Και στο βάθος… κλήρωση: Τροπολογία Κεραμέως για την ακυβερνησία στα ΑΕΙ που φέρνει ο νόμος της

Όταν η υπουργός Παιδείας κ. Νίκη Κεραμέως επέμεινε να επαναφέρει τα Συμβούλια Διοίκησης, έναν θεσμό που η ίδια η πανεπιστημιακή κοινότητα είχε απορρίψει με κάθε δυνατό τρόπο όταν δοκιμάστηκε να εφαρμοστεί την προηγούμενη δεκαετία, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που προειδοποιούσαν για τα προβλήματα που θα δημιουργούσε.

Και αυτά δεν περιορίζονταν απλώς στο ότι εισαγόταν ένα νέα σώμα διοίκησης, που σε πλευρές του ακύρωνε την έννοια του δημοκρατικού αυτοδιοίκητου που οφείλουν να έχουν τα Πανεπιστήμια, αλλά και όλα τα προβλήματα που θα δημιουργούσε η απαίτηση αυξημένης συναίνεσης μεταξύ των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου, δηλαδή αυτών που προέρχονται από τους καθηγητές του ιδρύματος, για την εκλογή των εξωτερικών μελών, αλλά και στη συνέχεια η συναίνεση εντός του συμβουλίου ως συνόλου για την εκλογή του Πρύτανη.

Προσθέστε σε όλα αυτά και ότι η επιλογή τα Συμβούλια να είναι 11μελή (έξι εσωτερικά, πέντε εξωτερικά μέλη) διαμόρφωνε ένα κρίσιμο εκλογικό σώμα, αυτό των εσωτερικών μελών, με ζυγό αριθμό μελών που είναι η «βασιλική οδός» για παραλυτικές ισοψηφίες, και έχετε μια εικόνα των προβλημάτων.

Θυμίζουμε εδώ ότι η αρχική διατύπωση του νόμου Κεραμέως για τη διαδικασία εκλογής ήταν η ακόλουθη:

«Τα εσωτερικά μέλη επιλέγουν με μυστική ψηφοφορία και πλειοψηφία πέντε έκτων (5/6) τα φυσικά πρόσωπα που κρίνονται ως καταλληλότερα για την πλήρωση των θέσεων των εξωτερικών μελών. Αν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία για το σύνολο των θέσεων των εξωτερικών μελών, η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα για τον αριθμό των θέσεων για τον οποίο δεν επετεύχθη η ως άνω απαιτούμενη πλειοψηφία, οπότε και απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των εσωτερικών μελών.»

Τα προβλήματα ανέδειξε το γεγονός ότι σε τρία πανεπιστήμια όπου δοκιμάστηκε να ξεκινήσει η διαδικασία, αυτή κατέληξε σε «εμπλοκή», εξαιτίας της αδυναμίας να υπάρξουν οι απαιτούμενες πλειοψηφίες για την εκλογή των εξωτερικών μελών, δηλαδή το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η διαδικασία εκλογής κηρύχθηκε άγονη και οι εκλογές για τα συμβούλια προκηρύχθηκαν εκ νέου.

Και στο βάθος… κλήρωση

Απέναντι σε αυτά τα αδιέξοδα, το υπουργείο Παιδείας επέλεξε να μην προχωρήσει σε μια συνολικότερη αναπροσαρμογή ενός θεσμικού πλαισίου που εμφανώς δεν λειτουργεί, αλλά προχωράει σε μια τροπολογία –που θα ψηφιστεί στην τελευταία μέρα νομοθετικού έργου της Βουλής– η οποία υποτίθεται ότι απαντά στα προβλήματα.

Ειδικότερα, η συγκεκριμένη τροπολογία καταρχάς αποσαφηνίζει τον τρόπο που θα μπορούσε να λυθεί μια «μπλοκαρισμένη» διαδικασία στο επίπεδο των εσωτερικών μελών, θέτοντας ταυτόχρονα και χρονικά πλαίσια μέσα στα οποία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.

«4. Τα εσωτερικά μέλη επιλέγουν με μυστική ψηφοφορία και πλειοψηφίας πέντε έκτων (5/6) τα φυσικά πρόσωπα που κρίνονται ως καταλληλότερα για την πλήρωση των θέσεων των εξωτερικών μελών. Αν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία για το σύνολο των Θέσεων των εξωτερικών μελών, η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα για τον αριθμό των Θέσεων για τον οποίο δεν επετεύχθη η ως άνω απαιτούμενη πλειοψηφία, οπότε και απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των εσωτερικών μελών. Εάν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα μεταξύ των υποψηφίων που ισοψήφησαν στην πρώτη Θέση, και σε περίπτωση μη ισοψηφίας μεταξύ των υποψηφίων που συγκέντρωσαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων και για την εκλογή τους απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των εσωτερικών μελών. Η διαδικασία ανάδειξης των εξωτερικών μελών ολοκληρώνεται το αργότερο εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία ανάδειξης των εσωτερικών μελών. Εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν καταστεί δυνατή η ανάδειξη του συνόλου ή μέρους των εξωτερικών μελών εντός της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου, η διαδικασία συγκρότησης του Συμβουλίου Διοίκησης καθίσταται άγονη.»

Όμως, η νέα τροπολογία προβλέπει ότι υπάρχει περίπτωση να υπάρχει αδιέξοδο ακόμη και μετά την επαναπροκήρυξη της διαδικασίας εκλογής – πράγμα αρκετά πιθανό για όποιον έχει εικόνα που λειτουργούν τέτοιες διαδικασίες στα ΑΕΙ.

Σε αυτή την περίπτωση το «μπαλάκι» περνάει στη Σύγκλητο που καλείται να ψηφίσει. Και εάν δεν καταφέρει ούτε η Σύγκλητος έχει σαφείς πλειοψηφίες, τότε καταλήγουμε στην… κλήρωση.

«4Α. Εάν μετά από την επαναπροκήρυξη δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία του συνόλου των εσωτερικών μελών για την ανάδειξη του συνόλου των εξωτερικών μελών σύμφωνα με την παρ. 4 και τη συγκρότηση του Συμβουλίου Διοίκησης, η αρμοδιότητα ανάδειξης των εξωτερικών μελών περιέρχεται στη Σύγκλητο του Α.Ε.Ι. Η ψηφοφορία διενεργείται μεταξύ του συνόλου των υποψηφίων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τη θέση του εξωτερικού μέλους. Ως εξωτερικά μέλη αναδεικνύονται κατόπιν μυστικής ψηφοφορίας οι υποψήφιοι που λαμβάνουν την αυξημένη πλειοψηφία δύο τρίτων (2/3) των μελών της Συγκλήτου του Α.Ε.Ι.. Εάν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία κατά την πρώτη συνεδρίαση της Συγκλήτου, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα όπου απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των μελών της Συγκλήτου. Εάν εξαντληθεί ο ανώτατος αριθμός των συνεδριάσεων και δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία για την κάλυψη του συνόλου των θέσεων των εξωτερικών μελών, διενεργείται κλήρωση μεταξύ των υποψηφίων που ισοψήφησαν στην πρώτη θέση, και σε περίπτωση μη ισοψηφίας στην πρώτη Θέση μεταξύ αυτών που έλαβαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων».

Το διαρκές αδιέξοδο

Δηλαδή, ένα ολόκληρο εκλογικό σύστημα, που ξεκινά με την εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία εκλογής των εσωτερικών μελών των ιδρυμάτων, που περιλαμβάνει ταξινομική ψήφο σε συνδυασμό με τον περιορισμό του ενός εκλεγμένου μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης ανά σχολή (με την εξαίρεση ιδρυμάτων με λιγότερες από 6 σχολές), συνεχίζεται με τις αυξημένες πλειοψηφίες της διαδικασίας επιλογής των εξωτερικών μελών, καταλήξει τελικά στην… κλήρωση από τη Σύγκλητο.

Και όλα αυτά πριν ξεκινήσει η διαδικασία εκλογής του Πρύτανη.

Μάλιστα, επειδή η διαδικασία αυτή δεν είναι απλή, το υπουργείο Παιδείας με την ίδια Τροπολογία σπεύδει να ζητήσει από τα ιδρύματα να αποφασίσουν και να εντάξουν στους εσωτερικούς κανονισμούς τους, τον ανώτατο αριθμό συνεδριάσεων των εσωτερικών μελών και των Συγκλήτων σε περίπτωση αδυναμίας διαμόρφωσης πλειοψηφίας μεταξύ των εσωτερικών μελών.

Καθώς μάλιστα όλα αυτά συνεπάγονται ούτως ή άλλως καθυστερήσεις σημαντικές, αυτό δεν συνεπάγεται μόνο την ανάγκη παράτασης της θητείας των προηγούμενων οργάνων διοίκησης μέχρις ότου… βγει άσπρος καπνός, αλλά και την αντιμετώπιση του ενδεχομένου μέχρι τότε να έχουν αφυπηρετήσει τα μέλη της προηγούμενης διοίκησης. Οπότε προστίθεται και πρόβλεψη ότι σε αυτή την περίπτωση «οι αρμοδιότητες του Πρύτανη ασκούνται μεταβατικά από το αρχαιότερο μέλος Δ.Ε.Π. πρώτης βαθμίδας που έχει αναδειχτεί ως εσωτερικό μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης».

Τα αδιέξοδα μιας «μεταρρύθμισης»

Όλα αυτή τη εντυπωσιακή παράθεση ρυθμίσεων για το τι θα γίνει εάν μια διαδικασία εκλογής βρεθεί σε εμπλοκή – για την ακρίβεια η τελική μορφή των σχετικών άρθρων του νόμου Κεραμέως για τα ΑΕΙ θα έχουν συντριπτικά περισσότερες προβλέψεις για την εμπλοκή παρά για την υποτίθεται κανονική εκλογή – δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να επιβεβαιώνουν τα προβλήματα με τον τρόπο που μεθοδεύτηκε η διαδικασία επαναφοράς των Συμβουλίων Διοίκησης. Στοιχείο που θα απαιτούσε μάλλον την ομολογία αποτυχίας, παρά μια προσπάθεια διαχείρισης του αδιεξόδου που καταλήγει στην… κλήρωση και στην αναίρεση της δημοκρατικής διαδικασίας.