάλιση στη χώρα, φτάνοντας σχεδόν τα 6,2 δισ. ευρώ πέρυσι, από περίπου 4,4 δισ. ευρώ το 2017.

Στη διάρκεια των χρόνων αυτών, οι πληρωμές του κράτους παραμένουν γύρω στα 2,5 δισ. το χρόνο με την τελευταία τριετία το ποσό να ανεβαίνει στα 2,616 δισ. ευρώ, καθώς αποφασίσθηκε η πληρωμή και των εμβολίων από το Δημόσιο.

Τα υπόλοιπα ποσά για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών σε φάρμακα, καταβάλλονται είτε με τις υποχρεωτικές επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας προς το Δημόσιο, είτε με τις απ΄ ευθείας πληρωμές των ασθενών ως συμμετοχή στη φαρμακευτική τους περίθαλψη.

Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), η συμμετοχή των ασθενών για φάρμακα, έφτασε πέρυσι τα 674 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 57 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2017 που η συμμετοχή ασθενών ήταν 617 εκατ. ευρώ. Τα ενδιάμεσα χρόνια, η συμμετοχή των ασθενών παρέμενε αυξανόμενη σε απόλυτους αριθμούς, ανεβαίνοντας στα 625 εκατ. ευρώ το 2018, στα 636 εκατ. ευρώ το 2019, στα 639 εκατ. ευρώ το 2020 και στα 662 εκατ. ευρώ το 2021. Ο ρυθμός ανόδου της συμμετοχής των ασθενών τα χρόνια αυτά, ήταν μεσοσταθμικά 1,8%.

Όμως παρά την ανοδική αυτή πορεία των συμμετοχών από τους ασθενείς, ως ποσοστό στη συνολική φαρμακευτική δαπάνη, η θεσμοθετημένη συμμετοχή τους εμφανίζει μείωση, κάτω από το παγιοποιημένο ποσοστό του 15% που ίσχυε πριν κάν ξεκινήσει η οικονομική κρίση και το οποίο συνεχίστηκε και μέχρι το 2016. Η χρονιά εκείνη ήταν ορόσημο, καθώς για ένα τρίμηνο στη διάρκεια του 2016 (Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος) έφτασαν οι ασθενείς να καταβάλουν μέχρι και το 27% της αξίας των φαρμάκων που χρειάστηκαν..

Από το 2017 και μετά η πορεία του ποσοστού συμμετοχής των ασθενών φθίνει – πάντα σε σχέση με το σύνολο της δαπάνης, κατεβαίνοντας σταδιακά από το 14% στο 11%, παρά τα μεγαλύτερα ποσά που κλήθηκαν να καταβάλλουν οι ασθενείς από την τσέπη τους.

Ο λόγος είναι ότι στη διάρκεια των ετών αυτών, οι υποχρεωτικές επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας αυξάνονται σταδιακά, από το 24% του συνόλου της φαρμακευτικής δαπάνης το 2015, μέχρι να διπλασιαστούν πέρυσι, καθώς έφτασαν στο 47%. Τις ίδιες χρονιές, η συμμετοχή του κράτους στη φαρμακευτική περίθαλψη ήταν στο 60% του συνόλου της δαπάνης το 2016 και προχώρησε μειούμενη μέχρι το 42% του συνόλου της φαρμακευτικής δαπάνης, πέρυσι.

Κάτω από το «ραντάρ»

Επιστρέφοντας στις ιδιωτικές πληρωμές των ασθενών για φάρμακα, αυτή τη φορά εκτός της θεσμοθετημένης συμμετοχής τους για τη φαρμακευτική περίθαλψη, οι ασθενείς το 2022 πλήρωσαν άλλα 980 εκατ. ευρώ συνολικά, ποσό που επιμερίζεται σε 363 εκατ. ευρώ  για Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), 127 εκατ. ευρώ για φάρμακα της αρνητικής λίστας που συνταγογραφούνται αλλά δεν καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση, καθώς επίσης και άλλα 490 εκατ. ευρώ για φάρμακα – συνήθως χρονίων παθήσεων – που παρότι συνταγογραφούνται, επέλεξαν οι ίδιοι να αγοράσουν από το φαρμακείο απ’ ευθείας, είτε γιατί ήταν φθηνά, είτε γιατί ήταν οικονομικότερο να τα αγοράσουν οι ίδιοι αποφεύγοντας την πληρωμή της ιατρικής επίσκεψης για την επαναλαμβανόμενη συνταγή τους.

Τα αντίστοιχα ποσά για το 2020, ήταν 300 εκατ. ευρώ για ΜΗΣΥΦΑ, άλλα 120 εκατ. ευρώ από συνταγογραφούμενα φάρμακα, που εντάσσονται στην αρνητική λίστα και 650 εκατ. ευρώ για συνταγογραφούμενα φάρμακα –συνήθως χρονίων παθήσεων – τα οποία οι ασθενείς προτιμούν να παίρνουν απ΄ ευθείας από το φαρμακείο πληρώνοντας εξ’ ολοκλήρου τη δαπάνη τους, αντί να καταβάλλουν και επίσκεψη στο γιατρό για επαναλαμβανόμενες συνταγές.

Το ποσό όμως, που καταβάλλουν οι ασθενείς για απ΄ ευθείας αγορά φαρμάκων, είναι μειωμένο κατά 160 εκατ. ευρώ, δείχνοντας την  οικονομική αδυναμία τους πλέον να προχωρούν σε αγορές φαρμάκων μόνοι τους, χωρίς τον ΕΟΠΥΥ.

Από την άλλη πλευρά όμως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν και ένα πρόσθετο ποσό της τάξης των 700 εκατ. ευρώ που καταβάλλεται στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας – πέραν των ΜΗΣΥΦΑ – για συμπληρώματα, βιταμίνες ή ιατροτεχνολογικά σκευάσματα που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ή προτιμούν οι πολίτες να αγοράζουν και τα οποία αφορούν το καταναλωτικό κομμάτι των προϊόντων φαρμακείου.

Οι υποχρεωτικές επιστροφές

Σε ότι αφορά τις πληρωμές της φαρμακοβιομηχανίας, σε μια αγορά φαρμάκου που κινείται με ρυθμό ανόδου 7,1% μεσοσταθμικά στην πενταετία, οι υποχρεωτικές επιστροφές για clawback και rebate αυξάνονται με ρυθμό υπερδιπλάσιο, 18%, με το 2022 να φτάνουν τα 2,888 δισ. ευρώ ή το 47% της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης, έναντι 2,378 δισ. ευρώ ή το 42% της φαρμακευτικής δαπάνης το 2021. Τα αμέσως προηγούμενα χρόνια τα clawback και rebate διαμορφώθηκαν σε 1.996 εκατ. ευρώ ή 38% της δαπάνης το 2020, σε 1.851 εκατ. ευρώ ή 37% της δαπάνης το 2019, σε 1.498 εκατ. ευρώ ή 32% της δαπάνης το 2018 και σε 1.260 εκατ. ευρώ ή 28% της δαπάνης το 2017.