Διαρροή απορρήτων: Η Αίγυπτος σχεδίαζε να προμηθεύσει πυραύλους στη Ρωσία

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Ελ Σίσι, ένας από τους στενότερους συμμάχους της Αμερικής στη Μέση Ανατολή και σημαντικός αποδέκτης αμερικανικής βοήθειας, διέταξε πρόσφατα τους υφισταμένους του να κατασκευάσουν έως και 40.000 ρουκέτες που θα αποσταλούν κρυφά στη Ρωσία, σύμφωνα με έγγραφο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που διέρρευσε.

Ένα τμήμα ενός άκρως απόρρητου εγγράφου, με ημερομηνία 17 Φεβρουαρίου, συνοψίζει υποτιθέμενες συνομιλίες μεταξύ του Σίσι και ανώτερων αιγυπτιακών στρατιωτικών αξιωματούχων και αναφέρεται επίσης σε σχέδια προμήθειας στη Ρωσία πυροβολικού και πυρίτιδας. Στο έγγραφο, ο Σίσι δίνει εντολή στους αξιωματούχους να κρατήσουν μυστική την παραγωγή και την αποστολή των πυραύλων «για να αποφευχθούν προβλήματα με τη Δύση».

Μέσα στα απόρρητα αρχεία των ΗΠΑ

Η Washington Post απέκτησε το έγγραφο από έναν σωρό εικόνων με απόρρητα αρχεία που αναρτήθηκαν τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο στο Discord, μια εφαρμογή συνομιλίας που είναι δημοφιλής στους παίκτες. Το έγγραφο δεν είχε αναφερθεί προηγουμένως. Η αποκάλυψη έρχεται καθώς η Ρωσία διεξάγει πόλεμο με την Ουκρανία, στον οποίο και οι δύο πλευρές επιδιώκουν τον ανεφοδιασμό των εξαντλημένων οπλοστασίων.

Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με το έγγραφο και την ειλικρίνεια των συνομιλιών που περιγράφει, ο πρέσβης Ahmed Abu Zeid, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Αιγύπτου, δήλωσε ότι «η θέση της Αιγύπτου από την αρχή βασίζεται στη μη εμπλοκή σε αυτή την κρίση και στη δέσμευση να διατηρήσει ίσες αποστάσεις και με τις δύο πλευρές, ενώ επιβεβαιώνει την υποστήριξη της Αιγύπτου στον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο στα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ». «Συνεχίζουμε να προτρέπουμε και τα δύο μέρη να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να επιτύχουν μια πολιτική λύση μέσω διαπραγματεύσεων», είπε.

Τι απαντούν Αμερικανοί αξιωματούχοι

Αμερικανός κυβερνητικός αξιωματούχος, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για να αντιμετωπίσει ευαίσθητες πληροφορίες, δήλωσε: «Δεν γνωρίζουμε καμία εκτέλεση αυτού του σχεδίου», αναφερόμενος στην πρωτοβουλία εξαγωγής πυραύλων. «Δεν έχουμε δει να συμβαίνει κάτι τέτοιο», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.

Η παροχή όπλων στη Ρωσία για τον πόλεμό της στην Ουκρανία θα αποτελούσε ένα δυνητικά εκρηκτικό παιχνίδι για την Αίγυπτο, ένα έθνος που, παρά την εμβάθυνση των δεσμών του με τη Μόσχα, παραμένει βαθιά προσηλωμένο στη συνεργασία του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες επί δεκαετίες παρέχουν στη χώρα πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε βοήθεια ασφαλείας. Το έγγραφο δεν αναφέρει ρητά γιατί η Ρωσία ενδιαφέρεται να αποκτήσει τους πυραύλους, αλλά ο στρατός της έχει δαπανήσει τεράστιες ποσότητες πυρομαχικών στον πόλεμο, και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει υποστηρίξει ότι η Βόρεια Κορέα προμηθεύει κρυφά τη Ρωσία με βλήματα πυροβολικού και ότι η Κίνα εξετάζει το ενδεχόμενο να κάνει το ίδιο.

Η Αίγυπτος και άλλοι Αμερικανοί εταίροι στη Μέση Ανατολή προσπάθησαν να παραμείνουν στο περιθώριο της αντιπαράθεσης των δυτικών κρατών με τη Ρωσία για την Ουκρανία, αναζητώντας ένα πιθανό αντιστάθμισμα απέναντι στον φθίνοντα ρόλο της Αμερικής στην περιοχή και νέα μέσα για να διασφαλίσουν την οικονομική και στρατιωτική τους ασφάλεια. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αυξήσει τις τιμές των εμπορευμάτων παγκοσμίως και έχει ασκήσει σοβαρή πίεση στην Αίγυπτο, τον κορυφαίο εισαγωγέα σιταριού στον κόσμο, η οποία έχει λάβει πάνω από το 80% του σιταριού της από τη Ρωσία και την Ουκρανία τα τελευταία χρόνια.

Πώς το σχολίασε η Γερουσία

«Η Αίγυπτος είναι ένας από τους παλαιότερους συμμάχους μας στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο γερουσιαστής Chris Murphy (D-Conn.), ο οποίος είναι μέλος των επιτροπών Εξωτερικών Σχέσεων και Κονδυλίων της Γερουσίας. «Αν είναι αλήθεια ότι ο Σίσι κατασκευάζει κρυφά πυραύλους για τη Ρωσία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία, πρέπει να κάνουμε έναν σοβαρό απολογισμό για την κατάσταση της σχέσης μας».

Η Σάρα Μάργκον, διευθύντρια εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στο Open Society Foundations και κάποτε υποψήφια της κυβέρνησης Μπάιντεν για την ανώτατη θέση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε ότι «η σκόπιμη πώληση και παράδοση πυραύλων στη ρωσική κυβέρνηση, η οποία έχει διαπράξει τόσο σαφή εγκλήματα πολέμου και άλλα εγκλήματα θηριωδίας, είναι απλώς πέρα από κάθε όριο, ειδικά για έναν φαινομενικά στενό σύμμαχο των ΗΠΑ».

Τι περιλαμβάνει το μυστικό σχέδιο Σίσι

Οι αποκαλύψεις του εγγράφου, αν αληθεύουν, εγείρουν το ερώτημα αν οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα πρέπει να συνεχίσουν να υπερασπίζονται και να υποστηρίζουν» την Αίγυπτο, αν η κυβέρνηση Σίσι επιδιώκει μια πώληση που «θα εξυπηρετεί τις άμεσες ανάγκες του Καΐρου, αλλά είναι πιθανό να έχει σοβαρές αρνητικές παγκόσμιες επιπτώσεις», είπε.

Το έγγραφο περιγράφει ότι ο Σίσι έδωσε οδηγίες την 1η Φεβρουαρίου για τη μυστικότητα της προμήθειας των πυραύλων προκειμένου «να αποφευχθούν προβλήματα με τη Δύση», λέγοντας σε ένα πρόσωπο που αναφέρεται μόνο ως Salah al-Din ότι οι εργάτες του εργοστασίου πρέπει να ενημερώνονται ότι τα βλήματα προορίζονται για τον αιγυπτιακό στρατό. Ο Salah al-Din είναι πιθανότατα ο Mohamed Salah al-Din, ο υφυπουργός στρατιωτικής παραγωγής. Η πυρίτιδα που προσφέρεται στη Ρωσία θα προερχόταν από το Εργοστάσιο 18, ανέφερε το έγγραφο, το οποίο είναι το όνομα ενός εργοστασίου παραγωγής χημικών προϊόντων δεκαετιών.

Το έγγραφο αναφέρει ότι ο Salah al-Din δήλωσε ότι «θα διέταζε τους ανθρώπους του να δουλεύουν με βάρδιες, αν χρειαστεί, επειδή ήταν το λιγότερο που μπορούσε να κάνει η Αίγυπτος για να ξεπληρώσει τη Ρωσία για την απροσδιόριστη βοήθεια που είχε προσφέρει νωρίτερα». Το έγγραφο δεν καθιστά σαφές ποια ήταν η προηγούμενη ρωσική βοήθεια. Το έγγραφο που διέρρευσε αναφέρει τον Salah al-Din να λέει ότι οι Ρώσοι του είπαν ότι ήταν πρόθυμοι να «αγοράσουν οτιδήποτε».

Το κίνητρο της συμφωνίας για τους πυραύλους

Η Μόσχα και το Κάιρο έχουν συνάψει αρκετές σημαντικές συμφωνίες πρόσφατα, συμπεριλαμβανομένης μιας συμφωνίας φέτος για τη Ρωσία να κατασκευάσει ένα τεράστιο σιδηροδρομικό εργαστήριο στην Αίγυπτο. Η Rosatom, η κρατική εταιρεία ατομικής ενέργειας της Ρωσίας, ξεκίνησε επίσης πέρυσι την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού της Αιγύπτου.

Ίσως το πιο σημαντικό, αφού ο πόλεμος στην Ουκρανία διέκοψε την πρόσβαση στο ουκρανικό σιτάρι, το Κάιρο άρχισε να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις αγορές ρωσικών σιτηρών. Η συμφωνία βοήθησε την Αίγυπτο να αποφύγει τις ελλείψεις σιταριού που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κοινωνικές αναταραχές σε μια χώρα όπου η φτώχεια είναι ευρέως διαδεδομένη και το ψωμί σερβίρεται σχεδόν με κάθε γεύμα. Η Αίγυπτος επιθυμεί διακαώς να αποφύγει μια εξέγερση στο εσωτερικό της, όπου μια οξεία οικονομική κρίση, συμπεριλαμβανομένης της υποτίμησης του νομίσματος, του υψηλού πληθωρισμού και της ραγδαίας αύξησης των τιμών των τροφίμων – που τροφοδοτείται εν μέρει από τον πόλεμο στην Ουκρανία – προκαλεί απογοήτευση στους πολίτες.

Στο έγγραφο, ο Σίσι αναφέρεται να λέει ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να πουλήσει «συνηθισμένα πράγματα» στην Κίνα για να δημιουργήσει χώρο για «περισσότερη παραγωγή Sakr 45», μια αναφορά σε έναν τύπο πυραύλων 122 χιλιοστών που κατασκευάζει η Αίγυπτος. Το έγγραφο δεν αναφέρει ρητά αν οι πύραυλοι που θα παράγονταν για τη Ρωσία ήταν Sakr 45, αλλά οι πύραυλοι αυτοί θα ήταν συμβατοί με τους ρωσικούς εκτοξευτές πολλαπλών πυραύλων Grad. Η παροχή όπλων στη ρωσική κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Αιγύπτου.

Από που προέρχονται οι πληροφορίες του εγγράφου

Οι εταιρείες που ανήκουν στον στρατό έχουν ευδοκιμήσει υπό την εξουσία του Σίσι. Έχει επιβλέψει το άνοιγμα πολλών νέων στρατιωτικών εργοστασίων τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένου ενός το 2020 που ονομάζεται Εργοστάσιο 300, το οποίο παράγει φορητά όπλα, πυρομαχικά και πυραύλους. Την ίδια χρονιά, η Αίγυπτος παρουσίασε ένα σχέδιο για την επέκταση της παραγωγής τέτοιου υλικού, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής περισσότερων πυρομαχικών και εξαρτημάτων για διάφορα είδη όπλων.

Ενώ το έγγραφο δεν αναφέρει πώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ απέκτησε τις λεπτομέρειες των αιγυπτιακών διαβουλεύσεων, ορισμένες από τις πληροφορίες στα έγγραφα που διέρρευσαν πρόσφατα φαίνεται να προέρχονται από την υπηρεσία πληροφοριών σημάτων, η οποία αναφέρεται σε τεχνικά μέσα όπως οι υποκλοπές επικοινωνιών. Η αμερικανική κυβέρνηση διαθέτει εδώ και πολύ καιρό μια τεράστια ικανότητα υποκλοπών και ένα ιστορικό υποκλοπών επικοινωνιών από ξένους ηγέτες.

Η συνομιλία της 1ης Φεβρουαρίου στην οποία εμπλέκεται ο Σίσι θα συνέβη μόλις λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν με τον πρόεδρο της Αιγύπτου κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Κάιρο. Αμέσως μετά την επίσκεψη του Μπλίνκεν, ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών Σαμέχ Σούκρι ταξίδεψε στη Μόσχα για συνομιλίες με Ρώσους ηγέτες. Οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αιγύπτου ήταν τεταμένες τα τελευταία χρόνια, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν αύξησε την πίεση στην κυβέρνηση Σίσι για το ιστορικό της στην καταστολή της κοινωνίας των πολιτών, τη φυλάκιση αντιφρονούντων και τη χρήση βίας κατά των επικριτών.

Ποιος ο ρόλος της Αιγύπτου στην αμερικανική στρατηγική

Τον Σεπτέμβριο, Αμερικανοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι θα παρακρατούσαν 130 εκατομμύρια δολάρια από την ετήσια κατανομή της Αιγύπτου ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε βοήθεια για την ασφάλεια, λόγω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Καΐρου. Στην απόφασή τους να μην παρακρατήσουν περισσότερη βοήθεια, επικαλέστηκαν βήματα προς την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης να εξισορροπήσει την ανησυχία για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ και της περιοχής.

Διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις έχουν εκτιμήσει τον ρόλο της Αιγύπτου στη διαμεσολάβηση για τη σύναψη συμφωνιών για τον περιορισμό της βίας στη μακρόχρονη ισραηλινο-παλαιστινιακή διαμάχη. Τον Μάρτιο, εκπρόσωποι από το Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη συναντήθηκαν στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, σε μια προσπάθεια να κατευνάσουν τις εντάσεις γύρω από την τελευταία αναζωπύρωση της βίας.

Αλλά από την πλευρά της, η Αίγυπτος έχει γίνει όλο και πιο δυσαρεστημένη με τη σχέση της με τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των όρων που θέτει η Ουάσινγκτον για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον εκδημοκρατισμό. Το Κάιρο πιστεύει ότι η θέση του αποδυναμώνεται αν γίνει υπερβολικά εξαρτημένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τη μακροχρόνια σχέση του με τη Ρωσία ως τρόπο άσκησης πίεσης, δήλωσε ο Jon Alterman, διευθυντής του Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.