Υπόγεια βουνά: Κομμάτια του βυθού αρχαίων ωκεανών βυθίστηκαν μέχρι τον πυρήνα της Γης

Χάρη στην ανάλυση σεισμικών κυμάτων που καταγράφηκαν με δίκτυο αισθητήρων στην Ανταρκτική, ερευνητές αναφέρουν ότι ανακάλυψαν εκτάσεις αρχαίου ωκεάνιου βυθού που βυθίστηκαν μέχρι τον πυρήνα της Γης σε διάστημα εκατομμυρίων ετών.

Ο φλοιός της Γης, το λεπτό εξωτερικό στρώμα του πλανήτη που περιλαμβάνει τις ηπείρους και τον βυθό των ωκεανών, δεν είναι μια στατική δομή αλλά συνεχώς «ανακυκλώνεται» λόγω της μετακίνησης των τεκτονικών πλακών.

Στις περιοχές όπου δύο τεκτονικές πλάκες συγκρούονται, η μία επικρατεί και παραμένει στην επιφάνεια, ενώ η δεύτερη γλιστρά κάτω από την πρώτη και σταδιακά βυθίζεται στον γήινο μανδύα, το παχύ στρώμα ανάμεσα στον φλοιό και τον πυρήνα της Γης, ο οποίος αποτελείται από σίδηρο και νικέλιο.

Άμεσες παρατηρήσεις είναι βέβαια αδύνατες σε αυτά τα βάθη, ωστόσο οι γεωλόγοι μπορούν να χαρτογραφούν τη δομή του μανδύα και του πυρήνα αναλύοντας σεισμικά κύματα που παράγονται από σεισμούς και διασχίζουν όλο τον πλανήτη (εικόνα πάνω). Η ταχύτητα και άλλα χαρακτηριστικά των κυμάτων αυτών αλλάζουν ανάλογα με τις ιδιότητες του υλικού στο οποίο ταξιδεύουν.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο έγκριτο Science Advances, διαπιστώνει ότι ο γήινος πυρήνας περιβάλλεται κατά τόπους από ένα σχετικά λεπτό στρώμα που επιβραδύνει τα σεισμικά κύματα. Η επιβράδυνση αυτή υποδεικνύει ότι το στρώμα αυτό είναι πυκνότερο από τον μανδύα, εξηγούν οι ερευνητές.

Το στρώμα αυτό δεν είναι ομοιόμορφο σε όλη τη Γη αλλά χωρίζεται σε επιμέρους μάζες ανακυκλωμένου ωκεάνιου πυθμένα, ορισμένες από τις οποίες έχουν ύψος 5 χιλιόμετρα ενώ άλλες ξεπερνούν τα 40 χιλιόμετρα.

Η μελέτη βασίστηκε σε καταγραφές από σεισμογράφους που εγκαταστάθηκαν στην Ανταρκτική (Lindsey Kenyon)

Ενδείξεις για αυτές τις μάζες, οι οποίες μοιάζουν με υπόγεια βουνά πάνω στον πυρήνα, σε βάθος περίπου 3.200 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, είχαν προκύψει και από προηγούμενες μελέτες, οι οποίες όμως εξέτασαν μικρές περιοχές του πυρήνα.

Η νέα μελέτη υποδεικνύει ότι τέτοια υπόγεια «βουνά» τυλίγουν τον πυρήνα σε μεγάλο μέρος της έκτασής τους.

«Αναλύοντας χιλιάδες σεισμικές καταγραφές από την Ανταρκτική, η μέθοδος υψηλής ανάλυσης που εφαρμόσαμε αποκάλυψε αυτές τις λεπτές, ανώμαλες ζώνες υλικού στο όριο πυρήνα-μανδύα όπου κι αν κοιτάξαμε» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Έντουαρντ Γκαρνέρο του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα.

«Το πάχος αυτού του υλικού κυμαίνεται από μερικά χιλιόμετρα σε δεκάδες χιλιόμετρα. Αυτό υποδεικνύει πως πρόκειται για βουνά πάνω στον πυρήνα, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις είναι πέντε φορές ψηλότερα από το Όρος Έβερεστ».

Αυτά τα υπόγεια «βουνά», λένε οι ερευνητές, δεν αποκλείεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην μεταφορά θερμότητας από τον πυρήνα στην επιφάνεια της Γης.

Πιθανότατα, πάντως, ο αρχαίος ωκεάνιος φλοιός δεν θα παραμείνει για πάντα στην ίδια θέση. Το υλικό αυτό μπορεί να παρασυρθεί από ρεύματα μάγματος, να φτάσει ξανά στην επιφάνεια έπειτα από εκατομμύρια χρόνια, και να γίνει έτσι και πάλι τμήμα του γήινου φλοιού.

Η ανακύκλωση δεν σταματά ποτέ και φτάνει μέχρι την καρδιά του πλανήτη.