Guardian: Το καταφύγιο του Στάλιν καλοβλέπει ο Πούτιν, σε περίπτωση επίθεσης στη Ρωσία

Τα καταφύγια που κατασκεύασε ο Στάλιν για να διευθύνει τον πόλεμο εναντίον των εισβολέων Γερμανών το 1942, φαίνεται να ανακαινίζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, όχι για τουριστικούς λόγους, αλλά για… αμυντικούς.

Ειδικότερα πρόκειται για το περίφημο καταφύγιο του Στάλιν κάτω από την τεράστια πλατεία Kuybyshev στη Σαμάρα της Ρωσίας. Είναι ένα υπόγειο συγκρότημα αποθηκών που κατασκευάστηκε μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου 1942 στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στον Β΄ΠΠ.  Ήταν το εναλλακτικό Γενικό Αρχηγείο Ανώτατης Διοίκησης των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων που προοριζόταν για τον Ιωσήφ Στάλιν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην πραγματικότητα η Σαμάρα ήταν η «εφεδρική» πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ εάν έπεφτε η Μόσχα με τα καταφύγια να μπορούν να αντέξουν εκρήξης έως δύο τόνους TNT.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της Guardian, μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε εντολή να ξεκινήσει η προετοιμασία πολιτικής άμυνας σε περιοχές όλης της χώρας, με χιλιάδες καταφύγια να εξετάζονται για ανακαίνιση, ώστε να αντέξουν μια πυραυλική επίθεση. Παρά το γεγονός ότι τα σύνορα είναι περισσότερα από 500 μίλια μακριά από τη Σαμάρα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για τα καταφύγια. Σημειώνεται ότι μέχρη σήμερα χιλιάδες τοπικά καταφύγια σε όλη τη Ρωσία, που κατασκευάστηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 και του 1950, συνήθως ενοικιάζονταν για εμπορικούς σκοπούς, συχνά ως αποθήκες.

Πριν από λιγότερο από δύο χρόνια, το καταφύγιο του Στάλιν στη Σαμάρα, θεωρούνταν από τους Ρώσους τουριστικούς αξιωματούχους ως χώρος μουσείου, αλλά σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα, «αν και μια πυραυλική επίθεση βαθιά στη Ρωσία είναι απίθανη, τα καταφύγια που κατασκευάστηκαν εδώ και πολύ καιρό είναι έτοιμες για χρήση».

Ο αρχικός σχεδιασμός και η διακόσμηση του καταφυγίου της δεκαετίας του 1940, που χτίστηκε κατόπιν παραγγελίας του Ιωσήφ Στάλιν, περίπου 40 μέτρα κάτω από τη γη, με έπιπλα γραφείου και άλλες λεπτομέρειες από την προ-πυρηνική εποχή, θα λειτουργούσε ως τουριστικό αξιοθέατο.

Για χρόνια, τα καταφύγια της Σαμάρα -κατά ορισμένους υπολογισμούς εντάσσονται στα τρίτα πιο ανεπτυγμένα μετά από αυτά της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης- έχουν δημιουργήσει αστικούς μύθους με πολλούς λάτρεις.

«Το λεγόμενο Καταφύγιο του Στάλιν, το οποίο μπορεί ήδη να έχει γίνει το κύριο αξιοθέατο της Σαμάρα, είναι ένα αξιολύπητο κελάρι», λέει ο ιστορικό Ιγκόρ Μάχτεφ, που επισκέφτηκε το καταφύγιο για πρώτη φορά το 2002. «Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται πολύ, πολύ περισσότερο για τα καταφύγια», λέει η Ekaterina, ξεναγός στα καταφύγια. Η τοποθεσία παραμένει ένα ενεργό καταφύγιο υπό τον έλεγχο του ρωσικού υπουργείου Εκτάκτων Αναγκών, είπε.

«Όλοι ενδιαφέρονται για αυτού του είδους τις δομές. Τους σκέφτονται όλο και πιο προσεκτικά. Σκέφτονται την προστασία» αναφέρει στη Guardian προσθέτοντας «είχαμε πολλές φορές περισσότερους ανθρώπους που επισκέπτονται», καθώς τρεις ξεναγήσεις πραγματοποιούνταν ταυτόχρονα στα μέσα Φεβρουαρίου.

Θα είναι έτοιμο για την προστασία του πληθυσμού

Ένας πρώην αξιωματούχος της πόλης και ένας περιφερειακός ιστορικός στη Σαμάρα, είπε στον Guardian ότι το πολύ μεγαλύτερο «καταφύγιο Καλίνιν» σχεδόν σίγουρα θα εξεταζόταν βάσει πρόσφατης εντολής του Πούτιν να προετοιμαστεί για πολιτική άμυνα. Αναφορές ρωσικών ΜΜΕ που επικαλείται η βρετανική εφημερίδα  λένε πως: «Το γιγάντιο καταφύγιο κάτω από την πλατεία Kubyshev θα είναι έτοιμο να προστατεύσει τον πληθυσμό».

Ο Makhtev, ένας τοπικός ιστορικός, ανέφερε ότι τον εξέπληξε που λειτουργούν ακόμα και σήμερα τα τηλέφωνα της δεκαετίας του 1940 στα καταφύγια, ώστε κατάφερε να κάνει κλήση από αυτά στο γραφείο του.  περιέγραψε ότι κατέβηκε στον άξονα επικοινωνίας του καταφυγίου βομβών και σοκαρίστηκε από «την κλίμακα της κατασκευής».

Είναι θέμα εθνικής ασφαλείας

Ωστόσο, σημειώνεται ότι  η τοποθεσία των καταφυγίων αυτών, καθώς και οι σχεδιασμοί της ρωσικής κυβέρνησης θεωρούνται θέμα εθνικής ασφάλειας, επομένως οι τοπικοί αξιωματούχοι είναι προσεκτικοί όταν μιλάνε με δημοσιογράφους σχετικά με τις προετοιμασίες.

«Στην περιοχή Σαμάρα, ακολουθώντας τις οδηγίες του Ρώσου προέδρου, εκτελούνται εργασίες μεγάλης κλίμακας σε σχέση με τις δομές πολιτικής προστασίας για την εφαρμογή μέτρων για την προστασία του πληθυσμού. Πριν από την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων, τα σχόλια για αυτήν την κατηγορία δομών είναι πρόωρα», δήλωσε τοπικός εκπρόσωπος της ομοσπονδιακής υπηρεσίας για τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας.

Σημειώνεται ότι ήδη στα τέλη του 2022, οι Moscow Times ανέφεραν ότι τέσσερις νυν και πρώην Ρώσοι αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν ότι πραγματοποιούνταν επισκευές κατόπιν εντολής της κυβέρνησης στη Μόσχα. Στην περιοχή Σαμάρα, τον Νοέμβριο του 2022 έγινε και διαγωνισμός περίπου 38.000 ευρώ για εργασίες στεγανοποίησης σε καταφύγιο σύμφωνα με το δημοσίευμα.

Σχεδιασμένα για την ελίτ του Κόκκινου Στρατού

Το καταφύγιο προοριζόταν κάποτε να Ωστόσο, να στεχάσει το ανώτερο προσωπικό του Κόκκινου Στρατού ώστε να συνεχίσει να εργάζεται ακόμα και όταν βομβαρδιζόταν, ενώ οι απλοί άνθρωποι θα παρέμεναν στην ύπαιθρο. Με τα χρόνια όμως θα κατέληγε να γίνει μουσείο. Ο Πετρ Γιακούμπσον, ένας τοπικός ιστορικός, είπε ότι πριν από λιγότερο από δύο χρόνια, αξιωματούχοι του τουρισμού της Σαμάρα είχαν συναντήσεις για να συζητήσουν τη μετατροπή του καταφυγίου σε μουσείο.

«Αυτό που βρίσκεται υπόγεια στο κέντρο της πόλης μας είναι ήδη πολύ παλιό, χτίστηκε κατά τη διάρκεια του μεγάλου πατριωτικού πολέμου», είπε ο τοπικός όρος για τον Β’ ΠΠ. «Δεν πληρεί τα σύγχρονα πρότυπα. Είναι ένα μουσείο, η ίδια η δομή. Χωρίς κανένα καθεστώς χρήσης. Μόνο από την ηλικία του. Τα πράγματα εκεί κάτω, τα τεχνουργήματα. Οι πόρτες, τα έπιπλα. Είναι ένα έτοιμο μουσείο που έχει διατηρηθεί και πολύ λίγα έχουν αλλάξει».

Αλλά ακόμη και 80 χρόνια αργότερα, είπε, η προετοιμασία τους για πολιτική άμυνα δεν θα ήταν περίπλοκο έργο. «Το θέμα είναι ότι αυτοί αυτά τα αξιοθέατα είναι έτοιμα», είπε. «Μπορείς να πας να κρυφτείς εκεί τώρα. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Kuybyshev επιλέχθηκε ως η εναλλακτική πρωτεύουσα της Σοβιετικής Ένωσης σε περίπτωση που η Μόσχα πέσει στα χέρια των Γερμανών εισβολής. Τον Οκτώβριο του 1941, το Κομμουνιστικό Κόμμα και κυβερνητικές οργανώσεις, διπλωματικές αποστολές ξένων χωρών, κορυφαία πολιτιστικά ιδρύματα και το προσωπικό τους εκκενώθηκαν στην πόλη… φαίνεται φυσιολογικό. Δεν χρησιμοποιείται για τον κύριο σκοπό του, αλλά  είναι καλή η κατάστασή του».