Εβραϊκά: Η παρουσία των Εβραίων στα νησιά του Ιονίου

Η παρουσία των Εβραίων στην Κέρκυρα ανάγεται τον 12ο αιώνα μ. Χ. Τότε έχουμε την πρώτη γραπτή μαρτυρία στο «Οδοιπορικό» του Ισπανού ραβίνου Βενιαμίν Μπεν Γιονά, ο οποίος έγραψε ότι κατά την επίσκεψή του συνάντησε έναν Εβραίο με το όνομα Ιωσήφ που ασκούσε το επάγγελμα του βαφέα.

Μετά την κατάληψη του νησιού από τους Ανδηγαυούς το 1261 μεταφέρθηκαν πολλοί Εβραίοι στο νησί. Στη συνέχεια το 1492 αρκετοί Εβραίοι από την Ισπανία εγκαταστάθηκαν στο νησί και ακολούθησαν και άλλοι δύο χρόνια αργότερα οι Εβραίοι της Απουλίας.

Η εγκατάσταση στο νησί και οι 3 συναγωγές

Αυτοί μαζί με κάποιους άλλους από την Πορτογαλία δημιούργησαν την κοινότητα την «Απουλιανή». Αυτοί ζούσαν μέσα στο φρούριο έχοντας δική τους Συναγωγή και νεκροταφείο. Από την άλλη, η παλιά κοινότητα των αυτοχθόνων Εβραίων οι «Ρωμανιώτες» ζούσαν στο λόφο του «Καμπιέλου» που αργότερα πήρε το όνομα «Οβρηοβούνι ή Ιουδαϊκό όρος».

Το 1622  με αυστηρό διάταγμα του Γενικού Προνοητή οι Εβραίοι υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν οριστικά σε μια συνοικία που προσδιοριζόταν από τους σημερινούς δρόμους Βελισσαρίου, Αγίας Σοφίας και Παλαιολόγου. Αρχικά υπήρχαν τρεις συναγωγές στην πόλη.

Μετά την καταστροφή της πρώτης συναγωγής το 1537 (« Πουλιέζα) χτίστηκε στην οδό Παλαιολόγου μια άλλη («VECCIA») η οποία καταστράφηκε από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς το 1943.

Τότε οι Ρωμανιώτες Εβραίοι αφού εγκατέλειψαν τη Συναγωγή «Γκρέκα» που βρισκόταν στο «Οβρηοβούνι» έχτισαν στα χρόνια της Αγγλοκρατίας τη συναγωγή  «Nuova», η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα στην οδό Βελισσαρίου.

Τα «Εβραϊκά» του 1712

Στις 12 Απριλίου 1712, στη θέση Ντάβια, νοτιοανατολικά της πόλης της Ζακύνθου, βρέθηκε δολοφονημένος ο πεντάχρονος Γεώργιος Ζερβός. Ο λαός πείστηκε ότι τον σταύρωσαν οι Εβραίοι, λόγω του επικείμενου Εβραϊκού Πάσχα. Από τη νεκροψία διαπιστώθηκε ότι έφερε τραύματα στα χέρια και τα πόδια. Ο Προβλεπτής Πέτρος Βραγαδίνος για να προλάβει ταραχές υποσχέθηκε στο λαό την τιμωρία των Εβραίων.

Παρά τα μέτρα που ελήφθησαν, σημειώθηκαν επιθέσεις και λεηλασίες στο γκέτο. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ο Προβλεπτής έχτισε τις παρόδους που οδηγούσαν στην εβραϊκή συνοικία και τις έκλεισε με πύλες. Στην κεντρική πύλη εντοίχισε την επιγραφή: «In cruce quia crucificerunt = Οι σταυρώ σταυρώσαντες σταυρωθήτωσαν». Την επιγραφή αυτή αφαίρεσε ο νεαρός τότε ποιητής Ούγος Φώσκολος, όταν κατέλαβαν το νησί οι Γάλλοι το 1797.

Τα «Εβραϊκά» του 1760

Στα τέλη Ιουνίου του 1797 κι ενώ γινόταν η πρώτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στην Κέρκυρα επί Γαλλοκρατίας, εισέβαλαν χριστιανοί στο Δημαρχείο και απαίτησαν την εκδίωξη των Εβραίων δημοτικών συμβούλων. Στη συνέχεια ο όχλος κατευθύνθηκε στην εβραϊκή συνοικία, κακοποίησε πολλούς Εβραίους και λεηλάτησε τις κατοικίες τους.

Ο γάλλος αρμοστής στρατηγός Ζεντιγί διέλυσε τη στάση και διακήρυξε ότι η Γαλλική Δημοκρατία θεωρεί όλους τους πολίτες της ίσους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Στην καταστολή της στάσης καθοριστικό ρόλο είχε ο πρωτόπαπας (ονομασία του ορθόδοξου επισκόπου επί Ενετοκρατίας) Γεώργιος Χαλικιόπουλος – Μάντζαρος, θείος του εθνικού μας συνθέτη Νικολάου Μάντζαρου.

Τα «Εβραϊκά» του 1891

Τα γεγονότα της Κέρκυρας έφτασαν στη Ζάκυνθο, όπου δεν άργησε να εκδηλωθούν οι εχθρικές διαθέσεις μερίδας ντόπιων χριστιανών κατά των εβραίων συμπολιτών τους. Οι τοπικές αρχές πήραν κάποια μέτρα, λόγω του επικείμενου Πάσχα, με την τοποθέτηση φρουράς στις παρόδους που οδηγούσαν στο γκέτο. Στις 2 μ.μ. της Μεγάλης Παρασκευής (19 Απριλίου), ενώ γινόταν η λιτανεία του Εσταυρωμένου από τον ναό του Αγίου Νικολάου του Μώλου, ο όχλος αποπειράθηκε να διασπάσει τη στρατιωτική ζώνη και να εισέλθει στην εβραϊκή συνοικία.

Ατυχώς ο διοικητής του στρατιωτικού αποσπάσματος υπολοχαγός Ευάγγελος Σολωμός έχασε τη ψυχραιμία του και διέταξε πυρ κατά του εφορμούντος όχλου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πέντε άτομα και να τραυματιστούν αρκετά άλλα. Το κλίμα της αντεκδίκησης δεν άργησε να εκδηλωθεί. Χριστιανοί εισέβαλαν σε κατοικίες Εβραίων που βρίσκονταν εκτός γκέτο και τις λεηλάτησαν. Οι πρωταίτιοι οδηγήθηκαν σε δίκη στο Πύργο της Ηλείας, αλλά αθωώθηκαν από το δικαστήριο των ενόρκων τον Ιανουάριο του 1893.

πηγές: sansimera.gr

corfuland.gr