Οι Ευρωπαίοι τρίπαραν στην ψυχεδέλεια ήδη από την Εποχή του Χαλκού

Οι Ισπανοί φαίνεται ότι ξεκίνησαν τα ναρκωτικά πολύ πριν αρχίσουν τα ρέιβ πάρτι στην Ίμπιζα.

Οι κάτοικοι των Βελεαρίδων Νήσων χρησιμοποιούσαν παραισθησιογόνα φυτά ήδη πριν από περίπου 3.000 χρόνια, υποδεικνύουν αναλύσεις σε τούφες αρχαίων μαλλιών.

Τα ευρήματα προσφέρουν τις πρώτες άμεσες ενδείξεις για χρήση ψυχοτρόπων ουσιών στην Ευρώπη της Εποχής του Χαλκού, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature Scientific Reports.

Η μελέτη αφορά ένα σπήλαιο (εικόνα πάνω) στο νησί Μινόρκα που χρησιμοποιούταν ως χώρος ταφής για περίπου 600 χρόνια, μέχρι το 800 π.Χ.

Περίπου 120 άτομα είχαν ενταφιαστεί σε θάλαμο της σπηλιάς, ενώ ένας δεύτερος θάλαμος, ο οποίος βρέθηκε σφραγισμένος στο βάθος του σπηλαίου τη δεκαετία του 1990, περιείχε περίτεχνα ξύλινα αγγεία με τούφες μαλλιών, ηλικίας περίπου 3.000 ετών. Όλες είχαν βαφτεί κόκκινες με φυτικές χρωστικές, πιθανότατα μετά θάνατον.

Η εξέταση των τριχών με τις τεχνικές της υγρής χρωματογραφίας και της φασματοσκοπίας μάζας αποκάλυψε την παρουσία τριών ψυχροτρόπων αλκαλοειδών ουσιών, της ατροπίνης, της σκοπολαμίνης και της εφεδρίνης.

Η εφεδρίνη έχει διεγερτική δράση, ενώ η ατροπίνη και η σκοπολαμίνη προκαλούν ντελίριο, «το οποίο χαρακτηρίζεται από ακραία νοητική σύγχυση, ισχυρές και ρεαλιστικές παραισθήσεις, αποπροσανατολισμό, αλλαγή της αισθητηριακής αντίληψης και συμπεριφορική αποδιοργάνωση» γράφουν οι ερευνητές.

Συχνά επίσης αναφέρονται «εξωσωματικές εμπειρίες και αισθήματα αλλαγών του δέρματος, σαν να εκφύονται φτερά ή γούνα».

Η εφεδρίνη πιθανότατα προερχόταν από το φυτό εφέδρα (Ephedra fragilis), ενώ οι άλλες δύο ουσίες από φυτά της οικογένειας των στρυχνοειδών, όπως ο μανδραγόρας (Mandragora autumnalis), το γερούλι (Hyoscyamus albus) και στραμώνιο (Datura stramonium).

Όλα τα παραπάνω είδη έχουν μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση στην Ευρώπη και ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες.

Τα αλκαλοειδή των φυτών αυτών αξιοποιούνται σήμερα σε φάρμακα, σπάνια όμως χρησιμοποιούνται ως ναρκωτικά, δεδομένου ότι είναι άκρως τοξικά και η εμπειρία που προσφέρουν μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστη.

Στη Μινόρκα, η χρήση τους φαίνεται πως δεν ήταν περιστασιακή, αφού και τα τρία αλκαλοειδή βρέθηκαν σε όλο το μήκος των τριχών, περίπου 13 εκατοστά, κάτι που υποδεικνύει ότι η χρήση ήταν συχνή για τουλάχιστον έναν χρόνο.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι οι ψυχοτρόπες ουσίες χρησιμοποιούνταν σε ιεροτελεστίες, πιθανώς υπό την εποπτεία σαμάνων που «ήταν ικανοί να ελέγχουν τις παρενέργειες».

Παραμένει πάντως άγνωστο γιατί οι τούφες βρέθηκαν μακριά από άλλους τάφους, κλεισμένες σε τρίλοβα, διακοσμημένα ξύλινα αγγεία.

Η ερευνητική ομάδα σημειώνει πάντως πως γύρω στο 800 π.Χ., υπήρξαν μεγάλες κοινωνικές αλλαγές στους πληθυσμούς των Βελεαρίδων Νήσων.

Ένα σενάριο είναι ότι κάποια άτομα θέλησαν να διατηρήσουν ιερές παραδόσεις που εξαφανίζονταν, γι’ αυτό και έκρυψαν σε ξεχωριστό θάλαμο της σπηλιάς ιερά αντικείμενα όπως οι τούφες, οι οποίες ενδεχομένως προέρχονταν από σαμάνους.

Ίχνη ψυχοτρόπων ουσιών έχουν εντοπιστεί και σε αρχαιολογικά ευρήματα της ίδιας περίπου ηλικίας στην Ασία και τη Βόρεια και Νότια Αμερική, στην Ευρώπη όμως οι προηγούμενες οι ενδείξεις για χρήση ναρκωτικών στην προϊστορία είναι έμμεσες, όπως ψυχοτρόπα φυτά που εμφανίζονται σε καλλιτεχνικές απεικονίσεις.