21 Απριλίου 1967: Οι λόγοι που έφεραν τη δικτατορία

Έχουν περάσει 56 χρόνια από την αποφράδα εκείνη ημέρα, όταν μια χούφτα επίορκων συνταγματαρχών, τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου, κατέλυσε τη Δημοκρατία, επέβαλε ξενοκίνητη δικτατορία, φυλάκισε, βασάνισε, δολοφόνησε, εξόρισε αντιστασιακούς και πρόδωσε.

Πρόδωσε την Κύπρο και την παρέδωσε σχεδόν αμαχητί κάτω από την μπότα του βάρβαρου Αττίλα. Οι πληγές δεν έκλεισαν ακόμα, η Κύπρος ζητεί δικαίωση και όσοι φάκελοι για την προδοσία της Κύπρου κι αν ετοιμάστηκαν για τους πρωταιτίους του πραξικοπήματος δεν έσβησαν την πράσινη γραμμή, με τη Λευκωσία να παραμένει μετά από περισσότερο από μισό αιώνα η μοναδική διαιρεμένη πρωτεύουσα του πλανήτη.

Οι λόγοι που οδήγησαν στην δικτατορία

1. Έως τώρα οι περισσότεροι γνώριζαν πως όλα ξεκίνησαν από τα Ιουλιανά του ’65, ωστόσο, σύμφωνα με όσα τηλεγραφήματα τα οποία έχουν αποχαρακτηριστεί τόσο της αμερικάνικης πρεσβείας όσο και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποκαλύπτουν πως μόλις ένα μήνα μετά τα Ιουλιανά ήρθαν σε επαφή μαζί τους… στρατιωτικοί που δήλωναν έτοιμοι για εκτροπή του πολιτεύματος. Το περίεργο και συνάμα κωμικό της υπόθεσης είναι ότι, όπως αποκάλυψε ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα Φίλιπ Τάλμποτ οι Αμερικανοί δεν είχαν ιδέα με ποιους πραγματικά είχαν να κάνουν και… υπέθεταν ότι το πραξικόπημα σχεδιαζόταν από την ηγεσία του στρατεύματος, δηλαδή από στρατηγούς και όχι από επίορκους συνταγματάρχες

2. Οι ευθύνες του τότε Βασιλιά Κωνσταντίνου που θέλησε να τοποθετήσει δικό του υπουργό Άμυνας και όχι τον υπουργό που επέλεξε ο νόμιμα πρωθυπουργός της χώρας Γεώργιος Παπανδρέου προκαλώντας συνταγματική εκτροπή,, συνταγματική αναστάτωση, επεισόδια στην χώρα με αποτέλεσμα να έρθουν τα αιματηρά Ιουλιανά που έστρωσαν τον δρόμο προς την χούντα.

3. 1965. Ιούλιος. Ο Κωνσταντίνος ανατρέπει την κυβέρνηση Παπανδρέου. Οι αποστάτες στην εξουσία.

4. 1966. Δεκέμβριος. Ο Κωνσταντίνος «τελειώνει» την κυβέρνηση των αποστατών, σχηματίζοντας ακόμη μια βασιλική κυβέρνηση με εξωκοινοβουλευτικά πρόσωπα υπό τον τραπεζίτη Ι. Παρασκευόπουλο. Σ’ αυτή τη λύση είχαν συμφωνήσει η Ένωση Κέντρου (Γ. Παπανδρέου) και η ΕΡΕ (Π. Κανελλόπουλος), αφού στόχος ήταν οι εκλογές σε εύλογο χρονικό διάστημα. Κάτι όμως που δεν έγινε ποτέ. Μεσολάβησαν οι ερπύστριες των τανκς της 21ης Απριλίου

5. Η πολιτική αναστάτωση που έφερε η ήττα του Καραμανλή στις εκλογές. Λίγο μετά την ήττα του ιδρυτή της ΕΡΕ Καραμανλή από τον Γεώργιο Παπανδρέου κι ενώ ο ίδιος είχε «δραπετεύσει» ως Τριανταφυλλίδης με το όνομα δηλαδή της πιστής του γραμματέα στο Παρίσι, έστειλε μια περίεργη επιστολή στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο που τον είχε στο μεταξύ διαδεχθεί στο κόμμα. Τι έλεγε αυτή η επιστολή; Ότι «…και εάν εκέρδιζα τας εκλογάς, όπως με διαβεβαίωναν, μετά εξάμηνον θα ευρισκόμουν εις την ανάγκην να φύγω και πάλιν από την πολιτικήν ή να καταφύγω σε κάποιο είδος εκτροπής..». Ωστόσο ο Καραμανλής έλεγε πως έφυγε για το Παρίσι για να μην υπάρξει νέος διχασμός, επιμένοντας στην ανάγκη για συνταγματική αναθεώρηση.. Σε άλλη επιστολή του, αυτή τη φορά προς τον Κωνσταντίνο Τσάτσος (στις 5 Ιανουαρίου 1964) έγραφε αυτό που είχε τότε η Ελλάδα: «Είναι απέραντον καφενείον, και μάλιστα ελληνικόν…»

6. Η δράση της περιβόητης ΚΥΠ (ή ελληνική… CIA- όπως την αποκαλούσαν) η οποία από το 1951 άρχισε το φακέλωμα, όσους θεωρούσε μη αρεστούς προς αυτήν, δηλαδή σε μια μερίδα χαμηλόβαθμων αξιωματικών. Κατάφερε μάλιστα να «φακελώσει» στρατιωτικούς που ήταν αρχικώς μέλη του Ιερού Δεσμού Ελλήνων Αξιωματικών (ΙΔΕΑ) και κατόπιν αποσκίρτησαν. Είναι αυτοί που δημιούργησαν δική τους ακροδεξιά ομάδα. Ανώτατοι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναρωτήθηκαν μήπως «κάποια χαμηλόβαθμα στελέχη της CIA στην Αθήνα είχαν πληροφορηθεί εκ των προτέρων για το πραξικόπημα Παπαδόπουλου και δεν είπαν τίποτε στους ανωτέρους τους» και απάντησαν ξεκάθαρα: «Ναι, θα ήταν δυνατό… Η CIA είχε πολύ στενή σχέση συνεργασίας με την ελληνική ΚΥΠ, και οι πρωτεργάτες του “πραξικοπήματος των συνταγματαρχών”.

7. Το αντικομουνιστικό μένος μιας ομάδας συνταγματαρχών, αλλά και του παλατιού, που με επίκληση τον κίνδυνο του κομμουνισμού μπορούσαν με την βοήθεια των τανκς να καταλύσουν κάθε άρθρο του συντάγματος και να τοποθετήσουν την Δημοκρατία στον γύψο.

8. Οι πληροφορίες που συνέλεγαν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες όπως φάνηκε γνώριζαν ήδη από το καλοκαίρι του ’65, ότι σχεδιαζόταν στην Ελλάδα πραξικόπημα, όχι όμως ένα, αλλά… δύο!. Ενα από ομάδα ανώτερων στρατιωτικών, των συνταγματαρχών του ΙΔΕΑ που κατέλυσε το πολίτευμα το ’67, και ένα από τον τότε βασιλιά Κωνστντίνο με τη συμβολή των ανώτατων στρατιωτικών. Και όμως οι Αμερικανοί δεν έκαναν απολύτως τίποτα. Αντιθέτως βοήθησαν στην επιβολή του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο οι συγγνώμες προς την χώρα μας αρκετών Αμερικανών προέδρων.

9. Η λαϊκή οργή όταν τον Ιούλιο του ’65 ο Γεώργιος Παπανδρέου παραιτήθηκε επειδή ο (νεαρός τότε) βασιλιάς Κωνσταντίνος αρνήθηκε να υπογράψει την αντικατάσταση του υπουργού Αμύνης Πέτρου Γαρουφαλιά και του αρχηγού ΓΕΣ στρατηγού Ιωάννη Γεννηματά. Είχε όμως τους λόγους του

10. Το σχεδιαζόμενο (αλλά ποτέ μη γενόμενο) βασιλικό πραξικόπημα του 1967. Ο Πέτρος Γαρουφαλιάς όσο και ο στρατηγός Γεννηματάς ήταν άνθρωποι της εμπιστοσύνης του Κωνσταντίνου και τε Φρειδερίκης και με κομβικό ρόλο στο σχεδιαζόμενο, από τον βασιλιά, πραξικόπημα που δεν έμελλε να γίνει ποτέ.

11. Η ακυβερνησία που κυριαρχούσε μετά τα αιματηρά Ιουλιανά και έως την 21η Απριλίου στην χώρα.

12. Η άτυπη συμφωνία που αποκάλυψαν οι Αμερικανοί για εκλογές τον Μάιο του 1967 που έφερε συνταγματική αναστάτωση: Ο Κωνσταντίνος τους είχε διαμηνύσει πως εάν η ΕΡΕ δεν κέρδιζε τις εκλογές και η Αριστερά θα κυβερνούσε, τότε θα έκανε αυτός κίνημα και ζητούσε αμερικανική υποστήριξη.

13. Ειδικά ο βασιλιάς ετοιμαζόταν για μια νομότυπη λύση (αναστολή ορισμένων άρθρων του Συντάγματος, όπως προβλεπόταν σε περίπτωση «εσωτερικού κινδύνου» που προϋπέθετε συγκατάθεση του πρωθυπουργού) ή για ένα κανονικό στρατιωτικό πραξικόπημα.

14. Ο φόβος που κυριαρχούσε στο παλάτι, σε ομάδα επίορκων στρατιωτικών, αλλά και σε ξένες πρεσβείες ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου θα συνεργαζόταν με τους αριστερούς της ΕΔΑ, καίτοι ο «Γέρος» διαρκώς το διέψευδε.

15. Ο φόβος του παλατιού, αλλά και των Αμερικανών για τον Ανδρέα Παπανδρέου: Ο Γεώργιος Παπανδρέου ο «Γέρος της Δημοκρατίας» ήταν τότε 79 ετών τόσο στο παλάτι όσο και στις ΗΠΑ φοβούνταν το ενδεχόμενο της διαδοχής του από τον γιο του Ανδρέα Παπανδρέου, επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας της Ενώσεως Κέντρου που έδειχνε τάσεις αυτονομίας, έντονο αντιαμερικανισμό και θα μπορούσε –έλεγαν– ακόμα και να συγκυβερνήσει με την ΕΔΑ! Ανάκτορα και Αμερικανοί δικαιολογημένα αγανακτούσαν. Όταν ο Γέρος της Δημοκρατίας πέθανε το 1968 η κηδεία του ήταν η αρχή της αντίστασης στην Ελλάδα.

16. Οι προβλέψεις που έδειχναν πως η Ένωση Κέντρου θα θριάμβευε στις εκλογές, όποτε κι αν γίνονταν, κάτι που… κανένας δεν ήθελε! Κυρίως το παλάτι . Και το πρόβλημα δεν ήταν ο 79χρονος Γ. Παπανδρέου αλλά ο γιος του, Ανδρέας.

17. Το δίλημμα του τότε βασιλιά: Ο Κωνσταντίνος διεμήνυσε ξεκάθαρα στον Τάλμποτ (Αμερικανό πρεσβευτή) ότι βρισκόταν σε δίλημμα «ανάμεσα στην παράδοση της χώρας στους Παπανδρέου και την επιβολή δικτατορίας πριν ή αμέσως μετά τις εκλογές», και τον ρωτούσε αν «θα μπορούσε να υπολογίζει στην βοήθεια των ΗΠΑ σε περίπτωση που αναγκαζόταν να προχωρήσει σε εκτροπή» — για την ακρίβεια, αν θα είχε «σαφή αμερικανική υποστήριξη για την επιβολή δικτατορίας».

18. Οι αποστασίες που ήταν δύο: Η πρώτη, (σύμφωνα με ρεπορτάζ εγκρίτων δημοσιογράφων και ιστορικών, αλλά και από έγγραφα που έχουν αποχαρακτηριστεί) έγινε πριν από τα Ιουλιανά όταν η αμερικανική η πρεσβεία είχε προτείνει μυστική επιχείρηση χρηματοδότησης 30-40 των υποψηφίων της Ένωσης Κέντρου, οι οποίοι δεν ελέγχονταν από τον Ανδρέα, προκειμένου να τον αποδυναμώσουν μετεκλογικά. Η δεύτερη και, όχι τυχαία, ακολούθησαν τα Ιουλιανά του ’65, η αποστασία των βουλευτών και η πτώση της κυβέρνησης (και η ακυβερνησία).

19. Ο στρατός έβλεπε ότι είχε έρθει η ώρα του να παρέμβει στις πολιτικές εξελίξεις — και… πολύ είχε αργήσει! Από τη μια ήταν ο αρχηγός ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκης που με τους βασιλικούς στρατηγούς είχε έτοιμα τα σχέδια επέμβασης, από την άλλη μια ομάδα συνταγματαρχών-λοχαγών με έδρα την ΚΥΠ, ετοίμαζε τη δική της δικτατορία τουλάχιστον για μια δεκαετία.

20. Αιφνιδιαστικά, ο Κανελόπουλος διαλύει τη Βουλή και προκηρύσσει εκλογές για τις 28 Μαΐου. Η αντίστροφη μέτρηση για το πραξικόπημα αρχίζει….

21. Η 20ή Απριλίου ήταν η μοιραία μέρα. Στρατηγοί και συνταγματάρχες, συνεδρίασαν και πήραν τις οριστικές αποφάσεις τους, λες και κάποιο αόρατο χέρι τους καθοδηγούσε…

Τo πρωί, της 20ής Απριλίου οι στρατηγοί: Μετά τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου (9 π.μ.-12 μ.), παρέμειναν τέσσερις από τους δέκα αντιστράτηγους και ύστερα από πεντάωρη (παράνομη) σύσκεψη, αποφάσισαν ο Α/ΓΕΣ να ενημερώσει τον βασιλιά για την απόφαση «να κινηθεί ο στρατός» μόλις έδινε εκείνος την εντολή. Πρώτη ημερομηνία η Μ. Τρίτη (25.4.. Ήταν οι Γρ. Σπαντιδάκης, Οδ. Αγγελής, Γ. Ζωιτάκης, Κ. Κόλλιας, Β. Μαράντος, Χ. Παπαδάτος).

Το απόγευμα, της 20ης Απριλίου όμως μια χούφτα από συνταγματάρχες Συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του Μ. Μπαλόπουλου, στη Ν. Σμύρνη (Γ. και Κ. Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος, Ιωαννίδης, Λαδάς, Ρουφογάλης, Ασλανίδης, Λέκκας, Σταματελόπουλος, Γκαντώντας, Καραμπέρης, Μέξης, Αναστασόπουλος), ειδοποιήθηκαν για την απόφαση των στρατηγών από τον Ζωιτάκη και αποφάσισαν να κινηθούν αμέσως. Μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα άρχισαν να βγαίνουν τα τανκς. Η πολυσυζητημένη δικτατορία ήταν γεγονός…

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ