Τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για αποζημιώσεις σε θύματα απάτης

Αποζημίωση για ζημιές που θα υποστούν καταναλωτές σε περίπτωση κλοπής ή απώλειας τραπεζικής κάρτας ή κωδικών για συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέχρι η τράπεζα να μπλοκάρει τον λογαριασμό και εφόσον δεν υπάρχει δόλος από την πλευρά του καταναλωτή προβλέπει ήδη η ελληνική νομοθεσία με διάταξη που είχε εισαγάγει τον περασμένο Ιανουάριο το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή σε περίπτωση συναλλαγών με κάρτες ο κάτοχος θα έχει ευθύνη για ζημιά που μπορεί να υποστεί από απάτη σε βάρος του έως 50 ευρώ, ενώ στην περίπτωση απάτης μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών, δηλαδή εάν υπάρχει υποκλοπή κωδικών του e-banking, προβλέπεται για ζημιά έως 1.000 ευρώ ευθύνη του καταναλωτή και για την επιπλέον ζημιά ευθύνη των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Με τον τρόπο αυτόν προστατεύονται οι καταναλωτές σε περίπτωση «phishing», δηλαδή πρακτικών εξαπάτησης (π.χ. πλαστές ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα ή ειδοποιήσεις), με τις οποίες οι δράστες υφαρπάζουν τους μυστικούς κωδικούς (ΡΙΝ, ΤΑΝ) για διαδικτυακές συναλλαγές και μεταφορές χρημάτων.

Επίσης η νομοθεσία προβλέπει ότι σε κάθε περίπτωση το καθήκον επιμέλειας του παρόχου, δηλαδή των τραπεζών, επιτάσσει την υποχρέωση συνεχούς εποπτείας και ασφάλειας στο σύστημα για τη διασφάλιση των συναλλαγών. Αν ωστόσο ο πάροχος έχει εφαρμόσει μέτρα αυξημένης ασφάλειας τα οποία είναι αυστηρότερα αυτών που απαιτούνται από τις διατάξεις για την ισχυρή ταυτοποίηση των συναλλαγών, τότε, κατ’ εξαίρεση, δεν εφαρμόζεται περιορισμός της ευθύνης του παρόχου σε περίπτωση βαριάς αμέλειας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το ετήσιο κόστος από τις ηλεκτρονικές απάτες στην Ελλάδα ξεπερνά τα 22 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα «χάνονται» είτε στις αγορές με κάρτες μέσω Internet είτε στις μεταφορές, δηλαδή στις online πληρωμές και στις μεταφορές κεφαλαίου μέσω Internet και mobile banking.

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, το πρώτο εξάμηνο του 2022 «έκαναν φτερά» από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των Ελλήνων περισσότερα από 6 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με την Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, σε συναλλαγές αξίας άνω των 43 δισ. ευρώ τα περιστατικά απάτης αφορούσαν περισσότερα από 6 εκατ. ευρώ, με τον σχετικό δείκτη όμως να κυμαίνεται μόλις στο 0,01% και να αναλογεί σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 7.000 ευρώ αξία συναλλαγών.

Ανά περιστατικά απάτης, ο δείκτης κυμάνθηκε, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το α’ εξάμηνο του 2022 στο 0,02% και αναλογεί σε μία συναλλαγή απάτης ανά 6.600 συναλλαγές. Μάλιστα από την ανάλυση που έγινε αναφορικά με τα περιστατικά απάτης ανά δίαυλο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών (συναλλαγές σε τερματικά ΑΤΜ, πληρωμές σε τερματικά POS και εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς τη φυσική παρουσία της κάρτας (card not present – CNP), προκύπτει ότι το υψηλότερο ποσοστό απάτης αφορά τις εξ αποστάσεως συναλλαγές σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος.

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο αριθμός των συναλλαγών απάτης το πρώτο εξάμηνο του 2021 ανήλθε σε 136.153, με την αξία των συναλλαγών να υπερβαίνει τα 6,24 εκατ. ευρώ, ενώ το 2020 τα κρούσματα ηλεκτρονικής απάτης είχαν ξεπεράσει τις 442.000.