«Τι κάνει η Μόνα Λίζα; Με την πρώτη ματιά, η πρωταγωνίστρια του πιο διάσημου πίνακα στον κόσμο φαίνεται να μειδιά. Όταν όμως την ξανακοιτάξει κανείς, το μειδίαμα αυτό εξαφανίζεται. Όταν εμφανιστεί και πάλι, είναι ένα εντελώς διαφορετικό χαμόγελο.

Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πέτυχε το αμφίσημο αυτό αποτέλεσμα με τη χρήση του “sfumato” (το αργό πέρασμα από το φωτεινό στο σκιερό), θολώνοντας τις γραμμές γύρω από το πρόσωπο της Μόνα Λίζα. Όσες φορές και να κοιτάξει κανείς, παραμένει αβέβαιος για το τι συμβαίνει».

Με τα παραπάνω λόγια το περιοδικό Economist προλογίζει άρθρο του για την παγκόσμια οικονομία, η πορεία της οποίας επιδέχεται πολλές ερμηνείες, αλλά δεν εγκυμονεί καμιά απολύτως βεβαιότητα.

Τι άλλαξε μετά την πανδημία

«Η οικονομία μετά την πανδημία είναι σαν τη Μόνα Λίζα. Κάθε φορά που την κοιτάς, βλέπεις κάτι διαφορετικό» γράφει χαρακτηριστικά το βρετανικό περιοδικό. Στον απόηχο του χάους στον τραπεζικό τομέα, πολλοί αναλυτές παρουσιάζονται πεπεισμένοι πως η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς την «ανώμαλη προσγείωση» της ύφεσης.

Λίγοι περιμένουν ότι θα αποφύγει την πρόσκρουση, και ότι η οικονομία θα συνεχίσει να ίπταται ανέγγιχτη από τα αυξανόμενα επιτόκια. Οι οικονομολόγοι εξάλλου ήταν σίγουροι ήδη από τα τέλη του 2022 ότι μια –έστω και μέτρια ύφεση- είναι σίγουρο στοίχημα.

Με απλά λόγια οι προβλέψεις δεν ήταν ποτέ πιο δύσκολες, γράφει ο Economist. Το περασμένο έτος, το εύρος των προσδοκιών των αναλυτών για την τριμηνιαία αύξηση του αμερικανικού ΑΕΠ ήταν διπλάσιο σε σχέση με το 2019. Δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη «αβεβαιότητα» εμφανίζεται πάνω από 60 φορές στην τελευταία παγκόσμια αξιολόγηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), σχεδόν διπλάσιες φορές απ’ ό,τι οι προβλέψεις Απριλίου και Οκτωβρίου του 2022.

Όλα στον αέρα

Όταν πριν από ένα μήνα περίπου προέκυψε η τραπεζική κρίση, κανείς δεν είχε την παραμικρή ιδέα πώς θα κινείτο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ με τα επιτόκια, δηλαδή αν αναμενόταν αύξηση, μείωση, ή καμία αλλαγή. Στην τελευταία συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη νομισματική πολιτική της τον περασμένο μήνα, η πρόεδρός της, Κριστίν Λαγκάρντ, ήταν σαφής σχετικά με τον ρόλο του θεσμού του οποίου ηγείται: «Δεν είναι εφικτό να καθορίσεις σ’ αυτό το χρονικό σημείο ποια θα είναι η μελλοντική πορεία», είχε πει χαρακτηριστικά.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες πασχίζουν να κατανοήσουν την πλήρη εικόνα. Προσπαθούν να αναθεωρήσουν τις εκτιμήσεις τους για τα πάντα, από τα ΑΕΠ έως τα ποσοστά ανεργίας, όμως κάτι έχει αλλάξει. Οι αναθεωρήσεις του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερες από το κανονικό. Τον Μάρτιο η στατιστική υπηρεσία της Βρετανίας ανακοίνωσε τεράστιες αναθεωρήσεις, με τα αποτελέσματα να καταδεικνύουν πως οι πραγματικές επιχειρηματικές επενδύσεις αντιστοιχούσαν στα προ πανδημίας επίπεδα, και όχι 8% χαμηλότερα, όπως εκτιμούσαν μέχρι πρότινος.

«Τι συμβαίνει; Ίσως ο κόσμος είναι απλά πιο ασταθής. Πέρυσι η Ευρώπη βίωσε τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο σε διάστημα επτά δεκαετιών, διατάραξη στην αλυσίδα εφοδιασμού, ενεργειακή κρίση και μια περίοδο τραπεζικής αναταραχής» παρατηρεί το βρετανικό περιοδικό.

Τρεις σημαντικές αλλαγές

Ωστόσο, υπάρχουν και βαθύτερες διαρθρωτικές αλλαγές, τις οποίες το βρετανικό περιοδικό συνοψίζει στις ακόλουθες τρεις:

1)Η πρώτη σχετίζεται με τα προβλήματα που προκάλεσε η Covid-19. Την ώρα που τα lockdown έρχονταν κι έφευγαν, η παγκόσμια οικονομία πήγαινε από την πτώση στην αλματώδη ανάπτυξη και αντίστροφα. Αυτό προξένησε χάος στις «εποχικές προσαρμογές» που είναι κοινές στους περισσότερους οικονομικούς δείκτες.

2)Η δεύτερη συνδέεται με τα μεγέθη δείγματος. Η πανδημία επέτεινε μια τάση στην οποία ένα αυξανόμενο ποσοστό ανθρώπων αρνούνταν να απαντήσει σε επίσημες δημοσκοπήσεις. Στην Αμερική ο δείκτης απαντήσεων στις σφυγμομετρήσεις έπεσε από το 60%  ακριβώς πριν από την πανδημία στο περίπου 30%.

3)Ο τρίτος λόγος της σύγχυσης προέρχεται από τη διαφορά μεταξύ «σκληρών» και «ήπιων» δεδομένων – αντικειμενικών δεικτών, όπως είναι το επίπεδο της ανεργίας, και υποκειμενικών, σαν τις μελλοντικές προβλέψεις των ανθρώπων.

Κατά τον Economist, η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία θα γίνει περισσότερο ευδιάκριτη σε βάθος χρόνου. Μέχρι τότε, και ενώ οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποι καλούνται να λάβουν αποφάσεις για τα οικονομικά τους εδώ και τώρα, ας μην εκπλήσσει κανέναν ότι αυτές θα ληφθούν αναγκαστικά μέσα στο “sfumato”, που για την ώρα καλύπτει την παγκόσμια οικονομία.

Headlines