Εβδομάδα της Διακαινησίμου: Τι συμβολίζει και πώς προέκυψε η ονομασία της

Η πιο λαμπρή εβδομάδα του χρόνου είναι αυτή που διανύουμε και ονομάζεται Εβδομάδα της Διακαινησίμου. Αρχίζει από την Κυριακή του Πάσχα και λήγει την Κυριακή του Θωμά.

Η ονομασία της οφείλεται πιθανότατα στο γεγονός ότι κατά τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα βαπτιζόταν ομαδικά οι κατηχούμενοι οπότε και άρχιζε η πνευματική ανακαίνιση τους.

Μέχρι την Κυριακή του Θωμά, οι νεοβαπτισθέντες φορούσαν λευκά ενδύματα, εξ ου και «Λευκή Εβδομάς». Ο Αυγουστίνος χαρακτηρίζει επίσης την ίδια εβδομάδα ως «οκτώ ημέρες των νεοφύτων» (ή νεοβαπτισθέντων ή και νεοφωτίστων).

Την Εβδομάδα της Διακαινησίμου επιτρέπεται η «κατάλυσις εις πάντα», δηλαδή κάθε είδους τροφή, ενώ κατά τους παλαιότερους χρόνους ολόκληρη η εβδομάδα αυτή χαρακτηριζόταν αργία από κάθε εργασία.

Έθιμα της Εβδομάδας της Διακαινησίμου

Τη Δευτέρα στα Γιαννιτσά Πέλλας αναβιώνουν οι «Κουνιές». Σε επίκαιρα σημεία της πόλης στήνονται κούνιες, στις οποίες αιωρείται όποιος το επιθυμεί για το «καλό», υπέρ υγείας και πλούσιας σοδειάς.

Την ίδια ημέρα, στην Αρναία της Χαλκιδικής αναβιώνει το έθιμο «Κούτσμανος». Άνδρες με παραδοσιακές στολές και οπλισμένοι συγκεντρώνονται έφιπποι στην πλατεία του χωριού και τραγουδώντας φτάνουν μέχρι τον προφήτη Ηλία, έξω από το χωριό. Στη συνέχεια, οι έφιπποι μαζί με τον κόσμο κατευθύνονται στο εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής όπου στήνεται ο χορός «Κούτσμανος» προς τιμή του οπλαρχηγού Κούτσμανου. Κατόπιν όλοι μαζί πηγαίνουν σε ένα πεδίο βολής, όπου γίνεται διαγωνισμός σκοποβολής.

Στα Μέγαρα αναβιώνουν «Τα Ρουσάλια». Ομάδες νέων ανδρών, από νωρίς το πρωί της Δευτέρας, γυρίζουν στις γειτονιές της πόλης τραγουδώντας και χορεύοντας κυκλικά. Το έθιμο ξεκινά από τα προεπαναστατικά χρόνια, όπου οι Μεγαρείς αφιέρωναν τα κέρδη από «Τα Ρουσάλια» στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας από τους Τούρκους.

Ο πρώτος του χορού (ο φλαμπουράρης) κρατάει ένα κοντάρι με λουλουδένιο σταυρό στην κορυφή. Εκεί δένεται σαν σημαία μια λευκή ή πολύχρωμη «καλαμάτα» (μεταξωτό μαντήλι). Ο τελευταίος του χορού λέγεται σαχανατάρης (ταμίας) και κρατάει ένα καλάθι στολισμένο γύρω γύρω με λουλούδια, όπου βάζουν τα φιλοδωρήματα (κόκκινα αυγά, μαγιάτικα κουλούρια και χρήματα).

Την επόμενη ημέρα, την Τρίτη του Πάσχα, στην πλατεία της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Γαλιλαίου (ή Χορευταρά), τα μέλη των λαογραφικών συλλόγων -ντυμένες με τα κατηφένια οι κοπέλες και με την μεγαρίτικη φουστανέλα οι άνδρες- χορεύουν τον «Χορό της Τράτας». Κατά την τουρκοκρατία η παράδοση συνδέει αυτό το έθιμο με το κτίσιμο της μικρής εκκλησίας, δίπλα στην οποία υπήρχε αρχαία κρήνη.

Τη Δευτέρα και την Τρίτη, στο Πρωτοχώρι Κοζάνης, οι κάτοικοι μαζεύονται από νωρίς στα μνήματα και ετοιμάζουν το εορταστικό τραπέζι της οικογένειας με σπιτικά εδέσματα, γλυκά, κόκκινο κρασί και ό,τι άλλο αγαπούσαν οι νεκροί. Το γεύμα διαρκεί μέχρι αργά το απόγευμα και συνήθως σφραγίζεται μ’ ένα μεθυστικό γλέντι, συνοδεία ποντιακής λύρας, με χορούς και τραγούδια που θυμίζουν στα ζώντα μέλη της οικογένειας στιγμιότυπα από την ζωή των συγγενών τους που έχουν πεθάνει.

Την Τρίτη στην Ιερισσό της Χαλκιδικής αναβιώνει το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι». Μετά την επιμνημόσυνη δέηση, οι πρεσβύτεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά – σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον Καγκελευτό χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την Επανάσταση του 1821.

Την Τετάρτη του Πάσχα πραγματοποιείται η μεγάλη πορεία των ανδρών της Υπάτης μέχρι την Παναγία Αρσαλή. Το απόγευμα, μόνο οι άνδρες, ανεβαίνουν στην Παναγία Αρσαλή, διανύοντας με τα πόδια μια απόσταση περίπου δύο ωρών, για να φτάσουν στην σπηλαιοεκκλησιά. Εκεί ψάλλουν τον εσπερινό και διανυκτερεύουν, ενώ στην Υπάτη το ίδιο βράδυ οι γυναίκες και τα παιδιά ανάβουν φωτιές στο κεντρικό σταυροδρόμι, για να κάψουν τα παλιά μαγιάτικα στεφάνια.

Την Πέμπτη στη Καλή Βρύση Δράμας περιφέρεται η εικόνα της Αναστάσεως για την προστασία του χωριού από κάθε κακό. Η λιτανεία εκτείνεται σε μια διαδρομή 18 χιλιομέτρων προκειμένου οι συμμετέχοντες να επισκεφθούν όλα τα εξωκλήσια της περιοχής.

Την Παρασκευή της Διακαινησίμου, η εκκλησία εορτάζει τη Ζωοδόχο Πηγή σε ανάμνηση των εγκαινίων από τον αυτοκράτορα Λέοντα Α’ (5ος αιώνας) του ομωνύμου θαυματουργού Ναού που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη.

Με πληροφορίες από το SanSimera.gr