Σίφνος: Εξοχική μου Παναγιά, ελπίδα και παρηγοριά

Το βραχώδες ακρωτήρι που στολίζεται από τη μονή της Παναγίας της Χρυσοπηγής, στην ανατολική ακτογραμμή της Σίφνου, ανάμεσα στο Φάρο και τον Πλατύ Γιαλό, αποτελούσε μέχρι τη δεκαετία του ’70 έναν απόμακρο προορισμό, προσπελάσιμο μόνο με τα πόδια ή με μουλάρια, όπως αναφέρουν όσοι γνωρίζουν καλά την πρόσφατη ιστορία του νησιού.

Εδώ και δεκαετίες η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής (η ονομασία Χρυσοπηγή αποδίδεται, σύμφωνα με μια εκδοχή, στον κρητικό ιερομόναχο Παρθένιο Χαιρέτη, που μόνασε στη Σίφνο), η προστάτιδα της Σίφνου, αποτελεί έναν από τους πλέον αγαπημένους προορισμούς για τους έλληνες και ξένους παραθεριστές, τους λάτρεις της θάλασσας (κολύμπι στις ακρογιαλιές της Χρυσοπηγής, στις  Σαούρες και στο Αποκοφτό) και, ασφαλώς, τους επαγγελματίες και ερασιτέχνες φωτογράφους.

Τη μικρή χερσόνησο της Χρυσοπηγής ενώνει με την ακτογραμμή της Σίφνου ένα γεφυράκι. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το ακρωτήρι χωρίστηκε από την αντικρινή ακτή ύστερα από ένα θαύμα της Παναγίας. Στα χρόνια των πειρατικών επιδρομών ζούσαν στα κελιά της Χρυσοπηγής καλόγριες. Όταν κάποτε έφθασαν εκεί κουρσάροι, μια από τις καλόγριες δεν πρόλαβε να τραπεί σε φυγή και ζήτησε τη βοήθεια της Παναγίας. Εκείνη, για να τη σώσει, έκοψε στα δύο τη στεριά και δημιούργησε κατ’ αυτόν τον τρόπο τη λωρίδα θάλασσας που χωρίζει το βράχο της Χρυσοπηγής από το υπόλοιπο νησί.

Η γιορτή της εκκλησίας, αντί για την Παρασκευή του Πάσχα (Ζωοδόχος Πηγή γαρ), γίνεται της Αναλήψεως, σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα. Η εξήγηση για τη χρονική αυτή μετάθεση πρέπει να αναζητηθεί και πάλι στην τοπική παράδοση: η εικόνα της Παναγίας, που έφθασε στη Σίφνο διά θαλάσσης από τον Βόσπορο και βρέθηκε στο σημείο αυτό από ψαράδες, λύτρωσε τους κατοίκους από την επιδημίας πανώλης που μάστιζε το νησί, ύστερα από λιτανεία που πραγματοποιήθηκε την ημέρα της Αναλήψεως.

Η Παναγιά η Χρυσοπηγή οικοδομήθηκε κατά πάσαν πιθανότητα γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα, πάνω στα ερείπια παλαιότερου ναού, ενώ τα γύρω κελιά προστέθηκαν περί τα μέσα του 18ου αιώνα.

Η θέα στο ακρωτήρι της Χρυσοπηγής είναι πάντα υπέροχη, προπάντων όμως όταν ανατέλλει ο ήλιος, αλλά και όταν το αυγουστιάτικο φεγγάρι λούζει με τα μαγευτικά χρώματά του θάλασσα, γη και ουρανό.

Την αξεπέραστη ομορφιά της Χρυσοπηγής υμνούν και οι ακόλουθοι στίχοι:

Εξοχική μου Παναγιά, ελπίδα και παρηγοριά,
στης Χρυσοπηγής το βράχο στυλωμένη, το μονάχο.
Η τρικυμία σε υμνεί με τη μεγάλη της φωνή
και τα γόνατά της κλίνει εμπροστά σου η γαλήνη.
Σ’ εσέ το πρώτο της φιλί χαρίζει η ανατολή
και με τη γλυκιά του χάρη σε στολίζει το φεγγάρι.

* Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο ανήκουν στον Γιάννη Κοντό.