Εκλογές «κανονικότητας» και… τοξικότητας

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου είναι ξεχωριστές όχι μόνο γιατί διεξάγονται με απλή αναλογική: έπειτα από έντεκα χρόνια, αυτή η εκλογική διαδικασία είναι η επίσημη πρώτη τής «μεταμνημονιακής» εποχής. Δεν τίθενται στο τραπέζι της συζήτησης η διαχείριση της λιτότητας, ο απολογισμός των δημοσιονομικών μέτρων, τα πισωγυρίσματα και οι «kolotoubes».

Οι πολίτες δεν πάνε στην κάλπη με το μαχαίρι στον λαιμό, με δεδομένο πως η χώρα βρίσκεται σε καθεστώς χρεοκοπίας και η όποια απόφασή τους επηρεάζει άμεσα την τσέπη και την καθημερινότητά τους. Οι πολλαπλές κρίσεις έχουν γίνει πια κανονικότητα – και η κανονικότητα, αναπόφευκτα, φέρνει εκλογές «κανονικότητας».

Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως όλες οι πλευρές προετοιμάζονται για επιπλέον δόσεις τοξικότητας τις μέρες που έρχονται: στη Μεταπολίτευση, οι εκλογές «κανονικότητας» είχαν πάντα και μπόλικη δόση σκανδαλολογίας – υποθέσεις που μερικές φορές κρίθηκαν περισσότερο στα τηλεοπτικά παράθυρα και στα σποτάκια των κομμάτων, παρά στη Βουλή και τις δικαστικές αίθουσες.

Σκάνδαλα

Δεν χρειάζεται κανείς να ψάξει στα τέλη της δεκαετίας του ’80 για να διαπιστώσει τον τρόπο με τον οποίο ένα σκάνδαλο και η πολιτική κουβέντα γύρω από αυτό μπορεί να διαμορφώσει μια προεκλογική περίοδο.

Στο γύρισμα του αιώνα, στις πιο επεισοδιακές εκλογές από το 1974 και μετά, η ΝΔ είχε σχεδόν καταφέρει να «γυρίσει» το αποτέλεσμα λόγω του «κραχ» στο Χρηματιστήριο και τις κατηγορίες για σχέσεις τής τότε κυβέρνησης με διαπλεκόμενα συμφέροντα.

Στις τελευταίες εκλογές πριν από την κρίση χρέους, το 2009, τον ρόλο τους είχαν παίξει και η υπόθεση της Siemens, αλλά και αυτή της Μονής Βατοπεδίου, που άφησε κληρονομιά τη φράση που ακόμα χρησιμοποιείται σε παρόμοιες περιστάσεις – «ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό;».

Κατηγορίες περί διαφθοράς έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους σ’ αυτήν την προεκλογική περίοδο – εξοχικά σε διάφορα νησιά, «ξετίναγμα» του πόθεν έσχες βουλευτών, πρώην και νυν υπουργών, «λάσπη» στον ανεμιστήρα που αγγίζει μέχρι και μέλη των οικογενειών στελεχών της μιας ή της άλλης πλευράς.

Αυτή η «γραμμή» τοξικότητας βλάπτει μακροπρόθεσμα όλο το πολιτικό σύστημα (και το αποτέλεσμα φαίνεται και σε κόμματα-μορφώματα που ξεπερνούν δημοσκοπικά το 3%), φέρνει όμως αποτέλεσμα όταν η κάλπη είναι κοντά. Γι’ αυτό και αξιοποιείται δεόντως.

Η τραγωδία των Τεμπών

Θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι διαφορετικά; Η τραγωδία των Τεμπών λειτούργησε, για κάποιες εβδομάδες, όπως λειτουργεί συνήθως ένα σοκαριστικό γεγονός.

Η ψυχρολουσία της πραγματικής κατάστασης στην οποία βρίσκονταν οι σιδηροδρομικές γραμμές και το πένθος για τους 57 νεκρούς που έχασαν τόσο άδικα τη ζωή τους ανάγκασαν τα πολιτικά κόμματα να ξαναδούν από την αρχή το ζήτημα του προγράμματός τους, γιατί συνειδητοποίησαν ότι κι αυτό θα παίξει τον ρόλο του στον δρόμο προς την κάλπη – ειδικά από τη στιγμή που ο κύριος υποψήφιος κυβερνητικός εταίρος, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, με το οποίο τόσο η ΝΔ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήθελαν να συζητήσουν εφόσον δεν προκύπτει αυτοδυναμία, θέτει κατεξοχήν ζήτημα προγραμματικών συγκλίσεων.

Το εκλογικό σύστημα με βάση το οποίο διεξάγεται η αναμέτρηση δεν επιτρέπει μπόλικη προεκλογική συζήτηση τέτοιου είδους – κι αυτό γιατί οι δύο μεγαλύτεροι πόλοι του δικομματισμού διεκδικούν όσο μεγαλύτερο μερίδιο της εκλογικής πίτας γίνεται, με τον έναν να προσδοκά να παραμείνει (μόνος) στην εξουσία και τον άλλο να επιδιώκει τη μεγάλη δημοσκοπική ανατροπή.

Ακόμα κι αυτή η νοοτροπία, δύο κομμάτων που μάχονται για την πρώτη θέση με αμφίρροπα αποτελέσματα (αν μη τι άλλο λόγω απλής αναλογικής), θυμίζει εποχές πιο ισχυρού δικομματισμού από αυτόν για τον οποίο μιλούν οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις των δημοσκόπων.

Η ΝΔ διεκδικεί τον χώρο της από τη λαϊκή Δεξιά έως το προοδευτικό Κέντρο, παίζοντας το χαρτί του «εμπρός-πίσω» και δείχνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ όπως έδειχνε τον κύριο αντίπαλό της σε εκλογές που έγιναν τριάντα χρόνια πριν.

Από την άλλη, η αξιωματική αντιπολίτευση διεκδικεί ακόμα και τη φρασεολογία της Δημοκρατικής Παράταξης, θέλοντας να θεωρηθεί συνεχιστής της – παρότι υπάρχει και τρίτος πόλος που επιμένει να φωνάζει την παρουσία του.

Ηλικίες 17 έως 24

Τα «κανονικά», μεταπολιτευτικά κόλπα, βέβαια, δεν πιάνουν σε όλους. Με βάση την τελευταία έρευνα της Pulse, από 40 ετών και κάτω, αλλά ειδικά στις ηλικίες 17 έως 24, οι ψηφοφόροι δεν έχουν αποκωδικοποιηθεί ακόμα – είτε δεν έχουν αποφασίσει ακριβώς τι θέλουν, είτε δεν τους κάνει καμία από τις υφιστάμενες λύσεις.

Οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν ζήσει περισσότερες εκλογές κρίσης παρά «κανονικότητας», δεν επηρεάζονται από την κλασική πολιτική ρητορική. Η δική τους επιλογή πολύ πιθανό να διαμορφώσει τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων – αν όχι αυτών που θα γίνουν φέτος, σίγουρα των επόμενων.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ