«Εμφύλιος» στον Ουκρανικό Στρατό – «Οι αξιωματικοί μας διδάσκουν παρωχημένες σοβιετικές τακτικές»

Τον Απρίλιο του 2022, ο εκπρόσωπος του Αμερικανικού Πενταγώνου Τζον Κίρμπι είχε διαβεβαιώσει ότι οι Ουκρανοί μαχητές «έχουν καλύτερη διοίκηση και έλεγχο» προσθέτοντας πως «αυτό δεν έγινε τυχαία». Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ απέδωσαν μέρος της επιτυχίας των ουκρανικών στρατευμάτων έναντι των Ρώσων στην εκπαίδευση που τους είχαν προσφέρει οι Αμερικανοί πριν από την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, τα πράγματα ίσως να μην είναι ακριβώς έτσι.

Σύμφωνα με τον άνθρωπο που συμμετείχε ενεργά στην εκπαίδευση των Ουκρανών στρατιωτών η επιτυχία των Ουκρανών στρατιωτών δεν είναι σίγουρο ότι οφείλεται στον δυτικό τρόπο μάχης που διδάχτηκαν οι Ουκρανοί ή στα… σοβιετικά στρατιωτικά «χούγια» τους.

Μιλώντας στον δημοσιογράφο Sam Skove για τον αμυντικό ιστότοπο Defence One, ο Αμερικανός συνταγματάρχης, Άντριου Κλαρκ, είναι πολύ προσεκτικός στην αξιολόγηση του αντίκτυπου που είχε η ομάδα εκπαιδευτών που διοικεί στην Ουκρανία. «Δεν μπορώ να πω πόσο καλά διείσδυσε [στον τρόπο μάχης των Ουκρανώ]», είπε, «όλα αυτά ήταν ένα έργο σε εξέλιξη». Βασικός λόγος γι’ αυτό, σύμφωνα με ειδικούς, είναι ότι ένα σημαντικό μέρος των Ουκρανών αξιωματικών εξακολουθεί να διακατέχεται από σοβιετική νοοτροπία.

Ο Κλαρκ διοικεί τον Οργανισμό Διαχείρισης Εκπαίδευσης Βοήθειας Ασφαλείας από τον Αύγουστο του 2021. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του οργανισμού είναι η διδασκαλία στρατιωτικών στρατηγικών των ΗΠΑ σε άλλες χώρες μέσω της Συμβουλευτικής Ομάδας Δόγματος Εκπαίδευσης.

Πριν το ξέσπασμα του πολέμου, ο Κλαρκ είχε ανθρώπους του στην Ουκρανία για να δουλέψουν την αναθεώρηση του διδακτικού προγράμματος στα ουκρανικά κολέγια προσωπικού που εκπαίδευαν τους Ουκρανούς αξιωματικούς. Η δουλειά τους έμοιαζε με μια απαλή ώθηση που βελτιώνει σταδιακά τη δύναμη ενός συμμάχου με την πάροδο του χρόνου, είπε ο Clark. «Χτίζουμε αυτές τις μικρές προσαρμοσμένες ομάδες για μια μάχη διαρκείας», είπε.

Διδάσκοντες να παίρνουν πρωτοβουλίες

Αυτό που προσπάθησαν να κάνουν οι Αμερικανοί εκπαιδευτές είναι να ενσταλάξουν στους Ουκρανούς την αποκεντρωμένη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπως την εφαρμόζουν στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτό το δόγμα, οι ανώτεροι αξιωματικοί θέτουν έναν στόχο και περισσότεροι κατώτεροι αξιωματικοί χρησιμοποιούν τη δική τους πρωτοβουλία για να τον επιτύχουν, μια μέθοδος που έρχεται σε αντίθεση με την πιο ιεραρχική προσέγγιση της Σοβιετικής Ένωσης, όπως σημειώνει Sam Skove.

Σύμφωνα με τον καθηγητή στο Northwestern University Will Reno οι δυτικές στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις ήταν τουλάχιστον κάπως χρήσιμες, ιδιαίτερα καθώς ήρθαν παράλληλα με σημαντικές κοινωνικές αλλαγές στην Ουκρανία, η οποία επεδίωκε να πλησιάσει την ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Κολλημένοι σε σοβιετικές μεθόδους

Ωστόσο, κατά τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Στρατιωτικών και Στρατηγικών Σπουδών της Ακαδημίας Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Jahara Matisek, είναι δύσκολο να συνδεθούν συγκεκριμένες ξένες προσπάθειες πριν από το 2022 με τη στρατιωτική επιτυχία της Ουκρανίας εναντίον της Ρωσίας.

Η βοήθεια των ΗΠΑ εκείνη την εποχή «ήταν πολύ μικρή, ακριβώς επειδή οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ προσπαθούσαν τόσο σκληρά να μην προκαλέσουν τη Ρωσία», είπε. Ο Matisek είπε ότι είδε ελάχιστη εκπαίδευση τύπου ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη στρατιωτική ακαδημία της Οδησσού της Ουκρανίας το 2021. Δεν υπήρχε «καμία έννοια» του δόγματος διοίκησης της αποστολής, της εκπαίδευσης τύπου ΝΑΤΟ που δίνει έμφαση στην πρωτοβουλία μεταξύ κατώτερων αξιωματικών, είπε.

Οι νεότεροι αξιωματικοί που γνώρισε ήταν διαφορετικοί. Είχαν εμπειρία μάχης από τις μάχες στην ανατολική Ουκρανία και ανταποκρίθηκαν στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου του στρατού των ΗΠΑ. «Ήταν αρκετά ξεκάθαρο για μένα ότι υπήρχε χάσμα» μεταξύ του νεαρού ουκρανικού στρατιωτικού προσωπικού και των συνταγματαρχών που ήταν 40 ετών και άνω, είπε.

Ο Will Reno στη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού του στη νότια Ουκρανία μίλησε με δύο ουκρανικές στρατιωτικές μονάδες, μία μηχανοκίνητη μονάδα πεζικού κοντά στην Οδησσό και ένα από τα νέα τάγματα που δημιούργησε η Ουκρανία για να αναπληρώσει τις απώλειες στον πόλεμο.

Παρατήρησε ότι υπήρχε ένταση μεταξύ νεότερων, πιο ανεξάρτητων αξιωματικών και ανώτερων αξιωματικών με ξεκάθαρη σοβιετική επιρροή, ακόμη και μετά από ένα χρόνο πολέμου με τη Ρωσία. Οι στρατιώτες παραπονέθηκαν για σοβιετικού τύπου ηγέτες που παρείχαν ανεπαρκή εκπαίδευση. Για παράδειγμα, οι σκαπανείς που μαθαίνουν τεχνικές αποναρκοθέτησης κλήθηκαν να χρησιμοποιήσουν καπάκια δοχείων ως εικονικές νάρκες. Στη συνέχεια τους είπαν να εξασκηθούν ανοίγοντας καπάκια κατσαρόλας. Έτσι, οι στρατιώτες έγιναν ουσιαστικά αυτοδίδακτοι σκαπανείς, αλλά δεν μπορούσαν να λάβουν πιστοποίηση από τον στρατό επειδή η εκπαίδευση δεν ήταν επίσημη, σύμφωνα με τον Reno.

Μαθαίνουν από… βίντεο

Αρκετοί Ουκρανοί στρατιώτες με τους οποίους μίλησε ο Αμερικανός ακαδημαϊκός παραπονέθηκαν ότι τα άτομα που ολοκλήρωσαν τα επίσημα μαθήματα θα πιστοποιούνταν, αλλά δεν ήταν στην πραγματικότητα ικανά στις ειδικότητες που τους είχαν ανατεθεί. Ελλείψει διδασκαλίας από ανώτερους, πολλοί νεότεροι στρατιώτες παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους. Υπολοχαγοί μάλιστα, βρίσκουν από μόνοι τους βίντεο από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για το δόγμα και τα μετέφρασαν στα ουκρανικά για να διδάξουν στον εαυτό τους τις απαραίτητες δεξιότητες. Οι μεγάλες απώλειες της Ουκρανίας στον πόλεμο μπορεί επίσης να έχουν μειώσει την επίδραση οποιασδήποτε δυτικής εκπαίδευσης που έλαβαν οι Ουκρανοί πριν τον πόλεμο.

Υπενθυμίζεται ότι τον Νοέμβριο του 2022, ο στρατηγός Mark Milley είχε δηλώσει ότι η Ουκρανία πιθανότατα να είχε υποστεί παρόμοιο αριθμό τραυματιών και νεκρών με τη Ρωσία, η οποία είπε ότι είχε περισσότερες από 100.000 απώλειες από την έναρξη του πολέμου.

«Ορισμένες μονάδες μπορεί να είχαν το όφελος από εμάς ή άλλες εμπλοκές της Δύσης», είπε ο Κλαρκ, «αλλά μπορεί να έχετε νέες, προσωρινές μονάδες που δεν είχαν κανένα όφελος από εμάς».

Ανατρέχοντας στα έξι χρόνια που πέρασε η ομάδα του για να εκπαιδεύσει την Ουκρανία, ο Κλαρκ είπε ότι θα ήθελε για 20 χρόνια ακόμη να εκπαιδεύσει τα στρατεύματα να αντεπιτεθούν πριν από την εισβολή της Ρωσίας. «Θα μου άρεσε να έχω πολλά περισσότερα χρόνια», είπε, «Αν ήξερα ότι μια χώρα έμπαινε σε πόλεμο, θα ήθελες όσο περισσότερο χρόνο μπορείς».

Ένα βασανιστικό ερώτημα

Το ερώτημα βέβαια που τίθεται από το ενδιαφέρον κατ΄ άλλα, ρεπορτάζ του Sam Skove είναι το εξής: Εάν οι Δυτικοί μιλούνε για επιτυχία των Ουκρανών στον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι σίγουροι κατά πόσον αυτό οφείλεται στην αμερικανική εκπαίδευση, τότε οι σοβιετικές μέθοδοι είναι πράγματι τόσο… «άχρηστες»;

Είναι δυνατόν να είναι τόσο αποτελεσματικός ένας στρατός, εάν οι χαμηλόβαθμοι στρατιωτικοί πολεμούν καλά -λόγω νατοϊκής εκπαίδευσης- ενώ οι ανώτεροι μάχονται παρωχημένα, δίνοντας ανεπαρκείς εντολές, λόγω του σοβιετικού υπόβαθρού τους;