Τα μυστικά της μακροζωίας

Στη σχέση διατροφής και υγείας αποδίδεται μεγάλη σημασία ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη, όπου στους «Αφορισμούς» τονίζεται η σημασία της διατροφής για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των 4 «Χυμών» του ανθρώπινου σώματος, αλλά και η βλαπτική επίδραση της παχυσαρκίας και της υπερβολικής πρόσληψης ενέργειας με την τροφή.

Η μελέτη «Framingham Heart Study» έθεσε την έννοια του παράγοντα κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο και μαζί με τη μελέτη «Seven Countries Study» τεκμηρίωσαν συγκεκριμένα πρότυπα διατροφής, και μεταξύ αυτών το «Μεσογειακό Πρότυπο Διατροφής», ως «προστατευτικά» για την καρδιαγγειακή υγεία.

Τα σύγχρονα δεδομένα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) τονίζουν την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ πρόσληψης και κατανάλωσης ενέργειας με περιορισμό της διαιτητικής πρόσληψης γλυκόζης και με τη συνολική πρόσληψη θερμίδων από λιπαρά να είναι λιγότερο από 30% και από κορεσμένα λιπαρά λιγότερο από 10%. Τονίζεται επίσης η ανάγκη κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και ξηρών καρπών. Μια τέτοια διατροφή όπως και η υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής με αποφυγή του καπνίσματος και αυξημένη φυσική δραστηριότητα μπορεί να περιορίσουν σημαντικά νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά, ο σακχαρώδης διαβήτης και ποικίλες μορφές καρκίνου. Ανεξάρτητα πάντως από τα πρότυπα διατροφής που προτείνονται ως ευεργετικά, η σχέση διατροφής και υγείας είναι πολυπαραγοντική, ενώ οι συνήθειες και η αντίληψη του τρόπου ζωής έχουν επίσης καθοριστικό ρόλο.

Η Ικαρία έχει ενταχθεί στις «μπλε ζώνες», στις περιοχές δηλαδή που εμφανίζουν μακροβιότητα. Ηδη από τον 17ο αιώνα ο Ιωσήφ Γεωργινέρης παρατηρεί τη μακροζωία των κατοίκων της Ικαρίας σε σχέση με τις γειτονικές περιοχές και την αποδίδει όχι μόνο στην κληρονομικότητα αλλά και σε παράγοντες όπως η κοινωνική ζωή, η λιτή διατροφή και η αισιόδοξη διάθεση.

Με αφορμή τη μακροβιότητα των κατοίκων της Ικαρίας, η πρωτοποριακή μελέτη των διατροφικών συνηθειών και των συνηθειών τρόπου ζωής αυτής της περιοχής, υπό την επίβλεψη του επίτιμου καθηγητή Καρδιολογίας κ. Χριστόδουλου Στεφανάδη, απέδωσε σημαντικά δεδομένα τα οποία δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

• Οι κάτοικοι της Ικαρίας παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά καθημερινής φυσικής δραστηριότητας, ακόμα και οι υπερήλικοι, σε αντίθεση με άλλες περιοχές.
• Επίσης παρουσιάζουν υψηλή προσήλωση στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής.
• Η φυσική δραστηριότητα επίσης βελτιώνει σημαντικά την υγεία των αγγείων, την ενδοθηλιακή λειτουργία και ηλεκτροκαρδιογραφικούς δείκτες.
• Παράλληλα η συνήθης κατανάλωση ελληνικού καφέ φαίνεται ότι σχετίζεται με καλύτερη αγγειακή λειτουργία και με βελτίωση των δεικτών πρώιμης αθηρωμάτωσης.
• Η κατανάλωση ψαριών μπορεί επίσης να διατηρεί τη νεφρική λειτουργία σε καλή κατάσταση.

Η ποικιλία των ερευνητικών αυτών δεδομένων τονίζει την αντίληψη της πολυεπίπεδης σημασίας της συνολικής τροποποίησης των υγιεινών διαιτητικών συνηθειών και των συνηθειών τρόπου ζωής προς τη βελτίωση της συνολικής και καρδιαγγειακής υγείας όπως και της ευεξίας με στόχο όχι μόνο τη μακροζωία αλλά και την ποιότητα ζωής.

Ο Γεράσιμος Σιάσος είναι πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Καρδιολογίας στη Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία»