Η «κλεμμένη» ζωή της Σίρλεϊ Τεμπλ: Σταμάτησα να πιστεύω τον Άγιο Βασίλη στα έξι μου

Η Σίρλεϊ Τεμπλ ήξερε ότι ήταν μια σπανιότητα: Ένας μεγαλοαστέρας-παιδί που έχασε την παιδικότητα του, όμως αργότερα έζησε μια ευτυχισμένη, γεμάτη ενήλικη ζωή. Όπως είπε στη βιογράφο της Αν Έντουαρντς -του εξαιρετικά διασκεδαστικού βιβλίου, Shirley Temple: American Princess: «Νομίζω ότι οι άνθρωποι εκπλήσσονται που δεν έγινα η «Μπέιμπι Τζέιν»».

Κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής της (1928-2014), η Τεμπλ θα καυχιόταν για πολλά επιτεύγματα. Υπήρξε η κορυφαία εισπρακτική επιτυχία της Αμερικής τη δεκαετία του 1930, το νεότερο άτομο που έλαβε ποτέ Όσκαρ (αν και χωρίς διαγωνισμό), μητέρα τριών παιδιών, αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη, υποψήφια για την 11η περιφέρεια του Κογκρέσου της Καλιφόρνια, περιβαλλοντική ακτιβίστρια, η πρώτη γυναίκα επικεφαλής του πρωτοκόλλου των ΗΠΑ (αξιωματικός που επιβλέπει το διπλωματικό σώμα) και δύο φορές πρέσβειρα.

Ήταν επίσης, σύμφωνα με τα λόγια ενός παρατηρητή που επικαλείται η Έντουαρντς, «έξυπνη σαν χρώμα, σκληροτράχηλη και άκρως επαγγελματική, με τη διαβολική γοητεία ενός πονηρού εωσφορικού παιδιού που ζητάει να μείνει ξύπνια μέχρι τις εννέα».

«Λάμψε, Σίρλεϊ, λάμψε»

Η μητέρα της Σίρλεϊ, η Γερτρούδη -μεγαλοπρεπής, επιβλητική και με επιχειρηματικό μυαλό- αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την τέλεια φωνή και την ικανότητα χορού της κόρης της όταν εκείνη ήταν ακόμα νήπιο. «Μου επιτράπηκε να είμαι μωρό για περίπου δύο χρόνια» θυμάται η Τεμπλ, σύμφωνα με την Έντουαρντς. «Έτσι είχα δύο χρόνια ως τεμπέλικο μωρό. Πίστευα ότι κάθε παιδί δούλευε, επειδή γεννήθηκα μέσα σε αυτό».

Δίπλα της δούλευε σκληρά και η Γερτρούδη, η οποία είχε το ρόλο της μητέρας, της προπονήτριας και της άγριας προστάτιδάς της. «Όταν η Σίρλεϊ ήταν στο κρεβάτι, η Γερτρούδη διάβαζε τις ατάκες που είχε να πει την επόμενη μέρα. Η Σίρλεϊ τις επαναλάμβανε «λέξη προς λέξη πέντε ή έξι φορές»», γράφει η Έντουαρντς.

Η μητέρα της βρισκόταν επίσης ακριβώς πίσω από την κάμερα, καθώς η Τεμπλ γύριζε τις σκηνές της, φωνάζοντας «λάμψε, Σίρλεϊ, λάμψε», πριν γυρίσει η κάμερα. Η Γερτρούδη και ο σύζυγός της, ο Τζορτζ, ένας τραπεζίτης, φρόντιζαν η Σίρλεϊ να είναι απομονωμένη από άλλα παιδιά ηθοποιούς.

Φρόντιζε επίσης να κόβονται σημαντικά οι ρόλοι των νεαρών ηθοποιών που θα μπορούσαν να ξεπεράσουν την κόρη της. Αυτές οι αυταρχικές ενέργειες της χάρισαν λίγους φίλους στο Χόλιγουντ.

Ο ηθοποιός Σλιμ Σάμερβιλ ήταν ένας από τους λίγους που τόλμησε να προσβάλει ανοιχτά τη Γερτρούδη, όταν αστειεύτηκε: «Άρα είσαι η χήνα που έκανε το χρυσό αυγό».

Μια μικρή ευφυία

Με δείκτη νοημοσύνης 155, η Τεμπλ μάθαινε εξαιρετικά γρήγορα. «Ο χορευτής κλακέτας Μπιλ Ρόμπινσον της δίδαξε ένα νούμερο με μαλακά παπούτσια, ένα βαλς κλαγκ και τρεις ρουτίνες κλακέτας. Τα έμαθε χωρίς να τον κοιτάζει, ακούγοντας τα πόδια του» θαύμαζε το περιοδικό Time σε ένα εξώφυλλο του 1936.

Αυτή η πρώιμη ωριμότητα σήμαινε ότι, με εξαίρεση την Γερτρούδη, η Σίρλεϊ δεν φοβόταν σχεδόν καθόλου τους ενήλικες (αποκαλούσε τον μεγαλοπαραγωγό των στούντιο, Ντάριλ Ζανάκ «θείο Πιπσίκα») και τους διόρθωνε ευχαρίστως.

Ο συχνός συμπρωταγωνιστής της, Ρόμπερτ Γιανγκ, περιέγραψε στην Έντουαρντς ένα περιστατικό στα γυρίσματα της ταινίας Carolina του 1934, όταν η Τεμπλ τόλμησε να δώσει το σύνθημα εκκίνησης στον θρυλικό ηθοποιό Λάιονελ Μπάριμορ.

Στα γυρίσματα της ταινίας Heidi του 1937, η Τεμπλ ξόδεψε τόσο πολύ χρόνο για να ξαναδιδάξει και να διορθώσει τα άλλα παιδιά, ώστε ο σκηνοθέτης Άλαν Ντουάν της έδωσε ένα σήμα με την ένδειξη «Αρχηγός».

Η επίθεση με σφεντόνα στην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ

Οι ενήλικες έριχναν βαρύ φορτίο στους μικροσκοπικούς ώμους της Τεμπλ. Λέγεται ότι βοήθησε στη διάσωση της Fox από τη χρεοκοπία κατά τη διάρκεια της ύφεσης, ενώ η απήχησή της στο box office ήταν επίσης ο καταλύτης για τη συγχώνευσή της με την Twentieth Century Pictures το 1935. «Δεν αγόρασαν το στούντιο της Fox», δήλωσε το στέλεχος της Fox Winfield Sheehan. «Αγόρασαν τη Σίρλεϊ Τεμπλ».

Ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ αναγνώρισε ακόμη και τη σημασία της για την εθνική ανάταση της Αμερικής, δηλώνοντας: «Όσο η χώρα μας έχει τη Σίρλεϊ Τεμπλ, θα είμαστε εντάξει».

Παρόλο που δούλευε έξι ημέρες την εβδομάδα για να βγάζει το περιεχόμενο που τόσο απεγνωσμένα χρειάζονταν οι Αμερικανοί, η Τεμπλ έβρισκε χρόνο να είναι ένα (κάπως) φυσιολογικό παιδί.

Έμπλεξε σε αταξίες τις ηλικίας της όταν η οικογένειά της προσκλήθηκε σε ένα μπάρμπεκιου με τον πρόεδρο και την πρώτη κυρία στο σπίτι τους στο Χάιντ Παρκ. Σύμφωνα με την Έντουαρντς, ως σταθεροί Ρεπουμπλικάνοι, οι γονείς της ήταν αρχικά επιφυλακτικοί στο να αποδεχτούν την πρόσκληση των Δημοκρατικών. Τελικά ενέδωσαν και πείστηκαν από τους γοητευτικούς Ρούσβελτ, με την Τεμπλ να βολεύεται ίσως λίγο παραπάνω.

«Η κυρία Ρούσβελτ έσκυβε πάνω από μια υπαίθρια ψησταριά και μαγείρευε μερικά χάμπουργκερ για εμάς» θυμάται η Τεμπλ, σύμφωνα με την Έντουαρντς. «Φορούσα το φορεματάκι μου με τα φουσκωτά μανίκια και τα λευκά παπούτσια και είχα αυτή την πολύ θηλυκή δαντελένια τσάντα – η οποία περιείχε τη σφεντόνα που κουβαλούσα πάντα μαζί μου. Όταν είδα την κυρία Ρούσβελτ να σκύβει, δεν μπόρεσα να αντισταθώ. Τη χτύπησα με ένα βότσαλο από τη σφεντόνα μου. Εκείνη πήδηξε αρκετά έξυπνα, και οι άνδρες της Μυστικής Υπηρεσίας που την προστάτευαν ήταν εξαιρετικά αναστατωμένοι για λίγο. Αλλά κανείς δεν με είδε να το κάνω, εκτός από τη μητέρα μου, και δεν με μάλωσε μέχρι που επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο. Με άφησε να το κάνω».

Παρά την επίθεσή της στην πρώτη κυρία, η Τεμπλ θα ισχυριστεί αργότερα ότι η Έλενορ ήταν μία από τις παιδικές της ηρωίδες: «Νομίζω ότι με επηρέασε, με έκανε να ενδιαφερθώ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια για όλους τους ανθρώπους».

Το αστέρι και η υπουργός Εξωτερικών

Μετά από έναν σύντομο γάμο σε ηλικία 17 ετών με τον ηθοποιό Τζον Άγκαρ, η Τεμπλ παντρεύτηκε το 1950 τον γαλαζοαίματο Τσαρλς Άλντεν Μπλακ από το Σαν Φρανσίσκο. Σε μια συνέντευξη Τύπου για την ανακοίνωση του γάμου, δήλωσε ότι μετά από 19 χρόνια εγκαταλείπει τον κινηματογράφο. «Αρκετός καιρός. Το μόνο μου συμβόλαιο είναι με τον κ. Μπλακ», είπε η Τεμπλ, σύμφωνα με την Έντουαρντς. Στη συνέχεια, αγκάλιασε τον σύζυγό της και έκλεισε το μάτι στον Τύπο. «Και είναι αποκλειστικό».

Το ζευγάρι θα ζούσε έναν εξαιρετικά επιτυχημένο γάμο, ο οποίος διήρκεσε μέχρι τον θάνατο του Μπλακ το 2005. «Όλη της η ζωή πέρασε μέσα από τη δημοσιότητα, είτε διασκεδάζοντας τους ανθρώπους είτε υπηρετώντας τους. Νομίζω ότι είναι ένα είδος θεότητας… και την υποστηρίζω σε ό,τι κάνει», δήλωσε ο Μπλακ. Ήταν ιδιαίτερα υπερήφανος για την είσοδο της Τεμπλ στην πολιτική τη δεκαετία του 1960, με αποτέλεσμα οι εξυπνάκηδες να τον ονομάσουν «ο σύζυγος».

Αλλά η Τεμπλ σύντομα θα έβρισκε τον κόσμο της πολιτικής και της διπλωματίας εξίσου σκληρό με τον κόσμο του κινηματογράφου. Ο πιο σκληρός κριτής της Τεμπλ θα ήταν ο θρυλικός υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ. Αφού ο Τζέραλντ Φορντ διόρισε την Τεμπλ πρεσβευτή στη Γκάνα το 1974, ο Κίσινγκερ αστειεύτηκε ότι πάντα ήθελε «να φέρει τους σταρ του κινηματογράφου σε μια θέση όπου θα έπρεπε να έρχονται όταν τους καλούσα, και τώρα που έλυσα το πρόβλημα, είμαι παντρεμένος».

Η Τεμπλ προσέφερε μόνο ένα ειρωνικό χαμόγελο. Υποστήριξε ότι τα παιδικά της χρόνια την είχαν προετοιμάσει με το παραπάνω για μια ζωή στη διπλωματία. «Σε μια περιοδεία, ένας δήμαρχος είχε χτυπήσει κατά λάθος την πόρτα ενός αυτοκινήτου σε τρία από τα δάχτυλά της» γράφει η Έντουαρντς. «Η πόρτα άνοιξε αμέσως και η Γερτρούδη ψιθύρισε: «Μην κλαις!» … Ήταν ένα πρώιμο διπλωματικό μάθημα».

Η επιπλοκή με τον Κίσινγκερ

Η θητεία της ως πρέσβειρα στη Γκάνα θα διακοπεί λόγω μιας εμπλοκής με τον Κίσινγκερ. Το 1976, επέμενε να έρθει στην Άκρα, την πρωτεύουσα της Γκάνας, ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στην Αφρική. Αλλά την τελευταία στιγμή, οι Γκανέζοι επέμεναν ότι ένας απλός υπουργός Εξωτερικών δεν μπορούσε να συναντηθεί με τον κυβερνήτη τους, τον Ιγνάτιο Κούτου Ατσεαμπόνγκ.

Ο Κίσινγκερ αρνήθηκε να συναντηθεί με έναν λακέ της κυβέρνησης και οι Γκανέζοι, εκνευρισμένοι, ανακάλεσαν την πρόσκλησή τους. Λίγο αργότερα, η Τεμπλ κλήθηκε να συναντήσει έναν κακοδιάθετο Κίσινγκερ στη Λιβερία. Σύντομα ανακλήθηκε από τη Γκάνα και της δόθηκε η θέση της επικεφαλής του πρωτοκόλλου στην Ουάσιγκτον για να απαλύνει το πλήγμα.

Αλλά η Τεμπλ εξακολουθούσε να υπόκειται στον έλεγχο του Κίσινγκερ στη νέα της δουλειά. «Δεν νομίζω ότι της άρεσε να εργάζεται υπό τον Χένρι», είπε ένας υπάλληλος του προσωπικού. «Της άρεσε οι άνθρωποι να είναι ειλικρινείς μαζί της και εκείνη να απαντά με τον ίδιο τρόπο». Παρόλο που η Τεμπλ θα κέρδιζε τελικά τους επαίνους του Κίσινγκερ -ήταν, σύμφωνα με τον ίδιο, «πολύ έξυπνη, πολύ σκληροπυρηνική, πολύ πειθαρχημένη»- είναι αμφίβολο αν την ενδιέφερε και πολύ.

«Είμαι ανθεκτική», είπε η Τεμπλ σε έναν δημοσιογράφο όταν συζητούσε για τη σκληρότητα του Κίσινγκερ. «Δεν παθαίνω εύκολα ζημιά».

Η τελευταία συνέντευξη της Σίρλεϊ Τεμπλ

Η Σίρλεϊ στην Τσεχοσλοβακία

Το 1989, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους διόρισε την Τεμπλ πρεσβευτή στην Τσεχοσλοβακία. Ήταν ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο πόστο σε μια κομμουνιστική χώρα την ώρα που ο κομμουνισμός κατέρρεε σε όλη την Ανατολική Ευρώπη.

Η Τεμπλ ήταν πολύ κατάλληλη γι’ αυτό. Είχε πάει στην Τσεχοσλοβακία τον Αύγουστο του 1968 για να συναντηθεί με τον μεταρρυθμιστή ηγέτη της χώρας, Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, εκ μέρους της Διεθνούς Ομοσπονδίας Εταιρειών Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, της οποίας ήταν συνιδρύτρια. Η χώρα βρισκόταν στη μέση της Άνοιξης της Πράγας, με τους πολίτες να διαμαρτύρονται για την ελευθερία από την αυστηρή καταστολή της ΕΣΣΔ.

Κοιμισμένη στο δωμάτιο του ξενοδοχείου της στην Πράγα, η Τεμπλ «σύντομα ξύπνησε από ένα σφυροκόπημα στην πόρτα της» γράφει ο Έντουαρντς. «Έξω, ακούστηκε «η κραυγή ενός αεροπλάνου που πετούσε χαμηλά… μακρινές φωνές στο δρόμο και ένας κρότος από πυροβολισμούς». Ένα μέλος του προσωπικού του ξενοδοχείου είχε έρθει να την προειδοποιήσει για την εισβολή. ‘Τανκς και στρατεύματα εισέρχονται στην Πράγα!’ φώναξε».

Οι Ρώσοι είχαν φτάσει για να συντρίψουν τις εξεγέρσεις. Η Τεμπλ είχε παγιδευτεί στο ξενοδοχείο. «Από το ψηλό μου κάθισμα -και προσέχοντας να μη με δουν- κατάφερα να κοιτάξω έξω από μια σχισμή στο κιγκλίδωμα. Μια γυναίκα στο δρόμο πυροβολήθηκε ανελέητα καθώς έτρεχε να βρει καταφύγιο -μια εικόνα από την οποία δεν έχω απαλλαγεί ποτέ», θυμάται η ίδια, σύμφωνα με την Έντουαρντς.

Η Τεμπλ και άλλοι Αμερικανοί διασώθηκαν τελικά από έναν οδηγό της αμερικανικής πρεσβείας. Εντάχθηκαν σε μια αυτοκινητοπομπή δεκάδων αυτοκινήτων που διέφευγαν προς την ασφάλεια των δυτικογερμανικών συνόρων. «Η Σίρλεϊ επέστρεψε στο σπίτι της το επόμενο πρωί… στο Σαν Φρανσίσκο, όπου τη συνάντησαν η οικογένειά της και σχεδόν εκατό δημοσιογράφοι», γράφει η Έντουαρντς.

Είκοσι χρόνια αργότερα, ως πρέσβειρα στην Τσεχοσλοβακία, η Τεμπλ υποστήριξε με λεπτότητα τη δημοκρατία και τη διάλυση της στρατιωτικοποιημένης διακυβέρνησης, σημειώνοντας ειρωνικά ότι «τίποτα δεν συνθλίβει την ελευθερία τόσο ουσιαστικά όσο ένα τανκ».

Μήνες αφότου έγινε πρέσβειρα σημειώθηκε η Βελούδινη Επανάσταση και η κομμουνιστική κυβέρνηση τελικά ανατράπηκε.

«Λίγο μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Τσεχοσλοβακία, η σοβαρή πρέσβειρα κ. Μπλακ κάλεσε το ανώτερο επιτελείο της σε μια ιδιωτική, κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση» σημειώνει η επίσημη ιστοσελίδα της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Τσεχική Δημοκρατία. «Κοιτάζοντάς τους αυστηρά στα μάτια, τους είπε: ‘Θα το κάνω αυτό μόνο μία φορά, μόνο μία φορά’. Σηκώθηκε όρθια, χαμογέλασε και χόρεψε γύρω από την αίθουσα τραγουδώντας το «On the Good Ship Lollipop»».

Δείτε το βίντεο 

 *Η Σίρλεϊ Τεμπλ γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1928, στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας και πέθανε στις 10 Φεβρουαρίου του 2014, στο Γούντσαϊντ της Καλιφόρνιας

*Με στοιχεία από vanityfair.com