Θα μιλήσουμε για αποζημιώσεις;

Παλαιότερα για τις αποζημιώσεις των αγροτών από φυσικές καταστροφές έβγαινε απλά ένα δελτίο Τύπου του αρμόδιου οργανισμού ΕΛΓΑ, που σπανίως έβρισκε θέση ακόμα και στα μικρά μέσα ενημέρωσης. Κάποια στιγμή που άρχισαν τα ποσά να μεγαλώνουν, οι ανακοινώσεις πέρασαν στο αρμόδιο υπουργείο Γεωργίας. Κάποιος υπουργός σκέφτηκε να διανθίσει την ανακοίνωσή και με μια προσωπική δήλωσή του. Οταν ενισχύθηκε ο ρόλος των επιπλέον αποζημιώσεων, με κονδύλια από τον προϋπολογισμό (de minimis), στις ανακοινώσεις προστέθηκε και το συναρμόδιο υπουργείο Οικονομικών. Χθες, Μεγάλη Τετάρτη, στη σύσκεψη για τις αποζημιώσεις προΐσταντο ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Κορύφωση της αναβάθμισης του θέματος.

Η απορία για κάποιον που ζει στα αστικά κέντρα είναι προφανής. Είναι σαν να ανακοινώνει η κυβέρνηση τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων. Κι όμως στις αγροτικές περιοχές εδώ και πολλά χρόνια το θέμα των ζημιών από την κλιματική κρίση, αλλά και από απρόοπτους παράγοντες όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, κατέχει κυρίαρχο ρόλο. Τα δεδομένα αλλάζουν άρδην στην άσκηση του αγροτικού επαγγέλματος. Οι κάτοικοι των πόλεων αδυνατούν να το αντιληφθούν, αλλά στην Καβάλα, τη Δράμα, τη Φλώρινα, μιλούν για τον παγετό που κατέστρεψε τη σοδειά στα σταφύλια. Στην Πέλλα, την Ημαθία, την Κοζάνη, το βασικό πρόβλημα είναι οι ζημιές στα ροδάκινα και τα βερίκοκα. Οι κτηνοτρόφοι αδυνατούν να ανταποκριθούν στο κόστος των ζωοτροφών. Τα ζώα τους υποσιτίζονται. Σε πολλές περιπτώσεις οδηγούνται σε σφαγή.

Στις πόλεις μάς αρέσει να συζητούμε για αυτά που εμείς θεωρούμε μεγάλα. Για τα θεσμικά προβλήματα, για το εάν ο Κασιδιάρης θα κατέβει στις εκλογές, για το αν θα κατέβει ο Αντώναρος ή ο Μιθριδάτης με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην αγροτική Ελλάδα η ατζέντα των προβλημάτων είναι πιο υπαρξιακή.

Η μεταρρύθμιση του συστήματος αγροτικών αποζημιώσεων θα είναι ίσως το πιο σημαντικό μετεκλογικό ζήτημα της ελληνικής περιφέρειας. Οι συνεχώς αυξανόμενες μεγάλες ζημιές στις καλλιέργειες θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των αγροτών, όποια και αν είναι η νέα κυβέρνηση. Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας σε συνεργασία με έλληνες πανεπιστημιακούς έδειξε ότι ο ΕΛΓΑ πρέπει να αυξήσει τα έσοδά του κατά 30-50 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2011-19 οι αποζημιώσεις καλύπτονταν από τα ασφάλιστρα του ΕΛΓΑ (οι εισφορές των αγροτών κυμαίνονται στα 160-170 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση), το 2020 αυξήθηκαν στα 234 εκατ. ευρώ και το 2021 εκτινάχθηκαν στα 291 εκατ. ευρώ. Πλέον «τσοντάρει» συστηματικά το κράτος – ο έλληνας φορολογούμενος – για να βγουν τα ποσά. Ο λόγος είναι βεβαίως οι θεομηνίες που ενέσκηψαν και το γεγονός ότι τα καιρικά φαινόμενα είναι πιο ισχυρά και εμφανίζονται συχνότερα. Για παράδειγμα, σημειώνονται χαλαζοπτώσεις σε περιόδους που δεν παρατηρούνταν στο παρελθόν και βροχοπτώσεις όταν οι καλλιέργειες δεν χρειάζονται πότισμα (όπως την εποχή του θερισμού), την ώρα που μειώνονται οι βροχές όταν η γεωργία τις έχει ανάγκη.

Οι αλλαγές είναι μοιραίες. Αυτοί που πλήττονται περισσότερο θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα. Δέκα καλλιέργειες (οπωροκηπευτικά, βαμβάκι κ.λπ.) απορροφούν το 52% των αποζημιώσεων. Δεκαπέντε νομοί εισπράττουν το 75% των αποζημιώσεων. Το κράτος θα πρέπει να επενδύσει σε συστήματα που ενισχύουν την κλιματική ανθεκτικότητα όπως τα αντιχαλαζικά δίχτυα. Ο θεσμός της αντασφάλισης με τη συμμετοχή ιδιώτη αντασφαλιστή θα παίξει επίσης ρόλο. Το πρόβλημα είναι εκρηκτικό, αλλά για την ώρα η συζήτηση γίνεται μόνο στα καφενεία των αγροτικών περιοχών της χώρας…