Τι (δεν) μάθαμε για την Ακροδεξιά

Το πρώτο σοκ ήρθε τον Μάιο του 2012: η ανακατάταξη του πολιτικού σκηνικού στιγματίστηκε από ένα τρομακτικό 6,97% στη Χρυσή Αυγή, που ισοδυναμούσε σε 21 έδρες εντός του ελληνικού κοινοβουλίου. Ηταν όμως στ’ αλήθεια σοκ; Οχι για όλους. Οι κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας ήξεραν ήδη από το 2009 τι συνέβαινε στις γειτονιές, ειδικά πέριξ του Αγίου Παντελεήμονα.

Το πολιτικό σύστημα έμαθε στις δημοτικές εκλογές του 2010, με την εκλογή του Νίκου Μιχαλολιάκου στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων, πως το πρόβλημα άρχισε να λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Το καλοκαίρι του 2011, η πάνω πλατεία αναμειγνυόταν με την κάτω, μούντζωνε τη Βουλή φορώντας χλαμύδες και προπηλάκιζε εκλεγμένους βουλευτές και στελέχη των πολιτικών κομμάτων που θεωρήθηκαν υπεύθυνα για την κρίση χρέους.

Το σοκ δεν είναι ίδιο για όλους

Δέκα χρόνια μετά, λίγο πριν από την αυγή του εκλογικού έτους, οι δημοσκόποι διαπίστωναν για πρώτη φορά δημόσια, με κάποια έκπληξη, πως το δημοσκοπικό ποσοστό του κόμματος – μορφώματος του καταδικασμένου για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης Ηλία Κασιδιάρη μπορεί να ξεπεράσει το όριο εισόδου στη Βουλή.

Και πάλι, το σοκ δεν ήταν το ίδιο για όλους: πριν ακόμα μπει στη φυλακή, ο Κασιδιάρης είχε φροντίσει να αποκοπεί από την ηγεσία της Χρυσής Αυγής, φορούσε σακάκι και έκανε βόλτα στις εκδηλώσεις των αντιεμβολιαστών. Παρότι κανονικά δεν θα έπρεπε να μπορεί, από τον Οκτώβριο του 2020 έως σήμερα διεξάγει προεκλογική καμπάνια μέσα από τη φυλακή, με ενεργούς λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ηχογραφημένα μηνύματα που ενίοτε παρουσιάζονταν στο συγκεντρωμένο πλήθος των «Ελλήνων», ακόμα και κατά τη διάρκεια της τελευταίας ΔΕΘ.

Στο τελευταίο τέχνασμα για να ξεπεραστεί το θεσμικό εμπόδιο που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο και ενισχύθηκε την περασμένη Τρίτη από τη Βουλή, ως πρόεδρος των «Ελλήνων» προβάλλει πια ο πρώην αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Αναστάσιος Κανελλόπουλος.

Η «πραγματική ηγεσία», που αναμένεται να κριθεί στις 5 Μαΐου από την ολομέλεια του αρμόδιου τμήματος του Αρείου Πάγου, φοράει την ταμπέλα του «ιδρυτή» – και, φυσικά, του υποψηφίου στην Α’ Αθήνας.

Τι μάθαμε από το 2012 έως το 2023; Μπροστά στην απειλή της κοινοβουλευτικής επανόδου της Ακροδεξιάς, το πολιτικό σύστημα γνωρίζει πια ότι η δημοκρατία έχει τα θεσμικά εργαλεία να απαντήσει στους κινδύνους, ξέρει πότε το έκανε πετυχημένα – όταν επέλεξε να ακολουθήσει μια συντεταγμένη στάση.

Η κοινωνία αναγνωρίζει το χρυσαυγίτικο μοτίβο δράσης ευκολότερα, δύσκολα πια θα ξεγελαστεί από τα «καλά παιδιά» με τις μαύρες μπλούζες που θα πάνε τη γιαγιά μέχρι την τράπεζα ή το φαρμακείο. Ακόμα και όταν ο Κασιδιάρης έβαλε κοστούμι, επαναλαμβάνοντας το σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες», συνέχισε να φέρει στην πλάτη του τα θύματα της Χρυσής Αυγής – και ειδικά τον Παύλο Φύσσα, η δολοφονία του οποίου ήταν εκείνη που κινητοποίησε στ’ αλήθεια τα δημοκρατικά αντανακλαστικά όλων, για να «δεθεί» η κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης.

Η πολιτική τοξικότητα

Τι δεν μάθαμε; Κάποιες φορές η ιστορική ευθύνη της Πολιτείας απαιτεί διαρκή επαγρύπνηση και το πολιτικό σύστημα υπέπεσε στο ίδιο λάθος που έκανε πριν από δεκαπέντε χρόνια, υποτιμώντας τις δημοσκοπικές και τις κοινωνικές ενδείξεις που είχε στα χέρια του.

Η δικαστική απόφαση για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ήρθε έναν χρόνο μετά τις εκλογές του 2019, όταν με 2,3% δεν κατάφερε να μπει στο Κοινοβούλιο.

Οι πολιτικές δυνάμεις επαναπαύθηκαν στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, παίζοντας με τα επίπεδα τοξικότητας κάθε φορά που το επέτρεπε η επικαιρότητα και η συγκυρία: ο «εσωτερικός εχθρός» στη μορφή του αντιπάλου, είτε αυτός είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που δεν θέλει τον φράχτη του Εβρου είτε ο – κατά την αξιωματική αντιπολίτευση – «εφιάλτης Μητσοτάκης», για τους γνωστούς ιστορικούς συνειρμούς, δεν έφυγε από τον δημόσιο διάλογο.

Αντιθέτως, επανερχόταν κάθε φορά σε ζητήματα που, με τη σειρά τους, αξιοποιήθηκαν και από τον Κασιδιάρη, που στοχεύει σε «αντισυστημικούς ψηφοφόρους» και σκληρά συντηρητικούς ψηφοφόρους που βρίσκονται στις παρυφές της ΝΔ ή στον Κυριάκο Βελόπουλο. Στο τέλος, όταν ήρθε η ώρα της νομοθετικής απόφασης, η συνεννόηση πετάχτηκε από το παράθυρο για χάρη της προεκλογικής περιόδου.

Η δικαιοσύνη

Δεν είναι μόνο το πολιτικό σύστημα που δεν πήρε τα μαθήματά του. Οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις που προέκυψαν στη διαδικασία απόδοσης δικαιοσύνης στέρησαν μια πιθανή αμετάκλητη καταδίκη για το άλλοτε πρωτοπαλίκαρο της Χρυσής Αυγής, που θα του στερούσε οποιοδήποτε περιθώριο συμμετοχής στις επόμενες κάλπες χωρίς να του επιτρέπεται να επικαλείται ρητορικά το τεκμήριο της αθωότητας.

Τις τελευταίες μέρες, η σύγκρουση του παραιτηθέντος αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Χρήστου Τζανερρίκου με την κυβέρνηση, με τη μία πλευρά να «δείχνει» κυβερνητικές παρεμβάσεις στο έργο της Δικαιοσύνης και την άλλη έναν δικαστή που δεν γνωρίζει τα θεσμικά όρια της θέσης του, απλώς επιβεβαιώνει πως η ακροδεξιά απειλή ακόμα υποτιμάται από τους πλέον αρμόδιους.