Ο βασιλιάς Κάρολος και η εκλιπούσα βασίλισσα Ελισάβετ Β’ έλάμβαναν πληρωμές που αντιστοιχούσαν σε περισσότερα από 1 δισ. λίρες από δύο κτήματα και ακίνητα που βρίσκονται στο επίκεντρο μιας συζήτησης σχετικά με το αν τα κέρδη αυτά θα έπρεπε ή όχι να δοθούν στο δημόσιο.

Ο Guardian διερεύνησε την βασιλική περιουσία και διαπίστωσε την πλήρη κλίμακα του εισοδήματος που απέσπασαν οι βασιλείς από τα δουκάτα του Λάνκαστερ και της Κορνουάλης, τα οποία διαχειρίζονται γιγαντιαία χαρτοφυλάκια γης και ακινήτων σε όλη την Αγγλία.

Πώς λειτουργούν τα δουκάτα

Τα δουκάτα λειτουργούν ως επαγγελματικά διοικούμενες αυτοκρατορίες ακινήτων που διαχειρίζονται εκτάσεις αγροτικής γης, ξενοδοχεία, μεσαιωνικά κάστρα, γραφεία, καταστήματα και μερικά από τα κορυφαία πολυτελή ακίνητα του Λονδίνου. Διαθέτουν επίσης σημαντικά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, αλλά δεν πληρώνουν φόρο εταιρειών ή φόρο υπεραξίας. Οι λογαριασμοί των δουκάτων, που φυλάσσονται σε κοινοβουλευτικά και κρατικά αρχεία, αποκαλύπτουν πώς η βασίλισσα και ο πρωτότοκος γιος της, με την ιδιότητά του ως δούκας της Κορνουάλης, επωφελήθηκαν από την τεράστια αύξηση των εσόδων τους από τα δουκάτα κατά τη διάρκεια της επτά δεκαετούς βασιλείας της.

Πέρυσι, τα έσοδά τους από τα δουκάτα ανήλθαν σε 41,8 εκατομμύρια λίρες. Προσαρμόζοντας τον πληθωρισμό, το ζεύγος έλαβε το ισοδύναμο άνω των 1,2 δισ. λιρών σε συνολικά έσοδα από τα δύο κτήματα.Τα κέρδη από το δουκάτο του Λάνκαστερ, το οποίο αποτελείται από 18.481 εκτάρια αγροτικής γης, κυρίως στη βόρεια Αγγλία και τα Μίντλαντς, περνούν αυτόματα σε όποιον κάθεται στο θρόνο. Το ίδιο το κτήμα αποτιμάται σε 652 εκατομμύρια λίρες.

Τα έσοδα του Δουκάτου της Κορνουάλης

Από την άλλη, το Δουκάτο της Κορνουάλης, το οποίο περιλαμβάνει 52.450 εκτάρια, κυρίως στη νοτιοδυτική Αγγλία, αξίζει πάνω από 1 δισεκατομμύριο λίρες. Το κτήμα δεν έχει συμβαδίσει με τη νομοθεσία, που ψηφίστηκε το 2013, για να φέρει την ισότητα των φύλων στη βασιλική διαδοχή. Τα κέρδη της εξακολουθούν να πηγαίνουν αυτόματα μόνο στον αρσενικό διάδοχο του θρόνου. Όταν ο Κάρολος, 74 ετών, έγινε βασιλιάς πέρυσι, το δουκάτο της Κορνουάλης πέρασε αυτόματα στον γιο του, πρίγκιπα Γουίλιαμ, 40 ετών, μετατρέποντάς τον, στα χαρτιά, σε δισεκατομμυριούχο και σε έναν από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες στην Αγγλία. Μάλιστα, από το Δοκάτο μπορεί να αναμένει ετήσια πληρωμή τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων λιρών.

Οι βασιλείς επιμένουν ότι τα έσοδα από το δουκάτο τους είναι «ιδιωτικά» και η κυβέρνηση τα αντιμετωπίζει ως εντελώς ξεχωριστά από την κυρίαρχη επιχορήγηση, την ετήσια πληρωμή που λαμβάνει η βασιλική οικογένεια από την κυβέρνηση για την κάλυψη των επίσημων δαπανών της. Και αυτή η πληρωμή έχει αυξηθεί δραματικά τον τελευταίο καιρό και κοστίζει στον φορολογούμενο 86 εκατ. λίρες ετησίως.

Το παλάτι έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι τα έσοδα που λαμβάνει από τα δύο δουκάτα δαπανώνται σε μεγάλο βαθμό για τα επίσημα καθήκοντα της οικογένειας, το δημόσιο έργο ή φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ωστόσο, οι βασιλείς δεν έχουν παράσχει ποτέ λεπτομερή απολογισμό για το πώς ξοδεύονται τα χρήματα από τα κτήματα, περιγράφοντάς τα ως «ιδιωτικές οικονομικές διευθετήσεις». Ο Κάρολος έχει αναφέρει ότι το 49% έως 51% των εσόδων του από τα δουκάτα του δαπανήθηκε για την κάλυψη δημόσιων και φιλανθρωπικών λειτουργιών τα τελευταία χρόνια.

Πότε ιδρύθηκαν τα δουκάτα

Οι απαρχές του δουκάτου του Λάνκαστερ χρονολογούνται από το 1265, όταν ο Ερρίκος Γ΄ κατέλαβε τη γη μετά από μια αποτυχημένη εξέγερση φεουδαρχών που ήθελαν να περιορίσουν τις εξουσίες του βασιλιά και να αποκτήσουν κάποια εκπροσώπηση. Ο βασιλιάς έδωσε τη γη, κυρίως στο βορρά, στο γιο του Έντμουντ.

Στον 14ο και 15ο αιώνα, δύο άλλοι βασιλείς – ο Ερρίκος Δ’ και ο Ερρίκος Ζ’ – εξέδωσαν χάρτες που επιβεβαίωναν την αξίωσή τους ότι το Δουκάτο του Λάνκαστερ θα παρέμενε πάντα στα ιδιωτικά χέρια όποιου βρισκόταν στον θρόνο.

Εν τω μεταξύ, το δουκάτο της Κορνουάλης δημιουργήθηκε το 1337 από τον βασιλιά Εδουάρδο Γ΄ για να εξασφαλίσει εισόδημα για τον γιο του από τη γη στη νότια Αγγλία. Όρισε μέσω βασιλικού χάρτη ότι η περιουσία θα ανήκε πάντα στον άρρενα διάδοχο του θρόνου, ο οποίος θα αναλάμβανε τον τίτλο του δούκα της Κορνουάλης.

Αυτοί που υποστηρίζουν την μοναρχία λένε ότι οι βασιλικοί χάρτες παρέχουν τη νομική αιτιολόγηση για τον ηγεμόνα και τον διάδοχο να ισχυρίζονται ότι τα έσοδα από τα δουκάτα ανήκουν σε αυτούς και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ιδιωτικό εισόδημα. Ο ισχυρισμός αυτός έχει επανειλημμένα αμφισβητηθεί.

Και τα δύο δουκάτα κατασχέθηκαν από τον Όλιβερ Κρόμγουελ το 1649 μετά τον εμφύλιο πόλεμο και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα ανήκαν στο κράτος. Αλλά 11 χρόνια αργότερα, με την αποκατάσταση της μοναρχίας, τα δουκάτα επέστρεψαν στον νέο βασιλιά, τον Κάρολο Β΄.

Ασαφές το καθεστώς των δουκάτων

Σήμερα, το καθεστώς των δουκάτων παραμένει ασαφές. Δεν είναι ούτε εταιρείες, ούτε καταπιστεύματα, ούτε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Ο μονάρχης και ο κληρονόμος δεν επιτρέπεται να πωλούν τα κεφαλαιουχικά περιουσιακά στοιχεία για προσωπικό όφελος, διασφαλίζοντας ότι και τα δύο δουκάτα μπορούν να μεταβιβαστούν στους μελλοντικούς βασιλείς ανέπαφα. Τα δουκάτα υποχρεούνται, βάσει ενός νόμου του 19ου αιώνα, να αποστέλλουν τους ετήσιους λογαριασμούς τους στο κοινοβούλιο. Αλλά εξαιρούνται από τον νόμο περί ελευθερίας της πληροφόρησης.

Όταν ο William Nye, ο πρώην προσωπικός γραμματέας του Καρόλου, πιέστηκε το 2013 από βουλευτές να εξηγήσει τι ακριβώς ήταν το Δουκάτο της Κορνουάλης, είπε ότι ήταν «ένας πολύ ασυνήθιστος οργανισμός … Είναι ένα ιδιωτικό κτήμα, από πολλές απόψεις όπως άλλα ιδιωτικά κτήματα, αλλά από μία ή δύο απόψεις δεν λειτουργεί ακριβώς σαν ένα ιδιωτικό κτήμα».

Αναμφισβήτητα, η πιο σημαντική διαφορά είναι η απαλλαγή τους από τον εταιρικό φόρο και τον φόρο κεφαλαιακών κερδών, αποτέλεσμα ενός μακροχρόνιου αλλά ασαφούς δόγματος που απαλλάσσει τους βασιλικούς οργανισμούς από τη συμμόρφωση με ένα μεγάλο μέρος των βρετανικών νόμων. Αυτό παρέχει στα δουκάτα εμπορικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις συμβατικές περιουσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Headlines