Stratfor: Κίνδυνος κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή – Ρουκέτες από τον Λίβανο στο Ισραήλ και τα αναμενόμενα αντίποινα

Οι ρουκέτες από τον Λίβανο και τη Γάζα, μαζί με τις αναταραχές σε όλη τη χώρα και τη Δυτική Όχθη, απειλούν να πυροδοτήσουν μεγάλη στρατιωτική κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή.

Την Πέμπτη 6 Απριλίου εκτοξεύτηκαν 34 ρουκέτες από τον νότιο Λίβανο προς το βόρειο Ισραήλ, τραυματίζοντας δύο Ισραηλινούς, στη μεγαλύτερη ανταλλαγή διασυνοριακών πυρών από τον πόλεμο του 2006 μεταξύ του Ισραήλ και των μαχητών της Χεζμπολάχ. Οι πύραυλοι εκτοξεύτηκαν ως απάντηση σε γεγονότα εντός του Ισραήλ που έχουν επιδεινώσει τις ήδη τεταμένες σχέσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων, εν μέσω μάλιστα εορταστικής περιόδου τόσο για τους μουσουλμάνους όσο και για τους Εβραίους.

Την Τετάρτη 5 Απριλίου, για δεύτερη φορά μέσα σε μια εβδομάδα, η ισραηλινή αστυνομία έδιωξε Παλαιστίνιους από το τέμενος αλ-Ακσα στην Ιερουσαλήμ, με τον ισχυρισμό ότι έφεραν εκρηκτικά και σκόπευαν να ταμπουρωθούν στο τζαμί. Η βίαιη απομάκρυνσή τους πυροδότησε συγκρούσεις μεταξύ Παλαιστινίων και ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας, ωθώντας τη Χεζμπολάχ να προειδοποιήσει ότι θα υποστηρίξει τους Παλαιστίνιους «με κάθε τρόπο». Ωστόσο, η Χεζμπολάχ αρνήθηκε την ανάμειξή της στις εκτοξεύσεις ρουκετών της Πέμπτης, για τις οποίες απέδωσε την ευθύνη στους Παλαιστίνιους του Λιβάνου. Ο ισραηλινός στρατός έκτοτε επίσης συνέδεσε τις επιθέσεις με δυνάμεις στον Λίβανο που υποστηρίζονται από την οργάνωση Χαμάς που εδρεύει στη Γάζα.

Η βία που προκλήθηκε από την επιχείρηση του Ισραήλ στο τέμενος αλ-Ακσα έχει προκαλέσει καταδίκη από την Τουρκία, το Μπαχρέιν και την Ιορδανία, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ζήτησαν έκτακτη σύνοδο στα Ηνωμένα Έθνη. Εν τω μεταξύ, έχουν ξεσπάσει ταραχές σε αραβικές κοινότητες σε όλο το Ισραήλ, καθώς και στη Δυτική Όχθη.

Οι αναταραχές συμπίπτουν με τις θρησκευτικές γιορτές του εβραϊκού Πάσχα, του Ραμαζανιού αλλά και του Ορθόδοξου Πάσχα (9 Απριλίου) — μια εποχή παραδοσιακά τεταμένη ιδιαίτερα στην Ιερουσαλήμ, όπου συχνά παρατηρείται αυξημένη βία σε τοποθεσίες ιερές και για τις τρεις θρησκείες. Φέτος, μια ομάδα υπερεθνικιστών Ισραηλινών προσπάθησε να πραγματοποιήσει θυσία ζώου στο τέμενος αλ-Ακσα, σε μια πρόκληση που αποσκοπούσε στην ενίσχυση των εβραϊκών αξιώσεων στην τοποθεσία, που είναι ιερή και για το Ισλάμ. Η αστυνομία τους σταμάτησε, ωστόσο, όπως αναφέρει το Euro2day, παραθέτοντας την ανάλυση του Stratfor, εντάθηκαν οι ανησυχίες των Παλαιστινίων ότι η ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ θα μπορούσε να υποστηρίξει τέτοιες ομάδες.

Το 2021 παλαιστινιακές ομάδες πραγματοποίησαν επίσης επιθέσεις με ρουκέτες από τον Λίβανο στο βόρειο Ισραήλ, οι οποίες απείλησαν να πυροδοτήσουν κλιμάκωση έως ότου παρενέβη η Χεζμπολάχ για να ελέγξει τις ομάδες.

Το Ισραήλ πιθανότατα θα επιδιώξει να περιορίσει τα αντίποινα μετά τις επιθέσεις από τον Λίβανο. Ωστόσο, θα μπορούσε να πυροδοτήσει διασυνοριακές μάχες στη Γάζα και/ή στον Λίβανο, ενώ οι αναταραχές στη Δυτική Όχθη, την Ιερουσαλήμ και σε ολόκληρο το Ισραήλ θα έχουν αυξομειώσεις στην υπόλοιπη εορταστική περίοδο. Δεδομένου ότι οι επιθέσεις προκάλεσαν μικρές ζημιές και μόλις δύο τραυματισμούς (25 από τις 34 ρουκέτες αναχαιτίστηκαν από την αεράμυνα), το Ισραήλ θα αποφύγει την πυροδότηση ενός άλλου μεγάλου πολέμου με τη Χεζμπολάχ.

Η στάση του Ισραήλ ίσως ανοίξει κύκλο διασυνοριακής βίας

Ωστόσο, οι δράστες των επιθέσεων της 6ης Απριλίου ενδέχεται να επιχειρήσουν περαιτέρω εκτοξεύσεις πυραύλων ως απάντηση στα -έστω συμβολικά- αντίποινα του Ισραήλ, οδηγώντας ενδεχομένως σ’ έναν κύκλο διασυνοριακής βίας, καθώς το Ισραήλ θα συνεχίσει να αντεπιτίθεται. Ένας τέτοιος κύκλος βίας είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει τη μεθόριο Ισραήλ-Λιβάνου. Αλλά θα μπορούσε να επεκταθεί εάν το Ισραήλ επιτεθεί σε στόχους σε άλλα σημεία του Λιβάνου που συνδέονται με τη Χαμάς, όπως σε καταυλισμούς Παλαιστινίων προσφύγων στη χώρα, ή εάν οι ισραηλινές αντεπιθέσεις προκαλέσουν σημαντικές απώλειες Λιβανέζων αμάχων.

Εν τω μεταξύ, οι υποκείμενοι παράγοντες αναταραχής σε Δυτική Όχθη, Ιερουσαλήμ και τις αραβικές κοινότητες θα συνεχίσουν να πυροδοτούν βία καθ’ όλη την περίοδο των διακοπών, με κινδύνους περαιτέρω κλιμάκωσης σε περιφερειακό επίπεδο.

Τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ είναι απρόθυμοι να εμπλακούν σε μεγάλο πόλεμο, λόγω του υψηλού υλικού και πολιτικού κόστους και για τις δύο πλευρές. Ο τελευταίος πόλεμος ανάμεσά τους, το 2006, ήταν σε μεγάλο βαθμό ατελέσφορος και κατέστρεψε σημαντικά τις υποδομές του Λιβάνου – αν επαναληφθεί κάτι τέτοιο, θα ήταν πολύ δύσκολο για τη Βηρυτό να το επιδιορθώσει εξαιτίας της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης στη χώρα. Εν τω μεταξύ, η ισραηλινή κυβέρνηση επικεντρώνεται πολιτικά στην επέκταση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη, καθώς και στην προσπάθεια διαπραγμάτευσης της αμφιλεγόμενης δικαστικής μεταρρύθμισης, ενώ προτιμά να λειτουργεί αποτρεπτικά προς τη Χεζμπολάχ παρά να προσπαθήσει να αναδιαμορφώσει τη στρατηγική ισορροπία μεταξύ τους.

Η βία στη Δυτική Όχθη και στις αραβικές κοινότητες του Ισραήλ έχει αυξηθεί τον τελευταίο χρόνο λόγω της επέκτασης των εποικισμών και των προκλήσεων από την ισραηλινή Ακροδεξιά. Αυτοί οι παράγοντες δεν θα εκλείψουν όταν αποκλιμακωθεί ο τρέχων κύκλος βίας, επομένως θα παραμείνει η απειλή περαιτέρω κλιμάκωσης.

Ωστόσο, δεν μπορούν και να αποκλειστούν τα σημαντικά ισραηλινά αντίποινα εναντίον του Λιβάνου ή/και της Γάζας, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση — ειδικά εάν προκύψουν σημαντικές απώλειες μαχητών, στρατιωτών ή αμάχων. Αναφορές από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις υποστηρίζουν ότι τα πρόσφατα πλήγματα πραγματοποιήθηκαν από νέες δυνάμεις που υποστηρίζονται από τη Χαμάς στον Λίβανο, και όχι από τη Χεζμπολάχ, ενώ τα ισραηλινά ΜΜΕ ανέφεραν ότι η ισραηλινή κυβέρνηση θα χτυπούσε στόχους στη Γάζα ως ανταπάντηση.

Επιπλέον, ο ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια επισκέφθηκε τον Λίβανο επιχειρώντας να εμβαθύνει τους δεσμούς της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας με τη Χεζμπολάχ, κάτι που το Ισραήλ θα μπορούσε να επικαλεστεί ως δικαιολογία για να χτυπήσει τη Γάζα και να τιμωρήσει τη Χαμάς. Σ’ ένα τέτοιο σενάριο, τα ακροδεξιά γεράκια της νέας κυβέρνησης του Ισραήλ ίσως προκρίνουν την επιλογή των άμεσων και ισχυρότερων αντιποίνων, εκτιμώντας  ότι η συνεχιζόμενη αναταραχή στην Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη θα συνεχίσει να παρέχει στη Χαμάς ευκαιρίες για να επιτίθεται στο Ισραήλ σε εκδίκηση για την καταστολή εναντίον των Παλαιστινίων.

Το ενδεχόμενο στρατιωτικής κλιμάκωσης είστε στη Γάζα είτε στον Λίβανο

Εάν το Ισραήλ προχωρήσει πέρα από τα συμβολικά αντίποινα, πιθανότατα θα πυροδοτήσει μια στρατιωτική κλιμάκωση είτε στη Γάζα είτε/και στον Λίβανο, που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε σύγκρουση ημερών που θα θυμίζει τον πόλεμο της Γάζας τον Μάιο του 2021. Μια τέτοια σύγκρουση θα αύξανε τους παράπλευρους κινδύνους ασφαλείας για όσους επισκέπτονται το Ισραήλ και θα προκαλούσε πιθανές εκτεταμένες διακοπές στα ταξίδια.

Εάν τα ισραηλινά αντίποινα επικεντρωθούν στη Γάζα, η απειλή θα είναι μεγαλύτερη σε πόλεις του νότιου και κεντρικού Ισραήλ, όπως η Ασκελόν και το Τελ Αβίβ. Εάν, από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ χτυπήσει τον Λίβανο, θα υπάρχει αυξημένη απειλή για πόλεις στο βόρειο Ισραήλ, όπως η Χάιφα, όπου μαχητικές ομάδες με έδρα τον Λίβανο ενδέχεται να επιχειρήσουν επιθέσεις. Σ’ αυτό το σενάριο, οι επιτιθέμενοι Παλαιστίνιοι πιθανότατα θα συνεχίσουν να στοχεύουν στρατιώτες και πολίτες στη Δυτική Όχθη μέσω πυροβολισμών, μαχαιρωμάτων και επιθέσεων με οχήματα. Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη στις 16 Μαρτίου, όταν άγνωστοι τοποθέτησαν αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό σε δρόμο στο βόρειο Ισραήλ, τραυματίζοντας έναν άμαχο.

Το Ισραήλ συνήθως απαντά στις προκλήσεις από τη Γάζα και τον Λίβανο με στοχευμένες αεροπορικές επιδρομές και επιθέσεις πυροβολικού, αποφεύγοντας τις σημαντικές απώλειες πολιτών και μαχητών ώστε να αποτραπεί μια εκτεταμένη σύγκρουση. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση του Ισραήλ περιλαμβάνει αξιωματούχους, όπως τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ και τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, οι οποίοι πιθανώς θα πιέσουν για πιο εκτεταμένα αντίποινα.

Ο πόλεμος στη Γάζα το 2021 διήρκεσε 11 ημέρες, ενώ ένας άλλος, μικρότερος γύρος μαχών τον Αύγουστο του 2022 κράτησε τρεις ημέρες. Ο πόλεμος του Ισραήλ το 2006 εναντίον της Χεζμπολάχ, αντίθετα, διήρκεσε περίπου έναν μήνα, καθώς και οι δύο πλευρές προχώρησαν σε πλήγματα μέχρι να εξαντλήσουν σημαντικό μέρος του οπλοστασίου τους ή/και το πολιτικό τους κεφάλαιο που υποστήριζε τη συνέχιση της σύγκρουσης.